هر چند در مطالعه تاریخی روند سیر وکالت تا تشکیل یک نهاد وکالت مستقل برخی به قبل از سال 1285 و بعد از آن اشاراتی دارند و در سال 1287 و حضور مرحوم استاد حسن پیرنیا به‌عنوان وزارت عدلیه و به اهتمام وی در تاریخ 27/شهریور 1290 قانون اصول تشکیلات عدلیه تصویب شد و بطور رسمی در آن موادی از قانون مذکور به وکالت اختصاص داشت ، از وزارت مرحوم استاد حسن پرینا تا وزارت استاد علی اکبر داور بر عدلیه و اهتمام  آنان و سایر حقوقدانان مطرح در طی سالیان گذشته و این سیر وکالت و تحت نظر وزارت عدلیه بودن آن تا رسیدن به یک نهاد مدنی مستقل در طی سال‌های  متوالی و در هر مرحله با تحول و فراز و نشیب های فراوانی در مسیر استقلال این نهاد سپری شد از 1290 تا 1300 و 1309 تا قانون وکالت مربوط به 1314 و 1315 تا رسیدن به تصویب لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری  در هفتم اسفند ماه یکهزار و سیصد و سی و یک (7/12/1331) که کانون وکلای دادگستری بعنوان اولین نهاد مدنی مستقل از حیث مالی و تشکیلات اداری در ساختار استقلال قانونی فعالیت نمود . به همین دلیل است که هفتم اسفند را بعنوان روز وکیل مدافع و استقلال کانون  وکلای دادگستری مورد تکریم و مطرح می‌شود.

لازم به ذکر است که تشکیلاتی بعنوان مرکز وکلا و  مشاوران قوه قضاییه در لوای قانون برنامه سوم توسعه کشور مصوب 1379  تحت عنوان ماده 187 قانون مذکور فعالیت مینمایند که از نظر تشکیلات و ساختار، بر آیند مجوزی است که در راستای ماده 187 قانون برنامه سوم توسعه به قوه قضاییه اعطا شده است و این مرکزمشاوران قوه قضاییه از نظر ساختاری ارتباطی با کانون وکلای دادگستری ندارد.

بنابراین کانون وکلای دادگستری که به اختصار به تاریخچه طولانی آن اشاره شد تشکیلاتی مستقل و دارای قانون خاص است.

نخست - ساختار کانون وکلای دادگستری

منطبق بر لایحه قانونی  استقلال کانون وکلای دادگستری اهم تشکیلات کانون عبارتند از :

1- هیات عمومی 2- هیات مدیره 3- دادسرای انتظامی 4- دادگاه انتظامی وکلا

اعطای پروانه وکالت به داوطلبان واجد شرایط ، اداره امور راجع به وکالت دادگستری و نظارت بر اعمال وکلا وکارگشایان ، رسیدگی به تخلفات و تعقیب انتظامی وکلای دادگستری ، معاضدت قضایی  و فراهم نمودن وسائل پیشرفت علمی و عملی وکلا از وظایف کانون های وکلای دادگستری است . هر کانون از کادر اداری و کمیسیون های متعدد در حوزه های تخصصی برخوردار خواهد بود.

دوم - فواید تشکیل کانون وکلای دادگستری هرمزگان

لازم به توضیح است تا پیش از این و در تمام سال‌ها ، وکلای هرمزگان بعنوان وکلای کانون مرکز ( تهران ) با دارا بودن پروانه وکالت هرمزگان فعالیت مینمودند و تمام امور داوطلبی ، آزمون و صدور پروانه و سایر موارد اداری تحت نظر کانون مرکز بودند،  بنابراین وکلای دارای پروانه این استان با تشکیل کانون وکلای هرمزگان از کانون مرکز منفک و تحت شخصیت حقوقی مستقل کانون وکلای هرمزگان خواهند بود .

از دو منظر می‌توان به فواید تشکیل کانون وکلای دادگستری هرمزگان بعنوان یک شخصیت مستقل حقوقی پرداخته شود :

الف - ارائه خدمات مطلوب به وکلای پایه یک دادگستری و کارآموزان وکالت و در دسترس بودن ساختار اداری کانون برای بهر همندی از خدمات اداری آن و بهره مند شدن از حمایت های حرفه ای و در راستای مقرارت و موازین قانونی و تامینات حرفه ای وکالت ...

