آتش به مـال ملـی

  

طبق آمار در سال 87 روزانه 320 هزار سفر درون شهری در بندرعباس اتفاق می‌افتد و متوسط هر سفر 14 دقیقه است و 30 درصد از این زمان به طور متوسط در هر سفر، شاهد 4.2 دقیقه تأخیر هستیم. با احتساب تعداد سفرهای روزانه درون شهری در بندرعباس، می‌توان گفت که تقریباً یک میلیون و 344 هزار ساعت تاخیر درون شهری در هر روز اتفاق می‌افتد. حال اگر قیمت بنزین را در آن سال صد تومان در نظر بگیریم؛ آنگاه این عدد را در 24 تومانی که بابت هر دقیقه ماندن در ترافیک هدر می‌رود ضرب کنیم به عدد 32 میلیون و 256  هزار تومان می‌رسیم. اگر دلار را برای آن سال هزار تومان در نظر بگیریم یعنی 32 میلیون و 256 هزار دلار پول بنزینی است که فقط در شهر بندرعباس در ترافیک هدر می‌رود. حال اگر برای امسال تعداد سفرهای روزانه بندرعباس را یک میلیون سفر در نظر بگیریم و متوسط سفر را 20 دقیقه، و 35 درصد این مقدار را زمان تلف شده هر سفر در نظر بگیریم؛ یعنی در هر سفر 7 دقیقه زمان تلف شده در ترافیک داریم و ضرب این عدد در تعداد سفرهای روزانه ما را به 7 میلیون دقیقه تاخیر در سفر یا ماندن در ترافیک می‌رساند و اگر 120 تومان نیز میزان مصرف سوخت در هر دقیقه در ترافیک باشد یعنی 840 میلیون تومان به صورت روزانه در ترافیک هدر می‌رود که با دلار 50 هزار تومانی معادل 16 میلیون و 800 هزار دلار اتلاف سرمایه ملی فقط در شهر بندرعباس می‌شود. یعنی سالانه بیش از 300 میلیارد تومان هدر رفت بنزین وجود دارد. حال سوال اینجاست که شهرداری بندرعباس برای تجهیز و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی شهر چه چاره‌ای اندیشیده است. آیا از4 هزار و 800 میلیارد تومان بودجه شهرداری بندرعباس رقمی برای خرید اتوبوس برقی تخصیص داده شده است؟ آیا قرار است شهر بندرعباس در آینده به سمت سیستم حمل و نقل عمومی برقی حرکت کند یا باید منتظر باشیم که مانند کلان‌شهرهایی مثل تهران و مشهد در خروارها خروار دود مدفون شویم؟ به‌علاوه دو خودروساز ایران خودرو و سایپا نیز به این سوال پاسخ دهند که تا کی قرار است مردم چوب خودروهای بی‌کیفیت را بخورند؟

 

طبق گزارش‌های منتشر شده به نقل از مرکز آمار ایران، تولید ناخالص داخلی ایران در سال 1401 به 811 هزار و 932 میلیارد تومان رسیده است. این عدد را مقایسه کنید با میزان هدر رفت سوخت در کشور تا عمق فاجعه را بیشتر درک کنید. ایران ازنظر تعداد خودروهای فعال در رتبه ۲۱ جهان قرار گرفته است. به این معنا که فقط ۲۰ کشور جهان خودرو بیشتری نسبت به ایران دارند. چین بیشترین ناوگان موتوری جهان را دارد. تعداد خودروهای فعال در چین ۳۱۸ میلیون دستگاه برآورد شده است. آمریکا با ۲۸۹ میلیون دستگاه در رتبه دوم و ژاپن با ۷۶ میلیون دستگاه در رتبه سوم از این نظر قرار گرفته‌اند. آمار مالکیت خودرو در کشور، برای اولین‌بار از سوی پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان اعلام شد. بر اساس این آمار، 50‌ درصد از خانوارهای ایرانی، خودرو شخصی ندارند. دلیل اصلی این موضوع، نبود قدرت خرید در طبقات ضعیف جامعه است. طبق این آمار، 24 میلیون دستگاه خودرو در کشور وجود دارد و با توجه به این که 27 میلیون خانوار ایرانی داریم، ابتدا به نظر می‌رسد که 90 درصد خانواده‌ها خودرو شخصی دارند. اما واقعیت امر این است که نصف خانواده‌های ایرانی خودرو شخصی ندارند. بنابراین، پدیده چند خودرویی در جامعه ایران به‌وجود آمده است.

