یادداشت

رایحه مظفریان//

جهان هر سال در ششم فوریه (روزی مثل امروز)، برای توقف ناقص‌سازی جنسی زنان، به پا می‌خیزد. شاید بتوان مصر را یکی از خاستگاه‌های اصلی سنت ختنه دانست. این عمل در دوران فراعنه هم روی زنان و هم مردان صورت می‌گرفته است. چند روز قبل از روز جهانی ارتقا آگاهی نسبت به ناقص‌سازی جنسی زنان در جهان، دولت مصر اعلام کرد که بالاخره توانسته است این عمل را در کشورش ممنوع کند. این خبر برای فعالینی که سال‌ها تلاش داشتند تا مفتی‌ها و مدرسان دانشگاه الازهر مصر را نسبت به غیر اسلامی بودن و خطرات ناقص‌سازی جنسی زنان آگاه کنند، بسیار امیدوارکننده بود. در ایران نیز بیش از 10 سال است که فعالان زنان تلاش دارند تا جامعه را نسبت به ناقص‌سازی جنسی زنان آگاه کنند. یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای فعالان این حوزه، گرفتن فتوایی از شورای فتوادهندگان اهل سنت و جماعت جنوب ایران بود. در این فتوا به وضوح آمده است که هیچ روایت صحیحِ شرعی درباره ختنه دختران وجود ندارد. در کنار روشن شدن موضع دین اسلام نسبت به این عمل، لازم است که قوانین نیز مورد بازنگری قرار گیرند. با وجود این‌که ماده 664 قانون مجازات اسلامی آسیب رساندن به اندام تناسلی زنان را مشمول دیه دانسته‌است اما نواقصی در آن وجود دارد. در این ماده آمده‌است: «قطع و از بین بردن هر یك از دو طرف اندام تناسلی زن، موجب نصف دیه كامل زن است و قطع و از بین بردن بخشی از آن، به همان نسبت دیه دارد. در این حكم فرقی میان باكره و غیرباكره، خردسال و بزرگسال سالم و معیوب از قبیل رتقاء و قرناء نیست». در سال‌های اخیر معاونت امور زنان نهاد ریاست جمهوری تلاش کرده‌است تا با تدوین لایحه تامین امنیت زنان، برخی از نواقص قانونی را مورد توجه قرار دهد. اگرچه این لایحه هنوز به تصویب مجلس شورای اسلامی نرسیده است اما توجه به مواد پیش‌نویس این لایحه ضروری است. در ماده 31 پیش‌نویس این لایحه آمده‌است: «هرکس مرتکب یکی از جرایم تمامیت جسمانی علیه زنی شود، به شرح زیر مجازات می‌گردد:
-درصورتی‌که جنایت موجب فقدان یا نقصان دائمی یکی از حواس یا منافع، قطع، نقص یا از کارافتادگی دائمی عضو، زوال عقل، سقط جنین، بروز بیماری جسمی یا روانی صعب‌العلاج یا دائمی، لطمه دائمی به زیبایی یا ایراد جراحت در حد جایفه یا بالاتر باشد، به حبس درجه پنج.
-در صورتی که جنایت موجب فقدان یا نقصان غیر دائم یکی از حواس یا منافع، نقصان عقل یا حافظه یا اختلال روانی، نقص یا از کارافتادگی غیردائم عضو، بروز بیماری جسمی یا روانی غیردائم، لطمه موقت به زیبایی یا ایراد جراحت از متلاحمه تا جایفه باشد، به حبس درجه شش».
اگر در طول این سال‌ها فعالان حقوق کودکان سکوت کرده‌بودند، موضوع ناقص‌سازی جنسی زنان همچنان شکل تابو داشت و به عنوان یک آسیب اجتماعی مورد توجه قرار نمی‌گرفت. با این وجود تا شیوع صفر درصدی هنوز راهی طولانی در پیش است. در همین زمینه نگارنده پس از سال‌ها تحقیق پیشنهاد می‌کند طبق تجارب مفیدی که در کشور همسایه یعنی کردستان عراق صورت گرفته است، برای آموزش زنان و ارتقاء سطح آگاهی جوامعی که هنوز ختنه دختران در آن‌ها رواج دارد، کارگاه‌های آموزشی در نظر گرفته شود. همچنین پرستاران، بهورزان و ماماهای تحصیل‌کرده، می‌توانند رابط خوبی بین زنان محلی و فعالان این حوزه باشند. بنابراین ایجاد آگاهی در کارشناسان حوزه بهداشت از ضروریات است.
گام بعدی می‌تواند مذاکره با شیوخ و طلاب حوزه‌های علمیه باشد. این گروه مرجع می‌توانند با توجه به پیشینه سایر کشورها و با تکیه بر فتاوی معتبر، یاری‌رسان کنشگران در راستای توقف هرچه سریع‌تر ناقص‌سازی جنسی زنان در ایران باشند. آنچه ضروری به نظر می‌رسد، همراهی و همکاری فوری ارگان‌ها و سازمان‌هایی چون وزارت بهداشت، معاونت استانداری در امور زنان، معاونت ریاست جمهوری در امور زنان، حقوقدانان و نمایندگان مجلس است.