قطعا با تشکیل کانون و تکمیل شدن فرآیند اداری آن ، وکلای دادگستری و کارآموزان می‌توانند از خدمات و برنامه های آموزشی و علمی کانون بهرهمند شوند که به جهت دوری کانون مرکز ( تهران ) در تمام این سالها از چنین خدمات یا خدمات رفاهی ، وکلای استان هرمزگان محروم بودند و در تمام این سالها کانون مرکز اهتمامی در بهرهمندی وکلای استان هرمزگان در این حوزه ها و خدمات نداشتند . در تمام این سالها کانون مرکز به فارغ التحصیلان و بومیان استان هرمزگان بعنوان اختصاص سهمیه التفاتی نداشتند بلکه صرفا یک سهمیه عددی به نام استان هرمزگان اختصاص داده شد  بدون لحاظ قراردادن اولویت در پذیریش  بومی و همین امر باعث شد از این سهیمه عددی فارغ التحصیلان سایر استان ها که خود آن استان ها کانون مستقل داشتند ،  استفاده نمایند و این اجحافی بوده بر فارغ التحصیلان بومی   دانشگاهی و دانش آموزان استان که بدلیل علاقه به  حرفه وکالت رشته تحصیلی مرتبط با این حرفه را انتخاب مینمودند در حالی که اکثر  کانون وکلای دادگستری استان‌های دیگر سهمیه را به بومیان استان خود اختصاص می دادند . با تشکیل کانون وکلای دادگستری هرمزگان قطعا این بارقه امید برای فارغ التحصیلان و فرزندان این استان ایجاد خواهد شد .

ب- فواید تشکیل کانون وکلای دادگستری هرمزگان از منظر حقوق عمومی:

همانطور که اشاره شد از جمله خدمات کانون های وکلای دادگستری ارائه خدمات معاضدتی و نیز وکالت تسخیری ( در موارد مصرح قانونی است ) .

هر چند در تمام این سالها که کانون مستقل هرمزگان نبوده اما همواره خدمات وکالت معاضدتی و تسخیری تحت نمایندگی اعطایی از کانون مرکز ، توسط وکلای دادگستری دارای پروانه هرمزگان انجام می شده است ، لکن با تشکیل کانون وکلای هرمزگان و تعاملات سازنده کانون هرمزگان با دستگاه قضایی استان از  این منظر و سایر نهادهای حمایتی که ضرورت بهره مندی از این خدمات کانون وکلای دادگستری مورد توجه باشد بیش از پیش این خدمات مشهود خواهد شد. همچنین با تشکیل کانون وکلای دادگستری هرمزگان در موارد نیاز در مراجعات مردم و بهره مندی و تعاملات با سایر نهادها تسهیل خواهد شد.

نکته 

قطعا تشکیل کانون بعنوان یک نهاد نوپا در استان و در راستای ایجاد و در ادامه ی توسعه ساختار اداری آن نیازمند جذب فارغ التحصیلان در مقاطع مختلف تحصیلی و رشته های تحصیلی مورد نیاز کانون خواهد بود و این فرصتی است برای جذب و استخدام فارغ التحصیلان استان با اولویت ‌شاخصه بومی مستقر در این استان و از این منظر می‌تواند خبری مسرت بخش برای فارغ التحصیلان و فرزندان این استان باشد. در پایان باید اشاره کنم اهمیت وکالت در عدالت خواهی و استقرار عدالت بعنوان یک بال عدالت در کنار دیگر بال فرشته  عدالت که قضاوت و مرجع قضایی میباشد تا جایی است که در قانون اساسی بر ضرورت آن تاکید شده است.

اصل سی پنجم قانون اساسی

در همه دادگاه ها طرفین دعوی حق دارند برای خود وکیل انتخاب کنند و اگر توانایی انتخاب وکیل نداشته باشند باید برای آنان امکانات تعیین وکیل فراهم نمود .

 نویسنده:سعید نصیری وکیل دادگستری