صبح ساحل ، اجتماعی - گروه ویژه اقدام مالی (FATF) یک سازمان بین دولتی است که در سال 1989 به ابتکار گروه G7 جهت مبارزه با پولشویی، تأمین مالی تروریسم و سایر موارد تهدیدکننده نظام مالی بین‌المللی به وجود آمد و نتیجه جلسات آن هر 4 ماه یک‌بار و با بررسی ریسک سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی هدف به اطلاع کشورهای عضو می‌رسد و در مورد سرمایه‌گذاری در کشورهای پرخطر هشدار می‌دهد.

در حال حاضر  FATF از 35 کشور و دو سازمان منطقه‌ای عضو که اتحادیه اروپا و شورای همکاری کشورهای عرب خلیج فارس هستند، تشکیل می‌شود.

این سازمان در مورد پولشویی ۴۰ توصیه و در مورد تأمین مالی تروریسم ۹ توصیه دارد که بر اساس آن‌ها کشور‌های مختلف را بررسی و رده‌بندی می‌کند و کشور‌ها مختارند توصیه‌های این نهاد از طریق وضع قوانین داخلی را به اجرا دربیاورند و زمینه‌های پولشویی و تأمین مالی تروریسم را کاهش دهند.

کشورها در FATF به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: دسته اول کشورهایی هستند که کاملا توصیه‌ها را اجرا می‌کنند که شامل کشورهای توسعه‌یافته می‌باشد.

دسته دوم کشورهای در حال پیشرفت و تطبیق با استاندارها هستند. دسته سوم کشورهایی که همکاری ویژه با این گروه نداشته و در معرض پولشویی و تأمین مالی تروریسم هستند که شامل دو زیرگروه است: کشورهایی که اقدام متقابل انجام نمی‌شود و کشورهایی که اقدام متقابل انجام می‌شود.

 در سال 2009 برای اولین بار، نام ایران در لیست سیاه FATF قرار گرفت؛ اما در سال‌های بعد در کنار کره شمالی و در جایگاهی بدتر از لیست سیاه یعنی در فهرست کشورهایی که توصیه می‌شد علیه آن‌ها «اقدامات مقابله‌ای» انجام شود، قرار گرفت. به این معنا که FATF به اعضای خود هشدار می‌دهد با ایران رابطه تجاری نداشته باشند در غیر این صورت رتبه آن‌ها نیز در FATF کاهش خواهد یافت.

ایران در سال‌های گذشته با تصویب قوانین جدید تلاش‌های بسیاری جهت نظارت بر پرداخت مالیات‌ها، بهبود فضای کسب‌وکار و کاهش شبهات در مورد تأمین مالی تروریسم انجام داده است که تصویب «قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم» یکی از اقدامات دولت است.

انجام چنین اقداماتی از سوی ایران باعث شد تا در سال 1395 گروه ویژه اقدام مالی (FATF) از اعضای خود بخواهد اقدامات مقابله‌ای علیه ایران را به مدت یک سال به حالت تعلیق درآورد.

این سازمان در بیانیه اخیر خود ضمن اعلام نارضایتی از برآورده نشدن انتظارات این نهاد از سوی ایران، فرصتی حداقل 4 ماهه به کشور داده است تا با برآورده کردن انتظارات FATF در لیست سیاه قرار نگیرد.

 اما آنچه این روزها به بحث داغ محافل خبری تبدیل‌شده است دیدگاه موافقان و مخالفان FATF و حواشی مربوط به این موضوع است. ارسال پیامک تهدیدآمیز به نمایندگان موافق، برگزاری اعتراضات غیرقانونی علیه FATF و جنجال شدید رسانه‌ای تنها بخشی از حواشی تصویب FATF در مجلس است.

مخالفان، پیوستن ایران به FATF را خودتحریمی و خیانت دولت می‌نامند و معتقدند باعث دسترسی کشورهای دیگر به اطلاعات مالی و غیرمالی کشور خواهد شد.

موافقان نیز بر این باورند که در صورت عدم تصویب این قانون رابطه کشور با نظام بانکی و مالی بین‌الملل و حتی کشورهای دوست ایران با محدودیت بسیار جدی روبرو خواهد شد و کشور بیش‌ازپیش در انزوای بین‌المللی قرار خواهد گرفت.

