در  سال‌های اخیر قطع ارتباط کشورهای عربی با قطر باعث تغییر رویکرد این کشور نسبت به ایران شد بطوریکه این کشور شروع به ایجاد روابط تجاری خوبی با سایر کشورها ازجمله ایران و ترکیه کرد.

این کشورها تلاش کردند از فرصت‌های موجود بهره کافی را ببرند اما به نظر می‌رسد کشور ترکیه در این زمینه از ایران موفق‌تر عمل کرده است. این تنها یک روی سکه است و چشم‌انداز مثبت اقتصادی قطر و میزبانی جام جهانی 2022، کشورهای همسایه را بر آن داشته است تا سهمی در بازار این کشور داشته باشند.ما بازار قطر چگونه است و ورود به این بازار نیازمند چه شرایطی است؟«صبح ساحل» در دو گزارش به بررسی بازار قطر می پردازد که گزارش دوم در شماره های بعدی منتشر خواهد شد. 

 برای پاسخ به سؤال بالا،  بد  نیست در ابتدا نگاهی  کلی به تاریخچه سیاسی و اقتصادی قطر داشته باشیم.

تاریخچه سیاسی قطر

قطر در گذشته بخشی از قلمروی پادشاهی ساسانی ایران بوده و اکنون حکومت قطر سلطنت مطلقه امیرنشین است و هیچ نهاد سیاسی و حزبی در این کشور وجود ندارد. این کشور دارای دو میلیون و 360 هزار نفر جمعیت است. 

نرخ رشد جمعیت در این کشور امیرنشین 2 درصد است و 97 درصد آن‌ها باسواد هستند. متوسط طول عمر مردمان آن بین 70 الی 71 سال و میانگین سنی جمعیت قطر 33 سال است.

 عربی و انگلیسی زبان رسمی این کشور عربی است اما می‌توان گفت به دلیل وجود نیروهای خارجی، زبان انگلیسی حتی از عربی رایج‌تر است چراکه 88 درصد اتباع این کشور، غیر قطری و تنها 12 درصد قطری و در این میان 67 درصد جمعیت قطر مسلمان هستند. 

سهم ایرانیان در اتباع خارجی قطر تنها 1.3 درصد است و باید دید با توجه به همسایگی ایران با قطر سهم کم ایرانیان در بین اتباع خارجی قطر به چه دلیل است.امیر فعلی قطر شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی است که در سال 2013 جانشین پدرش شد. امیر فعلی قطر 39 ساله و از مادری ایرانی‌الاصل بنام موزه بنت ناصر (نام واقعی این شخص زهره صادقی اهل شیراز) است. امیر جوان قطر افکار بلندبالایی برای توسعه و برتری قطر در بین کشورهای حاشیه خلیج‌فارس دارد و به نظر می‌رسد در این زمینه موفق هم بوده است بطوریکه با تلاش شبانه‌روزی توانست فیفا را متقاعد به دریافت میزبانی جام جهانی 2022 کند.

تاریخچه اقتصادی قطر

اولین کشف نفت قطر در سال 1935 به‌وسیله یک شرکت مشترک ایران و انگلیسی اتفاق افتاد و این کشور در سال 1961 به اوپک پیوست. در سال 1971 نیز اولین چاه گاز طبیعی مایع را کشف کردند و ازآنجایی‌که امکان صادرات و فروش گاز برای ایران و روسیه به دلیل تحریم وجود ندارد قطر توانسته است با رابطه دوستی و تعامل با دنیا جایگاه این دو کشور در این بازار را نیز تصاحب کند (بزرگ‌ترین دارندگان گاز جهان به ترتیب روسیه، ایران و قطر هستند) و اکنون قطر از همان نقطه مشترک کوچک گاز بین ایران و قطر موفق شده است دومین صادرکننده گاز جهان و بزرگ‌ترین دارنده درامد سرانه جهان باشد.

در تاریخ اقتصادی قطر سال 1993 شروع راه‌اندازی هواپیمایی قطرایرویز است. همچنین در سال 1996 شبکه خبری معروف الجزیره راه‌اندازی شد تا جایی که سهام آن توسط بنگاه‌های بزرگ خبری دنیا مثل بی‌بی‌سی و سی ان ان خریداری شده است.

در سال 1997 اولین محموله گاز طبیعی قطر به ژاپن رفت که سرمنشأ درامدهای کلانی برای قطری‌ها شد. این کشور در سال 2010 توانست مجوز میزبانی جام جهانی 2022 را دریافت کند که به‌تبع آن برنامه‌ریزی‌های بسیاری صورت گرفته و ساخت‌وسازهای بسیاری در حال انجام است.

