بررسی همکاری غول‌های فناوری آمریکا با سیاست‌مداران کاخ سفید و تهدید منافع اروپا؛ پایان عصر وابستگی یا آغاز چالشی جدید؟

 سیلیکون ولی؛ شریک تجاری یا ابزار نفوذ ژئوپلیتیک؟
شرکت‌های فناوری، که زمانی به‌عنوان مدافعان آزادی بیان و نوآوری شناخته می‌شدند، حالا به مهره‌های حیاتی در بازی ژئوپلیتیک آمریکا تبدیل شده‌اند. نفوذ گسترده آنها در زیرساخت‌های دیجیتال اروپا باعث شده تا واشنگتن بتواند از این وابستگی به‌عنوان ابزاری برای فشار سیاسی استفاده کند. مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا، با لابی‌گری شدید در کاخ سفید، تلاش کرده است تا جریمه‌های اتحادیه اروپا علیه شرکت‌های فناوری آمریکایی را به‌عنوان «اقدامات تنبیهی و ناعادلانه» معرفی کند.
در همین حال، سام آلتمن، مدیرعامل OpenAI، با وجود هشدارهایش درباره خطرات هوش مصنوعی، از سیاست‌های مقررات‌زدایی ترامپ حمایت کرده است؛ سیاست‌هایی که اجازه می‌دهند فناوری‌های آمریکایی بدون محدودیت، بازارهای جهانی را در کنترل خود بگیرند.
اما اوج این تغییرات، زمانی مشخص شد که گوگل، در یک اقدام بحث‌برانگیز، خلیج مکزیک را به “خلیج آمریکا” تغییر نام داد. این اقدام، که در ظاهر یک تغییر ساده در نقشه‌های دیجیتال بود، پیام آشکاری داشت: شرکت‌های فناوری دیگر نه‌تنها در سیاست، بلکه در بازنویسی تاریخ و جغرافیا نیز نقش دارند.

چرا وابستگی دیجیتال اروپا یک تهدید امنیتی است؟
برای دهه‌ها، اروپا با اعتماد به فناوری‌های آمریکایی، زیرساخت‌های دیجیتال خود را بر پایه شرکت‌هایی مانند آمازون، گوگل، مایکروسافت و متا بنا کرده است. این وابستگی اکنون به نقطه‌ای بحرانی رسیده است؛ جایی که هرگونه تغییر در سیاست‌های آمریکا می‌تواند به بحران امنیتی و اقتصادی در اروپا منجر شود.
تسلا، به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین شرکت‌های جهان در حوزه حمل‌ونقل هوشمند، نمونه‌ای بارز از این وابستگی است. ایلان ماسک، که اکنون از متحدان نزدیک ترامپ محسوب می‌شود، کنترل بی‌سابقه‌ای بر سیستم‌های حمل‌ونقل الکتریکی و ماهواره‌ای در اروپا 
دارد. وابستگی اروپا به استارلینک برای ارتباطات اینترنتی، نمونه‌ای آشکار از این خطر است. اگر ماسک روزی تصمیم بگیرد دسترسی به این خدمات را محدود کند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

“یورواستک”؛ راه نجات یا رؤیایی دست‌نیافتنی؟
در واکنش به این تهدیدات، رهبران اروپایی در نشست اضطراری خود بر لزوم کاهش وابستگی به فناوری‌های آمریکایی تأکید کردند. طرحی با نام Eurostack، به‌عنوان راهکاری برای مقابله با نفوذ فناوری‌های آمریکایی پیشنهاد شده است. این طرح شامل:
ایجاد یک اکوسیستم ابری مستقل برای کاهش وابستگی به سرویس‌های آمازون و گوگل
سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی بومی برای رقابت با OpenAI و مایکروسافت
*افزایش حمایت از استارتاپ‌های فناوری اروپایی برای ایجاد نوآوری‌های داخلی
وضع قوانین سخت‌گیرانه علیه تسلط شرکت‌های فناوری آمریکایی بر بازار اروپا
اما سؤال اینجاست: آیا اروپا برای اجرای این طرح آماده است؟

چالش‌های پیش‌روی استقلال دیجیتال اروپا
هزینه‌های سرسام‌آور: توسعه زیرساخت‌های جایگزین، نیازمند میلیاردها یورو سرمایه‌گذاری است. آیا کشورهای اروپایی حاضرند چنین هزینه‌ای را متحمل شوند؟
مقاومت داخلی: بسیاری از شرکت‌های اروپایی همچنان ترجیح می‌دهند از خدمات آمریکایی استفاده کنند، زیرا این خدمات قابل‌اعتمادتر و ارزان‌تر هستند.
فشارهای آمریکا: دولت ترامپ ممکن است از ابزارهای سیاسی و اقتصادی برای جلوگیری از اجرای این طرح استفاده 
کند. آیا اروپا توان مقابله با چنین فشاری را دارد؟

آیا اروپا از سایه آمریکا خارج خواهد شد؟
اروپا در دوراهی سرنوشت‌سازی قرار دارد. ادامه وابستگی به فناوری‌های آمریکایی، می‌تواند این قاره را به بازیچه‌ای در سیاست‌های کاخ سفید تبدیل کند. از سوی دیگر، تلاش برای استقلال دیجیتال، با چالش‌های بزرگ و پرهزینه‌ای همراه است.
اما اگر تاریخ را مرور کنیم، می‌بینیم که هر تمدنی که توانسته است بر وابستگی‌های خود غلبه کند، در نهایت به قدرتی مستقل تبدیل شده است. شاید اکنون زمان آن رسیده که اروپا، به‌جای تکیه بر فناوری‌های وارداتی، مسیر خود را در دنیای دیجیتال تعریف 
کند.
آیا این قاره آماده است که آینده‌ای جدید برای خود بسازد؟ یا همچنان در سایه فناوری آمریکایی باقی خواهد ماند؟پاسخ این سؤال، آینده جهان دیجیتال را رقم خواهد زد.

-حمیدرضا اقدسی - دکترای اقتصاد بین‌الملل