یکی از اساسیترین چالشهای سرنوشتسازی که والدین در مسیر رشد فرزندشان با آن سر و کار دارند، کمک به کودک برای قرار گرفتن در مسیر
کتاب خوانی است. اینکه چطور باید یک کودک خردسال را به سمت کتاب راهنمایی کرد و اینکه اصلا چه کتابهایی برای کودکان در سنین مختلف مفید است، ممکن است بارها و بارها ذهن والدین را درگیر کند بدون اینکه به پاسخ درخوری منتهی شود. در این یادداشت سعی بر این است تا مجموعه کتابهایی که برای هر بازهی سنی کمک کننده است، معرفی شده و نقاط قوت مجموعهها ذکر شود تا والدین و معلمان بتوانند
کتابهای مناسبی برای کودکان انتخاب کنند.
مجموعه کتاب بچهی باهوش برای کودکان یک تا سه سال
مایکل دال در مجموعه کتاب مصور و هفت جلدی بچهی باهوش که برای خردسالان به رشتهی تحریر درآورده، توانسته با استفاده از مرحلهی رشد شناختی که کودک در آن قرار دارد، هر بار توجه کودک را به یک مساله جلب کند. هر کدام از این هفت جلد، شخصیت اصلی و مسالهی منحصر به فرد خود را دارد. کتاب اول حول محور گاو کوچولو و خوراکیها میگذرد و دید مثبتی نسبت به انواع خوراکیهای مفید در کودک ایجاد میکند. شخصیت اصلی کتاب دوم بره کوچولو است که در مورد کتاب خواندن و نحوهیی که والدین باید کودک را به سمت کتابخوانی هدایت کنند، نشانهها و نکات ارزندهیی ارائه میدهد. سومین کتاب دربارهی مالکیت بر وسایل بازی و میل به بازی کردن است که در آن شیر کوچولو به کودک کمک میکند تا بتواند بین مالکیت بر وسایل بازی و میل به بازی کردن با دیگران تعادل مثبتی برقرار کند. جلد چهارم که یکی از بهترین جلدهای این مجموعه است دربارهی نحوهی مواجههی میمون کوچولو با احساساتی مانند خشم، عصبانیت، غم و غیره است. کودک در این جلد با انواع احساسات خود روبهرو میشود، آنها را میشناسد و میتواند احساسات مختلف را از هم تشخیص دهد. در قسمت بعدی، فیل کوچولو با گوشهای بزرگی که دارد توجه کودک را به صداها جلب میکند، در این جلد فراگیری اهمیت گوش دادن به کودک کمک میکند تا راهی برای گوش دادن به صحبتهای والدین پیدا کند. ببر کوچولو در
جلد ششم کودک را همراهی میکند تا بیاموزد که جمع و جور کردن وسیلههایش جزئی از فرآیند بازی در خانه است و دید مثبتی نسبت به کمک کردن در فعالیتهای خانگی در کودک ایجاد میکند. آخرین جلد این مجموعه درمورد اردک کوچولو و پایان دادن به مرحلهی پوشک و استفادهی صحیح از توالت است. به طور کلی این مجموعهی مصور هفت جلدی، از نظر آموزش مهارتهای مختلف و یاری رساندن به کودک در گذار از این مرحلهی رشدی بسیار مفید و کارآمد خواهد بود.
مجموعه قصههای خرس کوچک و خرس بزرگ برای سه تا پنج سال
این مجموعهی پنج جلدی مصور نوشتهی مارتین وادل است که توانسته چندین بار جایزههای مختلفی را به خود اختصاص دهد. اولین جلد این مجموعه با نام "خوابت نمیبرد خرس کوچولو"، به موانع خواب و ترس از تاریکی کودکان پرداخته است. در این جلد، خرس کوچولو بارها و بارها خرس بزرگ را در رختخواب صدا میکند و هربار خرس بزرگ تلاش میکند تا با حوصله به خواستههای او توجه کند و در مورد ترسش از تاریکی راهگشایی نماید.
"من و تو، خرس کوچولو" دومین جلد این مجموعه است و به میل کودکان به حضور دائمی والدین و بازی با آنها اشاره دارد. این داستان به کودک دربارهی محدودیتها و استقلال در بازی نکاتی میآموزد. سومین جلد این مجموعه با نام "آفرین خرس کوچولو" به میل و تلاش کودک در شناخت جهان اطراف اشاره دارد. در این کتاب خرس بزرگ نگران کاوشها و کنجکاویهای خرس کوچولو در جنگل است اما جلوی او را نمیگیرد و خرس کوچولو هم با اینکه از چیزهایی میترسد اما مطمئن است که خرس بزرگ مراقب اوست. دو جلد آخر "بیا برویم خانه، خرس کوچولو" و خوابت نمیبرد، خرس کوچولو" نکات ارزندهیی در مورد سوال پرسیدن کودکان، کنجکاوی آنها در مورد همهچیز و اداب رفتن به رختخواب در بر دارد. به طور کلی این مجموعهی مصور، به کودکان سه تا پنج سال کمک میکند تا با چالشهای رشدی بازهی سنی خود آشنا شده و راههایی برای گذار از این مراحل در دل این کتابها پیدا کنند.
مجموعه قصههای فرانکلین برای کودکان پنج تا هفت سال
پالت بورژوا و برندا کلارک توانستهاند در مجموعهی 31 جلدی قصههای فرانکلین ارتباط ویژهیی با کودکان پنج سال به بالا برقرار کند و مجموعهکتابهای این دو نویسنده آنقدر در سراسر دنیا محبوب است که تا به حال به 38 زبان ترجمه شده و مجموعههای تلویزیونی آنها نیز ساخته شده است. مجموعه مهارتها و ارزشهای اخلاقی که این کتابها برای کودکان بازگو میکنند، بسیار کارآمد و مفید است و شامل موضوعاتی مثل نظم، راستگویی، دوستیابی، اداب مهمانی رفتن، لزوم مراجعه به پزشک، مهربانی وغیره است. در هر جلد و با توجه به مسالهیی که هر قسمت به آن اشاره دارد، فرانکلین با کمک پدر، مادر و دوستان خود تلاش میکند تا مساله مورد نظر را حل نموده و بر مشکلات خود چیره شود.
نکتهی مهمی که این مجموعه در خود دارد، عدم استفاده از پند و اندرز و استفاده از شیوهی اموزش غیر مستقیم است که در غالب داستان ارائه میشود. برای مثال در کتاب "فرانکلین و بازی کامپیوتری" بدون اینکه مستقیم اشارهیی به بد بودن بازیهای کامپیوتری شده باشد، کودک با عواقب بازی مدام مواجه شده و در دل داستان درسی که باید را دریافت میکند.
برای بازهی سنی یک تا هفت سال، کتابهای مختلفی وجود دارد و والدین با توجه به درجهبندی سنی کتابها، موضوعی که به آن علاقهمند هستند یا مشکلی که کودک با آن دست و پنجه نرم میکند، میتوانند کتاب مورد نظر خود را تهیه کنند. نکتهیی که باید حتما مورد توجه قرار گیرد، انتخاب زمان مناسب برای خواندن کتاب است.
اگر به بهانهی کتاب خواندن کودک را وادار به رفتن به رختخواب، بازی نکردن و غیره کنید، به جای تاثیر مثبت تاثیری منفی از کتاب خواندن بر کودک گذاشتهاید. بنابراین علاوه بر انتخاب کتاب، انتخاب زمان مناسب، بیان خوب و ایجاد جذابیت برای کودک بسیار مهم است.