جهله سازان مینابی چشم انتظار حمایت

صبح ساحل ، هنری - جهله یکی از صنایع دستی سفالی در میناب است که در روزگار نه چندان دور این کوزه حاصل هنر دست و فکر خلاق مردان این منطقه و به عنوان وسیله ای کاربردی مورد استفاده مردم بوده که عدم حمایت مسئولان از هنرمندان این عرصه این هنر کهن را در آستانه فراموشی قرار داده است.

به نقل از فرهنگ کده؛ میناب یکی از شهرستان های هرمزگان است که به لحاظ تنوع و میزان تولید صنایع دستی، می توان آن را قطب صنایع دستی این استان قلمداد کرد.

هنرمندان مینابی که با ذوق هنر و خلاقیت فکری خود طی سالیان متمادی مسیر گذشتگان را طی کرده و صنایع دستی منطقه را حفظ و به نسل هنر جوی مشتاق امروز سپرده اند.

وقتی به پنجشنبه بازار میناب که از دیرباز محل اصلی عرصه صنایع دستی قدم می گذاری ، تنوع رنگ و اشکال هنری تورا مجزوب خود می کند و چینش سفال، حصیر و پوشاک هزار رنگ انسان را به عمق تاریخ این مرز و بوم می برد.

صنایع دستی میناب به طور کلی به سه گروه از جمله صنایع دستی نخیلاتی و صنایع دستی که مرتبط با پوشاک سنتی است و همچنین صنایع دستی سفالی تقسیم می شود.

جهله یکی از صنایع دستی سفالی است که به گواه برخی اسناد تاریخی، ریشه ای کهن در تاریخ این مرز و بوم دارد و جهله، ظرف یا کوزه بزرگ آب،گردی شکل با ماهیت غیر ایستا است که گنجایش آن در حدود ۱۰ الی ۱۲ لیتر است در زمان قدیم کاربردی شبیه آبسردکن امروزی داشته است.

جهله به جز کاربرد نگهداری آب ، از جمله برای نگهداری شیره خرما نیز استفاده میشده است گرچه اکنون با پیشرفت و و تکنولوژی و پیدایش وسایلی نظیر یخچال و آبسردکن، کمی از نقش جهله در زندگی مردم میناب و اطراف کاسته شده است.در روزگار نه چندان دور این کوزه یا همان جهله که حاصل هنر دست و فکر خلاق مردان این منطقه و به عنوان وسیله ای کاربردی مورد استفاده مردم بوده است.

جهله به جرات می توان گفت تنها در شهرستان میناب ساخته میشده و در حال حاضر هم ساخته می شود و از دیرباز در میناب نیز تنها در دو روستای شهوار و حکمی صنعت جهله سازی رواج داشته است.

اکنون از خیل جهله سازان مینابی خبری نیست و بسیاری از آنها بار سفر بسته و در دل خاک آرمیده اند و از بازماندگان فعالان این عرصه تنها دو نفر در روستای شهوار به نام های علی رحیمی و عبدااله رحیمی و یک نفر دیگر در روستای حکمی به نام علی فخاری معروف به علی حبیب هنوز چرخ سفالگری شان می چرخد.وسایل و تجهیزات مورد نیاز برای ساخت جهله، خاک رس، یک رشته ریسمان مخصوص، آب و سوزن است و جهله سازی میناب در سال ۹۱ به شماره ثبت ۷۵ در فهرست میراث معنوی کشور به نام ای شهرستان ثبت ملی شده است.

شیوه و روش ساخت جهله:

 ابتدا خاک رس از زمین مورد نظر برداشته و سپس آن را به گودال خمیر منتقل می کنند و به مدت یک شبانه روز در آن گودال خیس می کنند و زمانی که خاک خیس شده به شکل خمیر در آمد آن را از گودال خارج کرده و به طور مناسب لگد می کنند تا کمی سفت تر شود و پس از این مرحله گل را به صورت چانه در آورده و به کنار چرخ انتقال می دهند.

استاد از چانه گل، به شیوه ای خاص و با ظرافت هرچه تمام به وسیله انگشتان خود انگاره می سازد  و انگاره در واقع بک مرحله از ساخت جهله است که گل به شکل یک کوزه در می آید ولی هنوز با جهله تفاوت دارد البته بهتر است بگوییم استوانه شکل می شود.

پس از این که جهله به این شکل درآمد با هدف خشک شدن مدتی می بایست زیر نور و گرمای آفتاب بماند و بعد از اینکه حسابی خشک شده به کوره جهله پزی منتقل می شود.گروه جهله سازان معمولا از سه دسته تشکیل شده است که عبارنند از استاد کار؛ که سخت ترین کار یعنی شالوده جهله یا همان انگاره را می سازد و شاگرد؛ که اموری مثل تهیه گل و خمیر را برعهده دارد و خشم چین؛ کسی که وظیفه دارد هیزم مورد نیاز برای گرم کردن کوره را تهیه کند.جهله بنا به شکل و ترکیب آن انواع مختلفی دارد که از جمله جهله گردن غزال، بوکو، یتیمک، گدوک، جهله مرک و جمالی است که جهله گردن غزال به جهله ای گفته می شود که گردن استوانه ای آن بلند باشد .

جهله بوکو؛ جهله ای که فاقد گردن ، یتیمک؛ جهله ای بسیار کوچک،گدوک؛ جهله ای که کف آن صاف، مرک؛ جهله ای که گردن آن به نسبت کوتاه تره، جمالی؛ جهله ای که نسبت به باقی جهله ها شکم بزرگتری دارد و نقش و نگار آن بیشتر و قیمت آن نیز گران تر است.جهله سازی میناب در سال ۹۱ به شماره ثبت ۷۵ در فهرست میراث معنوی کشور به نام ای شهرستان ثبت ملی شده است.

جهله یکی از صنایع دستی سفالی است که به گواه برخی اسناد تاریخی، ریشه ای کهن در تاریخ این مرز و بوم دارد و جهله، ظرف یا کوزه بزرگ آب،گردی شکل با ماهیت غیر ایستا است که گنجایش آن در حدود ۱۰ الی ۱۲ لیتر است  قدیم کاربردی شبیه آبسردکن امروزی داشته است.