صبح ساحل، شهرستانها _  جزیره هرمز با بیش از 7 هزار نفر جمعیت یکی از جزایر 14 گانه استان هرمزگان است که در طول تاریخ با فراز و نشیب هایی در برابر بیگانگان مواجه بوده است.

آثار تاریخی این جزیره علاوه بر اینکه بخشی از مناطق و محلات آن را تشکیل می دهد بیانگر مقاومت مردم این دیار و روحیه استکبار ستیزی آنها در برابر استعمار است.

از 15 اثر تاریخی در جزیره هرمز 9 اثر در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

نوروزی معاون اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان می گوید : قلعه پرتغالی ها ، مدرسه شریعتی ، خانه جری کولاک ، پاسگاه قدیم هرمز ، زیارت خضر ، آب انبار قصر صورت و 3 مکتب خانه از آثار ثبتی این جزیره است.

به عقیده برخی از مسئولان و مردم جزیره این آثار بدلیل عدم توجه کافی و ویژه در معرض خطر تخریب قرار دارند.

به گزارش خبرگزاری مهر،رییس شورای شهر هرمز در مورد بی توجهی به حفظ و بازسازی آثار تاریخی جزیره هرمز می گوید: متاسفانه میراث فرهنگی و گردشگری استان هرمزگان به بازسازی اصولی آثار تاریخی و حفظ ابنیه تاریخی موجود که بیانگر بخشی از تمدن مردم این منطقه است توجه چندانی نشان نمی دهد.

زرنگاری می افزاید : بی توجهی نسبت به نصب تابلوهای راهنما ، مشخص کردن حریم ، تهیه بروشور و شناسنامه آثار ، ایجاد دیوار حفاظتی برای جلوگیری از ورود آب دریا به حریم آثار تاریخی نیز وجود دارد.

وی می گوید : انجام برخی مرمت های غیراصولی به ویژه در مورد قلعه پرتغالی ها چهره زیبای آثار تاریخی این جزیره را مخدوش کرده است.

نماینده هرمزگان در شورای عالی استانها استفاده نکردن از نیروی متخصص و کارشناسان واقف به اهمیت حفظ آثار تاریخی ، نبود نظارت کافی و استفاده از مصالح نامناسب را از جمله دلایل انجام مرمت های ناموفق عنوان می کند.

زرنگاری می گوید خانه زعفرانی ، آب انبار قصر صورت ، پاسگاه قدیمی و قصر بی بی گل به دلیل بی توجهی مسئولان در حال ویران شدن است.

یکی از مسئولان هرمزی می گوید : مردم هرمز اهمیت زیادی برای قلعه پرتغالیها قائلند چون نماد مقاومت پدارانشان و مرزداریشان است اما نگهداری آن در سطح پائینی است .

وی می افزاید : دیواری که پارسال اداره کل میراث فرهنگی مرمت کرده بود در عرض چند ماه خراب شد و مسئولان علت آن را زلزله و باران اعلام کردند.مرمت با شن و ماسه و گچ صورت گرفت.این قلعه با چند قرن قدمت خراب نشد ولی دیوار تازه مرمت شده خراب شد.

 مدیرکل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان با اشاره به انجام مرمت اضطراری و رفع خطر در قلعه پرتغالی ها می گوید : نوع ملات در مرمت یک تجربه است که در بسیاری از استانهای کشور و حتی در جهان مرمت انجام می شود و دوباره برداشت می شود.

معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان می گوید : مرمت قلعه پرتغالی ها از جمله طرح های فعال استان است که هر سال ترمیم و مرمت می شوند و مطالعات کارشناسانه آن ادامه دارد.

نوروزی با اشاره به هزینه بر بودن مرمت این قلعه می گوید : مرمت این اثر باستانی 500 میلیون تومان در سال هزینه دارد.

وی می افزاید : پرتغالی ها مشتاق به مرمت این اثر باستانی اند که درخواستشان برای بررسی در وزارت خارجه در حال پیگیری است.

مدیرکل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان در خصوص انتقادهای وارده و وجود برخی بی توجهی ها به آثار تاریخی جزیره هرمز می گوید : این گفته که به آثار تاریخی این جزیره بی توجهی می شود صحیح نیست، بلکه از سال 85 با تاکید دولت نگاه ویژه ای به آثار تاریخی این جزیره شده است.

دریانورد می افزاید : این جزیره به دلیل داشتن آثاری همچون قلعه پرتغالی ها که نماد رشادت و غیور مردی مردمان این منطقه در اخراج استعمارگران پرتغالی است ، تحت پوشش مستمر میراث فرهنگی در طی سالهای اخیر قرار داشته است.