  

  

در کشور ما به طور متوسط پیمایش یک خودرو در طول سال حدود 16 هزار و 500 کیلومتر است که هزینه مصرف بنزین آن بر اساس قیمت فوب خلیج فارس، در سال 60 میلیون تومان می‌شود. از این رقم 3 میلیون و 500 هزار تومان آن توسط مصرف کننده پرداخت می‌شود و بقیه هزینه را دولت در قالب یارانه پرداخت می‌کند.

 

110 میلیون لیتر در روز بنزین مصرف می‌شود و در پالایشگاه‌ها نهایتا حدود 98 تا 104 میلیون لیتر در روز تولید وجود دارد. با افزایش ظرفیت تولید به 110 میلیون لیتر رسیده‌است. یعنی با حداکثر ظرفیت تولید اتفاق می‌افتد.

   

  

وقتی خودروی غیراستاندارد در اختیار مردم قرار می‌دهیم که مصرف سوخت آن 12 لیتر در 100 کیلومتر و 3 برابر استاندارد جهانی است چاره‌ای جز رشد تقاضا و مصرف نیست. مردم که مقصر نیستند زیرا نقشی در ساخت موتور خودرو ندارند این سازندگان خودرو هستند که ثروت ملی را با موتورهای بی‌کیفیت حیف و میل می‌کنند. بخش تولید سوخت هم که با مشقت بنزین گازوئیل را تولید و در اختیار دارنده خودروی با مصرف سوخت بالا قرار می‌دهند. اکنون موتور خودروهای جدید حتی در مقایسه با خودروهای قدیمی مصرف سوخت بالاتری دارند. خودروساز ثروت مملکت را می‌سوزاند و به این فکر نمی‌کند سوخت این خودرو با این رقم بالا مصرف چگونه قرار است تولید شود.

  

  

  

ناترازی بنزین، ابعاد مختلفی دارد. از عقب‌ماندگی توسعه ظرفیت‌های تولید و عدم تنوع‌بخشی به سبد سوخت تا عدم بهینه‌سازی مصرف سوخت و بی‌توجهی به مهار رشد افسارگسیخته مصرف، ده‌ها عامل موجب شده تا امروز، ایران از صادرکننده بنزین به واردکننده آن تبدیل شود. از خودروهای در حال تردد در کشور، 6.5 میلیون خودرو، فرسوده هستند. به‌عبارتی تقریبا به ازای هر 4 خودروی درحال تردد در جاده‌های درون شهری و برون شهری، یک خودرو فرسوده است که هم مصرف بنزین بالایی دارد و هم آلایندگی آن به مراتب از خودروهای دیگر بیشتر است. یک کشور 85 میلیونی معادل یک کشور 280 تا 300 میلیونی مصرف دارد. پس وقتی مصرف، سه برابر شود، خود یک عامل آلودگی هوا است. اینجا نقش کیفیت سوخت ملاک نیست بلکه ذات سوختن مهم است. از آن‌جا که زیرساخت‌های حمل و نقل شهری ضعیف است، خودروهایی که در کشور تردد می‌کنند عموماً پرمصرف هستند و صدی 10 تا 12 لیتر در 100 کیلومتر پیمایش مصرف دارند. خودروها در ایران اغلب بنزینی هستند و خودروهای هیبریدی و دوگانه‌سوز، سهم بسیار پایینی دارند. عموماً هم سیستم‌ها انژکتوری است و در کنار همه‌ این‌ها، مصرف بالاست. همچنین سیستم حمل و نقل عمومی ضعیف است.

هر لیتر بنزین فوب خلیج فارس بـا عـدد اکتـان 92 اکنون حدود 65 سنت قیمت دارد که با دلار 28 هزار و 500 تومانی 18 هزار و 500 تومان و با دلار 37 هزار تومانی، 24 هزار تومان در هر لیتر قیمت می‌خورد.  اگر ایران روزانه 30 میلیون لیتر بنزین وارد کند و در این مسیر به دلیل تحریم‌ها نیز متحمل هیچ هزینه اضافه‌ای نشود و حتی هزینه حمل و نقل را نیز در نظر نگیریم؛ روزانه 19.5 میلیون دلار صرف واردات بنزین خواهد شد. این در حالی است که در هیچ کجای بودجه سالیانه ردیفی برای واردات فرآورده‌های نفتی در نظر گرفته نشده است.

روزنامه صبح ساحل