دریانوردی در دل تاریخ

هوزار؛ آیین برافراشتن بادبان

بعدازظهر پنج‌شنبه بود. مراسم «هوزار» (بادبان‌کشی) کم‌کم درحال شروع شدن بود. خودمان را به بوم مسی رساندیم. جمعیتی منتظرایستاده بودند. تعدادی از ناخداها روی بوم مسی بودند. جوان‌ترها هم حضور داشتند. عده‌ای از ناخداها مشغول بالا و پایین کردن طناب‌ها بودند. از سمتی دیگر چند ناخدا با بادبانی بر دوش به بوم نزدیک می‌شدند. از پله‌های بوم بالا رفتند و بادبان را به بوم منتقل کردند. کم‌کم ناخداها مشغول کشیدن طناب‌ها و بالا بردن «پروند» (تیر بلندی که بادبان به آن آویزان است) شدند. پیر و جوان و حتی کودک با جامه بلند سفیدرنگ و عموما با دستمالی بر سر مشغول کشیدن طناب‌ها بودند. صحنه‌ی زیبایی بود. همزمان عده‌ای از ناخداها روی بوم به اجرای موسیقی می‌پرداختند. پروند وصل شده و حالا دیگر نوبت بستن بادبان به آن رسیده بود. بادبان بسته شد. وقت بالاکشیدن آن بود. جوان‌ترها هم به کمک بزرگان آمده و هماهنگ با آوای موسیقی سنتی بادبان را بالا می‎کشیدند. آن‌چه این صحنه را ارزش بیشتری می‌بخشید، حضور کودکان و جوانان در این مراسم و مشارکت‌شان در بادبان‌کشی و اجرای آیین‌های بومی بود. نمونه‌ای کامل از آن‌چه هدف چنین برنامه‌ای است؛ احیای سنت‌های دیرینه دریانوردی خلیج فارس. بادبان به زیبایی بالا کشیده شده بود. حالا دیگر وقت آن بود که همگی با نوای موسیقی همراه شویم. ناخدایان یکی یکی از بوم پایین آمدند.

نوای خوش رزیف در کرانه خلیج فارس

ناخدایان محیای مراسم «رزیف» می‌شدند. مراسمی که درواقع جشن بازگشت دریانوردانی بود که پس از روزها کار و تلاش روی دریا و دوری از خانواده، با اجرای آن خبر ورود خود را به ساحل امن، به گوش خانواده‌ها و اهالی بندرگاه می‌رساندند. اینجا شاید نقطه‌ی اوج سفر بود. دو گروه از ناخدایان روبه‌روی یکدیگر قرار گرفته و هر کدام از افراد گروه در هر ردیف، دست چپ خود را دور کمر نفر بعد حلقه کرده بود. آن‌ها با خیزرانی که در دست راست داشتند، حرکات خاصی را اجرا می‌کردند. و اما نوازندگان که کار اصلی را برعهده داشتند در میان این دو گروه قرار گرفته، سازها در دست و مشغول نواختن بودند. خواننده یا «نهیم» شروع به خواندن کرد. «ناخدا سلیمان» نهیم این رزیف‌خوانی بود. او از لافت آمده و البته ناخدایی سفر اخیر با دوستانش هم برعهده او بود. نوبت به اجرای گروه رزیف بندرکنگ رسید. ناخداها دور هم جمع شده و به زیبایی با نوای ساز و دهل دست می‌زدند و می‌خوانند. این آیین‎ ساعتی ادامه داشت. مراسم به پایان خود نزدیک می‌شد. ناخدایان بندرلافت و ناخدایان بندرکنگ در قابی تاریخی در کنار همسفران دیرینه خود این مراسم را به پایان بردند. تصویری به قدمت قرن ثبت شد. وقت نماز بود و سفر ما نیز به انتها رسیده بود.

۳۰ نفر از ناخدایان و ملوانان بندرلافت، روز چهارشنبه، 11 آبان‌ماه، طی برنامه‌ای با عنوان «سفری به قدمت قرن»، با لنج خود را بندرکنگ رساندند تا ضمن تجدید دیدار با همسفران قدیمی، آیین‌های دریانوردی را به صورت نمادین به اجرا درآورند و این آیین‌های سنتی و میراث ناملموس را زنده نگه دارند.