وی می گوید : مرمت یک بخش از بازسازی است که در کنار آن مطالعه ، آسیب شناسی ، مطالعه و کاوشهای باستان شناسی است

معاون اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان می گوید : از سال 73 که اداره کل میراث فرهنگی در استان هرمزگان تاسیس شد همه آثاری که تا پیش از آن نابود نشده بودند نگهداری و مرمت شد.

نوروزی می افزاید : اما شرایط اقلیمی منطقه به دلیل جزیره بودن آن ، رطوبت بالا، عوامل انسانی و عدم استعلام برخی از سازمانهای موجود در این جزیره از اداره کل میراث فرهنگی هنگام ساخت و سازهای اطراف بناهای تاریخی از جمله عوامل تخریبی آثار تاریخی جزیره هرمز است.

وی با شمارش آثار ثبتی این جزیره می گوید : برج تیرانداز و بازار گلک در ساخت و ساز شهرداری در چند سال گذشته صدمه دیده است و قصر بی بی گل هم فقط جنبه پژوهشی دارد.

معاون اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان می افزاید : پاسگاه قدیمی که برخی از مسئولان هرمز نسبت به بی توجهی به آن انتقاد کرده اند بنای کاملا سالم و مربوط به پنجاه سال اخیر است و از نظر درجه بندی تاریخی در درجه دوم قرار دارد .

نوروزی در مورد خانه جری پولاک هم می گوید : این خانه مرمت کامل شده و هم اکنون در اختیار شورای شهر هرمز قرار دارد که 100 دستگاه دوچرخه برای استفاده گردشگران در آن نگهداری می شود.

وی در مورد مدرسه شریعتی نیز می گوید : قرار بود در آن موزه باستان شناسی و زمین شناسی ایجاد شود که آموزش و پرورش موافقت نکرد و هم اکنون این مدرسه تحویل دانشگاه آزاد است.

نوروزی می افزاید : آب انبار قصر صورت هم سالم است و از وضعیت ایستایی برخوردار است و نیاز به مرمت ندارد.

معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان می گوید : خانه تاریخی زعفرانیه جزیره هرمز که قدیمی ترین خانه تاریخی استان است و قدمت آن به دوران صفویه می رسد جز یک دیوار چیزی از آن نمانده و آنهم استحکام لازم را دارد.

نوروزی در مورد زیارت خضر ، دیگر اثر ثبت شده جزیره هرمز نیز می گوید : این اثر باستانی سالم است اما قسمت هایی از آن توسط خود مردم مرمت شده که باید مصالح جدید را از مصالح قدیمی جدا کرد.

وی اولویت مرمت را بدلیل قدمت تاریخی و خطر تخریب پذیری به 3 مکتب خانه دوره تیموری و قلعه پرتغالی ها می دهد.

از سوی دیگر نماینده هرمزگان در شورای عالی استانها از کشف شهر خفته ای در زیر شهر جدید هرمز خبر می دهد و می گوید : در حفاری های فاضلاب شهر هرمز مشخص شد که در زیر شهر فعلی شهری تاریخی نهفته است.

زرنگاری می افزاید : وجود تونل ها و اتاق ها با معماری زیبا ، وجود کوزه ها ، کاسه ها و بشقاب های زیبا در این حفاری ها نشان از تمدن خفته ای در زیر زمین دارد که این امر توجه میراث فرهنگی را می طلبد.

معاون میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان هرمزگان با قبول این مطلب می گوید : می دانیم که از قلعه پرتغالی ها تا نزدیکی اسکله و مدرسه شریعتی تمدن خفته ای قرار دارد.

نوروزی می افزاید : کاوش هایی که در سال 54 در این جزیره صورت گرفت نشان از وجود تمدنی خفته در این جزیره داد.

وی در مورد علت بیرون نیاوردن این تمدن خفته می گوید : برای این کار باید تمام 7 هزار نفر جمعیت را به شهر جدیدی منتقل کرد و خانه هایشان را خراب کرد تا بتوان تمدن خفته را بیدار کرد.

شنیده ها حاکی از آنست ناهماهنگی میان مسئولان میراث فرهنگی و مسئولان محلی جزیره هرمز در مورد حفظ و نگهداری آثار تاریخی این جزیره عامل عمده در تخریب آثار باستانی است.

به هر روی جزیره هرمز به لحاظ پیشینه تاریخی درخشان خود سکونتگاه اقوام مختلفی در طول تاریخ بوده است.حفظ آثار تاریخی این جزیره حفظ تمدن گذشته ایران و حفظ رشادت های مردم است.

همچنین توجه بیشتر به آثار تاریخی این جزیره می تواند به رونق هر چه بیشتر این جزیره که رونق معیشتی مردم را نیز در پی دارد کمک کند.