روزنامهنگاری، جمعآوری، تهیه و توزیع اخبار، تفسیرها و مطالب مرتبط با آن از طریق رسانههای چاپی و الکترونیکی مانند روزنامهها، مجلات، کتابها، وبلاگها، پخشهای اینترنتی، پادکستها، شبکههای اجتماعی و سایتهای رسانههای اجتماعی ، ایمیل و همچنین از طریق رادیو , تصاویر متحرک و تلویزیون است . کلمه روزنامه نگاری در ابتدا به گزارش رویدادهای جاری به صورت چاپی، بهویژه از طریق روزنامهها اطلاق میشد، اما با ظهور رادیو، تلویزیون و اینترنت در قرن بیستم، استفاده از این اصطلاح گسترش یافت و شامل تمام ارتباطات چاپی و الکترونیکی شد. اغلب از کسانی که در صنعت خبر هستند میشنویم که چگونه کار آنها بر سلامت روان و رفاهشان تأثیر میگذارد. حجم کاری زیاد، ضربالاجلهای کوتاه، محیطهای کاری پرفشار، ناامنی شغلی، مشکل در دستیابی به تعادل بین کار و زندگی، کمبود خواب و عدم امنیت همگی میتوانند عوارض خود را به همراه داشته باشند. در روز هفدهم مرداد که با عنوان "روز خبرنگار" مزین شده است، خالی از لطف نیست که کمی به مصائب و سختیهای این حرفهی خطیر بپردازیم.
تیغ از بیخ گوش خبرنگاران میگذرد
روزنامهنگاران امروزی تحت فشار شدیدی هستند و چرخهی اخبار بیوقفه است، طوری که خبرنگاران و سردبیران به طور معمول در معرض آسیب های روحی مداوم قرار میگیرند. امروزه صنعت خبر، بهویژه اخبار محلی، با آیندهای مبهم و خطرناک مواجه بوده و آزار و اذیت آنلاین خبرنگاران، به ویژه زنان و روزنامهنگاران رنگین پوست، یک مشکل بزرگ و رو به رشد است. مطالعات نشان داده است که کار روزنامهنگاران می تواند بر سلامت روان آنها تأثیرات گسترده و مخربی بر جای بگذارد. علاوه بر تاثیرات روانی حرفهی خبرنگاری، این گروه شغلی با خطرات عینی و تهدیدات جانی بسیاری روبهرو میباشند. براساس گزارشی که دیدهبان یونسکو در روز جهانی پایان دادن به معافیت از مجازات جرایم علیه خبرنگاران منتشر کرد، بین سالهای 2006 تا 2023، بیش از 1600 روزنامهنگار در سراسر جهان کشته شدهاند که نزدیک به 9 مورد از 10 مورد این قتلها از نظر قضایی حل نشده باقی ماندهاست. مصونیت از مجازات، منجر به قتلهای بیشتر خواهد شد و اغلب نشانهای از بدتر شدن درگیری سیستمهای قضایی با جرائم مربوط به خبرنگاران و فروپاشی قانون است. یونسکو نگران است که معافیت از مجازات با سرپوش گذاشتن بر نقض جدی حقوق بشر، منجر شود که فساد و جنایت به کل جوامع خبرنگاری آسیب برساند. از طرفی گزارش برخی موضوعات و استرس و فشار روانی ناشی از این موضوعات چالش بزرگی برای خبرنگاران است. خبرنگارانی که درگیریها، داستانهای پناهندگان، آب و هوا و بلایای طبیعی، خشونت، سوء استفاده و آزار و اذیت و همچنین داستانهای انسانی را پوشش میدهند، با مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی، اختلالات خواب و خوردن، فرسودگی شغلی، تروما و اختلال استرس پس از سانحه مواجه میشوند. روزنامهنگاران نیز شخصاً با آزار و اذیت، حمله، خشونت - آنلاین و حضوری- روبرو هستند و باید با ساعات کاری نامشخص، ناامنی شغلی و اضافهکاری زیاد دست و پنجه نرم کنند. در عرصهی همهگیریها، بلایا، جنگ و مصائبی از این دست که عموم مردم پا از صحنهی عمومی و جمعی پیش میکشند، خبرنگاران و روزنامهنگاران درست در میانهی میدان با خطرات ناشی از عناوین مذکور، جنگی رو در رو خواهند داشت. در چند سال گذشته ابتکارات بیشتری برای روزنامهنگارانی که با استرس افزایشی سروکار داشتند، راهاندازی شد. به عنوان مثال، سپتامبر گذشته مرکز بینالمللی روزنامهنگاران برنامه سلامت روانی « تابآوری» را برای روزنامهنگاران