این کشور اکنون دارای بالاترین درامد سرانه جهان و سومین کشور دارای کمترین نرخ بیکاری اما وابسته به واردات است.

قطر با آب‌وهوای زمستانی ملایم و تابستان گرم و مرطوب می‌تواند مقصد تجاری خوبی برای فعالان تجاری هرمزگانی باشد اگرچه در گذشته هرمزگانی‌های بسیاری به این کشور سفر کرده‌اند. اینکه بازار قطر چگونه است و چه کالاهایی را می‌توان به این کشور ثروتمند عربی صادر کرد، سؤالاتی هستند که مهدی نجات نیا رایزن سابق بازرگانی ایران در عراق و رایزن بازرگانی منتخب قطر به آن پاسخ می‌دهد.

رایزن منتخب بازرگانی قطر از بازار این کشور می‌گوید

نجات نیا دراین‌باره گفت: بازار قطر را باید به چند دسته تقسیم کرد. یک دسته جمعیت دومیلیونی کارگران قطر هستند که تأمین کالای مصرفی برای این افراد راحت‌تر است اما دسته دیگر جمعیت مرفه 300 هزارنفری شیخ‌نشین و اتباع اصلی قطر هستند که نگاه بسیار لوکسی به جهان و مصرف دارند. این گروه حدود 20 درصد کالاهای لوکس و درجه‌یک ایران ازجمله خاویار و زعفران را می‌خواهند که برای خودش استراتژی خاصی می‌خواهد و کالاهای ایرانی که درجه 4 و 5 جهانی باشند مورد تقاضای این گروه نیست.

دسته سوم نیاز این کشور به تجهیزات ساخت‌وساز و سایر اقلام موردنیاز این کشور است.

اگر بخواهیم نگاه خام فروشی به قطر داشته باشیم از این حیث صادرات به قطر ارزان‌تر و نزدیک‌تر است اما ازآنجایی‌که استانداردهای ورود به قطر ازجمله استانداردهای بین‌المللی و استانداردهای کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس سخت‌گیرانه است، صادرات نیز مشکل خواهد بود به‌طور مثال آب‌معدنی در این کشور علاوه بر تاریخ انقضا دارای ساعت و حتی ثانیه انقضا نیز می‌باشد؛ بنابراین برای صادرات اقلام موردنیاز ساخت‌وساز ازجمله سنگ، گچ و غیره حمایت بیشتر دولت نیاز است.

نجات نیا معتقد است علاقه‌مندان به صادرات کالاهای مصرفی باید توجه خود را معطوف به جمعیت دومیلیون‌نفری کارگری این کشور کنند و ایران می‌تواند بهترین تأمین‌کننده کالاهای مصرفی این گروه باشد؛ زیرا جمعیت اندک شیخ‌نشین کالاهای درجه‌یک و لوکس دنیا را مصرف می‌کنند و فراهم کردن کالاهای مصرفی برای کارگران راحت‌تر است. 

همچنین ایران می‌تواند در حوزه صادرات اقلام موردنیاز ساخت‌وساز به کشور قطر جایگاه خوبی داشته باشد اما عدم همکاری خوب دو کشور در بخش دولتی سهم تجار را در صادرات کم کرده است.

وی افزود: نیمی از واردات قطر از عربستان سعودی صورت می‌گرفته است که با خراب شدن روابط دو کشور این موضوع تا حدودی تغییر کرده است و بخشی از کالا به‌صورت قاچاق به این کشور وارد می‌شود و این موضوع نشان می‌دهد ما می‌توانیم جایگزین خوبی بجای عربستان سعودی برای قطر باشیم.

اینکه کدام استان قطر برای صادرات مناسب است موضوع دیگری است که نجات نیا به آن می‌پردازد. وی بیان داشت: قطر کوچک شامل ده استان نزدیک به هم است بطوریکه تعیین مرز بین آن‌ها دشوار می‌باشد. بازرگانان باید تمرکز خود را بر دوحه بگذارند زیرا استان‌های دیگر چندان قابل سرمایه‌گذاری نیستند.

این کارشناس بازرگانی تصریح کرد: امیر فعلی قطر و پدرش سیاست‌های باز اقتصادی را مطرح کرده‌اند اما در این سیاست‌های باز اقتصادی تابع دنیا و تا حدودی تابع مسائل مذهبی هستند. با توجه به تحریم ایران و تبعیت قطر از سیاست‌های بین‌المللی به‌ویژه آمریکا، استفاده از فرصت‌های باز اقتصادی در قطر برای ایرانیان دشوار است.

 ادامه دارد...