داستان آب آشامیدنی مردم هرمزگان

درحاشیه مسابقات «کندر کشی وجهله کشی»



تا سال 1330 خورشیدی، آب آشامیدنی مردم شهر بندرعباس، از برکه ها و آب انبارهایی فراهم می گردید که درگوشه وکنار شهر به دست مردم نیکوکار و با همت ساخته شده بودند و همینکه برکه ها و آب انبارها، خالی از آب می شدند نگاه ها متوجه چاه های نای بند می شد که درحاشیه خور نای بند قرار داشتند وپاره ای شخصی و پاره ای عمومی بودند.

 درآن روزگاران، قطره ای آب شیرین، هرچند نه چندان بهداشتی، چون جان عزیز و شیرین بود و تنها در آشامیدن و پخت غذا مورد استفاده قرار می گرفتند. مردم شهر با مشک و ظروف سفالین و حلبی آب را بر سر و شانه به خانه های خود می بردند.

درحمل آب ، زنان و دختران جوان، سهم بیشتری داشتند. آنان، ظروف سفالین(جهله) آب را بر سروشانه، با مهارت و بردباری بصورت انفرادی یا در دسته های چند نفری شادان وشتابان به خانه های خود می رساندند. برای مردان بهترین وسیله حمل آب، حلبی های 18 لیتری بود که به دو سرچوبی محکم به درازای تقریبی 2 متر، می آویختند و میانه ی چوب را به روی شانه قرار می دادند و روانه می شدند چنان چوبی را در گویش محلی بندری کندر Kander می نامیدند، عده ای که غالبا زن بودند، از راه فروش آب درآمدی به دست می آوردند.

آنان درنقطه ای در شمال بازار بزرگ جمع می شدند وکالای خود را عرضه می کردند وقتی مشتری از میان مشک های کوچک وبزرگ یکی را انتخاب می کرد فروشنده ، آب را تا منزل خریدار می رساند و بهاء آب و دستمزد خود را می گرفت که چیزی بین 3 و 5 ریال بود. بعضی از فروشنده ها آب را بر سر و دوش یا بر پشت الاغ، در کوچه ها عرضه می کردند.

تهیه ی آب از چاه های « نای بند» به مراتب دشوارتر از برکه ها بود .رفت وبرگشت فاصله ی 3 کیلومتری شهر تا نای بند آن هم درمسیری شن زار، طاقت فرسا بود وبه همین سبب، بهاء آب چاه های نای بند، گران تر از آب برکه ها بود.

از سال 1330 خورشیدی که شهر بندرعباس دارای لوله کشی آب شد برکه ها و آب انبارها تدریجا اعتبار خود را از دست دادند و با توسعه ی شهر از شمال و مغرب ومشرق، برکه ها درمحاصره ی خانه ها قرار گرفتند و متروک ماندند و بعضی به زباله دانی تبدیل گردیدند.

شمار برکه ها درگوشه وکنار شهر بندرعباس تا آنجا که نگارنده دیده است حدود 17 تاست که برکه های معروف به «4برکه» در غرب شهر قدیم وکوی 22 بهمن کنونی، شامل یک برکه مکعب مستطیل سرپوشیده و 10 برکه ی استوانه ای با سقف گنبدی از آن جمله است. برکه های معروف دیگر عبارت بودند از «برکه گرد» - « برکه ناظمی» -«برکه میرشمس الدین»- اثر خیر مرحوم میر شمس الدین که درمحدوده ی « کوی پلیس» قرار گرفته و ازآن به عنوان سالن اجتماعات استفاده می شود.

برکه های هرمزگان

«برکه سید عبدالله آقا» - درمحله ی اوزی ها، اثر خیر سید عبدالله کاملی که درمحدوده ‌یک واحد آموزشی قرار گرفت واز بین رفت.« برکه دستمالی» درمحدوده ی کوی 22 بهمن که در سال 1366 به کلی تخریب و نابود گردید چون مدت ها بر فراز آن پارچه ای در اهتزاز بود به « برکه ی دستمالی» شهرت داشت لازم به ذکر است که تمام برکه ها ، خارج از محدوده ی شهر قرار داشتند و برای رسیدن به آنها، زمانی نسبتا طولانی لازم بود. درساختمان برکه ها از سنگ و ساروج استفاده می شد و درمسیر جریان سیل و آب باران بنا شده بودند شکل ظاهری آنها غالبا استوانه ای با سقف گنبدی و قطر بین 10 تا 20 متر وعمق متوسط 6 متر و وسیله بالا کشیدن آب از برکه ها«دلو» بود .

یکی از عوامل بیماری « بیوک یا رشته» - « درگویش محلی نارو بر وزن پارو» ، نوشیدن آب آلوده ی برکه ها بود که با ورود آب لوله کشی به شهر، به کلی ریشه کن گردید. مقصود نگارنده از ذکر این مطالب این است که نسل های کنونی و آینده بدانند که گذشتگان، با چه خون دلی قطره ای آب برای نوشیدن بدست می آوردند و نسل کنونی و مردم این دور وزمان، قدر آبی که به آسانی در دسترس آنهاست بدانند و باتوجه به خشکسالی ها و کمبود آب، در مصرف آن نهایت صرفه جویی بنمایند واز این ماده ی حیات بخش جز در موارد خاص استفاده نشود و سخن استاد سخن، سعدی را هم آویزه ی گوش کنیم که فرمود:سل المصانع رکبا تهیم فی الفلوات. تو قدر آب چه دانی که در کنار فراتی.

« قدر و ارزش آب را از سوارانی بپرس که در بیابان ها و صحراها در جستجوی قطره ای آب برای نجات جان خویش، سرگردان هستند.»

از برکه های موجود هم، به عنوان آثار خیر گذشتگان و نمونه ی معماری قدیم، نگه داری بشود و تا آنجا که ممکن باشد ، به نحوی مورد استفاده قرار گیرند. 

برای این مطلب تا کنون نظری ثبت نشده‌ است.
0 / 200
  • نظر شما پس از بررسی و تایید منتشر خواهد شد.
  • لطفا از بکاربردن الفاظ رکیک، توهین و تهمت به اشخاص حقیقی و حقوقی خودداری کنید.

آخرین خبرها