عرب زبان راهاندازی کرد که بین اکتبر تا نوامبر 2022 اجرا شده و خبرنگارانی را که در خط مقدم منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا کار میکنند، هدف قرار میدهد. یک نظرسنجی در سال 2022 توسط انجمن روزنامهنگاری کانادایی، در مورد خشونت و تروما که تقریباً با 1000 کارمند رسانهای کانادایی انجام شد، نشان داد که 69 درصد از نویسندگان رسانه گزارش دادند که از اضطراب و 46 درصد از افسردگی رنج میبرند. یکی از خبرنگارانی که در این نظرسنجی شرکت کرده بود، گفت: "به دلیل ماهیت کار، ما هیجانات انسانی را در حین بحران احساس نمیکنیم، و این سرکوب احساسات هنگامی که در خلوت و تنهایی خود هستیم لبریز شده و به جوانب مختلف زندگی ما آسیب وارد میکند". عدم حمایت نهادی در مورد تعادل بین کار، زندگی و سلامت روان علاوه بر خواستههای سازمانی برای همیشه فعال بودن، و در نتیجه فقدان تعادل بین زندگی حرفهای و شخصی، روزنامه نگاران را به احساس ناخوشایند قطع ارتباط از زندگی شخصی و حرفه ای میکشاند، فرایندی آسیبزا که سلامت روان این گروه را هدف قرار خواهد داد.
آیا تنش و فشار روانی خبرنگاران قابل مدیریت است؟
با توجه به اهمیت حرفه روزنامه نگاری در جوامع دموکراتیک، که بدون نقش آن، وجود دموکراسی ها عملا غیر قابل تصور است، این سوال مطرح می شود که آیا بار موجود بر دوش آنها قابل مدیریت است؟ این نگهبانان دموکراسی تا کی میتوانند انواع فشارها را تحمل کنند؟ چگونه میتوان به آنها کمک کرد تا دموکراسی به رشد خود ادامه دهد و شهروندان به اندازه کافی از واقعیتی که در آن زندگی میکنند مطلع باشند؟ روزنامهنگاران زن و مرد که در مورد سیاست، جنایت، فساد، سلامت و بحران های زیست محیطی و سایر مسائل مهم سروکار دارند، سطح فوقالعاده بالایی از استرس و تروما را تجربه میکنند و با وجود این، بسیاری از آنها به خدمات تخصصی بهداشت روان دسترسی ندارند. درمانهایی که به حفظ و بهبود سلامت روان آنها کمک میکند، بسیار کم است یا با هزینههای هنگفتی که دارد، برای بسیاری از فعالان این حرفه علنا غیرقابل دسترس میباشد. داده ها به طور واضح ماهیت بسیار استرس زای روزنامهنگاری را تایید میکنند که به وضوح خطرات سلامت روانی و جسمی بسیاری برای خبرنگاران در پی دارد و این اختلالات ناشی از حرفه، به طور قابل توجهی بیشتر از میزان شیوع این اختلالات در بین جمعیت عمومی است. از آنجایی که 32 درصد از روزنامهنگاران زن و مرد مورد بررسی، دارای اختلال روانی ناشی از استرس کار هستند، اقدامات مشخص تشخیصی و درمانی باید در کمترین زمان ممکن انجام شود و زمان مداخله از اهمیت کلیدی برخوردار است. برنامههای سلامت روان و مشاوره، باید در یک خط مشی دولتی و همگانی برای خبرنگاران انجام شود. برای مثال، حفظ و بهبود سلامت از طریق: (الف) معاینات بهداشتی منظم و سالانه که توسط کارفرما تضمین میشود. (ب) خدمات حمایت روانی موجود از طریق برنامه های پیشگیرانه و کمک های روانی- اجتماعی فردی؛ (ج) برگزاری کارگاه های آموزشی با هدف شناخت زودهنگام اغتشاشات ذهنی، تنش روانی و بیانگیزگی (د) ترویج سبک زندگی سالم، سازماندهی فعالیت های تفریحی، تضمین شرایط برای آرامش بیشتر و از همه مهمتر تضمین امنیت شغلی برای پیشگیری از قرار گرفتن در معرض اضطراب؛ نمونهیی از یک برنامهی جامع است که میتواند میانگین سلامت روان را در بین خبرنگاران و روزنامهنگاران افزایش دهد.تمام این موارد، کارهایی هستند که هر دولتی برای محافظت از سلامت روانی خبرنگاران و روزنامهنگاران موظف است به انجام برساند.
روزنامه صبح ساحل