بررسی طرحی نه‌چندان موفق برای کنترل بازار؛ روی تلخ سکه‌پاشی

این موضوع در حالی است که قراردادهای آتی طلا در بورس کالا نیز با حباب‌های دو رقمی در حال معامله هستند و انتظارات تورمی به گونه‌ای است که عملا خرید طلا را در قیمت‌های بالا توجیه می‌کند. به عبارت دیگر این طرح، اثرگذاری محدودی داشته و نتوانسته صعود هیجانی بازار را متوقف کند. البته ناگفته نماند که این پیش فروش نزدیک به 70 هزار میلیارد تومان نقدینگی سرگردان را جمع‌آوری کرد و همین موضوع می‌تواند در روزهای پایانی سال باعث کنترل تورم شود. این درحالی است که در چند وقت اخیر شاهد رشد نقدینگی و سیاست انبساطی از سوی بانک مرکزی بودیم و از جمله دلایل اصلی رشد نقدینگی می‌توان به آزادسازی سپرده‌های قانونی بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزندآوری، خرید اوراق دولتی و کاهش سهم صندوق توسعه ملی از درآمدهای نفتی، تقویت ذخایر طلای بانک مرکزی اشاره کرد و دولت به نوعی با این پیش فروش، نقدینگی را دوباره از سطح جامعه جمع‌آوری کرد و از آنجایی که تحویل سکه‌ها نیز به سال آینده موکول شده است؛ نقدینگی دوباره به بازار تزریق نمی‌شود و این کار اقدام مثبتی در جهت کنترل تورم محسوب می‌شود. اما از آنجایی که انتظارات تورمی همچنان بالا است؛ همان‌طور که رئیس بانک مرکزی نیز به آن اشاره کرد؛ فروش طلا در چنین شرایطی باعث حفظ ارزش دارایی مردم می‌شود. یعنی آقای فرزین تلویحا به پیچیدگی کنترل بازار در شرایط فعلی و ناتوانی بانک مرکزی در حفظ ارزش پول ملی اشاره کرده است.

 پیش فروش سکه بدون روتوش

عرضه سکه برای تخلیه حباب سکه و همچنین جمع‌آوری نقدینگی از سطح جامعه سیاستی است که در سال‌های 1388، 1389، 1390، 1391 ، 1397 و 1398 نیز با حجم‌های بسیار بالا (جمعا بیش از 15 میلیون قطعه سکه) انجام شده و همواره مخالفان جدی داشته است. منتقدان می‌گویند این اقدام منجر به هدررفت ذخایر طلای بانک مرکزی می‌شود و ولع خرید سکه را بیشتر می‌کند. البته بانک مرکزی در پیش فروش اخیر خود مدعی شده است که این سکه از محل ذخایر بانک مرکزی تامین نشده است و آمار واردات ده ماهه نیز این موضوع را تایید می‌کند که ضرب این سکه‌ها از واردات بیش از سی کیلو شمس در سال جاری تامین خواهد شد. اما نکته حائز اهمیت در این عرضه‌ این است که قیمت سکه‌ها با دلار بالای 100 هزار تومان قیمت‌گذاری شده است و این موضوع می‌تواند چشم انتظار تورمی را صعودی ارزیابی کند. در جدول زیر به مقایسه قیمت سکه، تعداد سکه تخصیص یافته درپیش فروش به هر شخص و همچنین کل تعداد عرضه سکه توسط بانک مرکزی پرداخته شده است و نشان می‌دهد که دولت از فاجعه عرضه سکه در سال 1397 درس گرفته است و با محدودیت ایجاد کردن در تخصیص سکه به هر فرد، سعی در جلوگیری ایجاد رانت کرده است.

حداقل قیمت پیش‌بینی شده در زمان تحویل سکه‌ها

با توجه به قیمت‌های اعلامی مرکز مبادله ایران، درصورتی‌که قیمت سکه‌های طلا تا زمان سررسید به اندازه تورم رشد کند؛ پیش‌خرید سکه تمام به سررسید ۳۱خردادماه۱۴۰۴، ۱۱درصد رشد، پیش‌خرید سکه تمام به سررسید ۳۰مردادماه۱۴۰۴، ۱۴.۵درصد رشد و پیش‌خرید سکه تمام به سررسید ۳۰مهرماه۱۴۰۴، ۱۶درصد رشد خواهد داشت. لازم به توضیح است که نرخ دلار برای تمام‌سکه و نیم‌سکه به‌طور متوسط حدود ۱۰۲هزار تومان خواهد بود. با این حال، نرخ دلار، برای ربع سکه به‌طور میانگین ۹۱هزار و ۳۰۰تومان بوده است. براساس این محاسبات قیمت سکه تمام در تحویل چهار ماهه حداقل 85 میلیون و 148 هزار تومان برآورد می‌شود. اما از آنجایی که انتظارات تورمی در شرایط فعلی اندکی بالا است؛ ممکن است قیمت سکه در انتهای خرداد سال آینده به بالای 90 هزار تومان نیز برسد. لازم به ذکر است که در جدول زیر حداقل قیمت سکه تمام، نیم سکه و ربع سکه براساس نرخ رشد تورم محاسبه شده است.