اهمیت FATF در مقابله با پولشویی، فرار مالیاتی، جلوگیری از تأمین مالی تروریسم و شفافیت مالی بر همگان آشکار است. قانونی که افراد و شرکت‌ها را ملزم می‌کند تا در مورد نحوه کسب درامدشان به دولت‌ها توضیح دهند و از این طریق جلوی فعالیت‌هایی ازجمله تجارت غیرقانونی، رشوه، فرار مالیاتی، تخلفات مالی و قاچاق مواد مخدر گرفته شود.

برخی کارشناسان بر این باورند حجم بالای اقتصاد زیرزمینی در کشور، وجود مؤسسات مالی غیرمجاز، انجام گسترده فعالیت‌های قاچاق در کشور و ... که با حمایت دست‌های پشت پرده ازجمله برخی نمایندگان و یا ژن‌های خوب آنان صورت گرفته است یکی از دلایل مخالفت با تصویب این قانون است.

در شرایط فعلی که ایالات‌متحده عزم خود را بر محاصره اقتصادی و انزوای کشور جزم کرده است، عدم همراهی کشورهای اروپایی با سیاست‌های تحریمی آمریکا فرصتی برای کشور فراهم کرده است تا با تصویب این قانون زمینه همکاری هر چه بیشتر این کشورها با ایران فراهم شود چراکه در صورت عدم تصویب FATF ، کشورهای اروپایی و برخی دیگر از کشورهای دوست ایران نیز قادر به برقراری ارتباط مالی و پولی و به‌طورکلی ارتباط تجاری با کشور نخواهند بود زیرا بسیاری از کشورهای طرف تجاری ایران عضو این نهاد بین‌المللی هستند و برقراری ارتباط با ایران برای این کشورها پرهزینه، ریسکی و غیر سودآور خواهد بود. بنا بر اظهارات نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین بستن حساب‌های ایرانیان در خارج از کشور که آخرین آن در کره جنوبی اتفاق افتاد به دلیل عدم حضور ما در این گروه بین‌المللی بود.

در این میان آنچه جای تأمل دارد قرار گرفتن نام هاشمی تختی، نماینده مردم هرمزگان در بین مخالفان تصویب FATF است.

هاشمی تختی در گفتگو با خبرگزاری مهر بابیان اینکه  لایحه FATF به صلاح کشور  نیست و ما با قبول این لایحه خودتحریمی را برای خودمان به وجود می‌آوریم، گفت: هیچ تضمینی وجود ندارد که بعد از تصویب این لایحه، آن‌ها برای ما تسهیلاتی را فراهم کنند و ما را از تحریم‌ها  خارج کنند.

در پاسخ به اظهارات هاشمی تختی باید گفت بنا بر نظر کارشناسان گروه ویژه اقدام مالی توان نچریم ندارد و فقط زیرساخت اطلاعاتی ایجاد می‌کند.

به‌طورکلی این موضوع ارتباطی به تحریم ندارد و عضویت ایران در این گروه باعث جلب اعتماد کشورهایی ازجمله چین، روسیه و کشورهای اروپایی می‌شود که دارای روابط تجاری با کشور هستند در غیر این صورت چه‌بسا این کشورها نیز با آمریکا همراه شده و کشور در عرصه بین‌المللی در انزوای کامل قرار خواهد گرفت.

 هاشمی تختی یکی دیگر از دلایل مخالفت خود را دسترسی آمریکا به روند مالی و تراکنش‌های داخلی نهادها و ارگان‌ها و مراکز علمی دانشگاهی در داخل کشور عنوان می‌کند درحالی‌که بنا بر نظر کارشناسان FATF یک‌نهاد سیاسی نیست بلکه کاملا اقتصادی و فنی است.

درحالی‌که کشور با شرایط سخت تحریمی روبرو است و تنگی معیشت مردم وضعیت بغرنجی را در کشور ایجاد کرده است مخالفت هاشمی تختی، نماینده مردم هرمزگان و برخی دیگر از نمایندگان با تصویب FATF در شرایط سخت اقتصادی و باوجود موافقت رهبر انقلاب این سؤال را در ذهن ایجاد می‌کند که به‌راستی باوجود عضویت اکثر کشورهای جهان در FATF آیا دلیل قانع‌کننده و منطقی برای مخالفت با پیوستن ایران به این گروه وجود دارد؟!