اگر کسی چند سالی هم در جنوب زندگی کرده باشد می داند که رنگ پوست برخی جنوبی ها روشن و برخی تیره است. اما پیش فرض آن هایی که در نقاط دیگری از ایران زندگی می کنند این است که این جا همه سیاه هستند! البته که آفتاب هر پوست روشنی را می سوزاند و در تیره کردنش دست دارد. اما بسیاراند افرادی که هنوز اطرافیانشان را بر اساس رنگ پوستشان می سنجند و گاه دست به تمسخر می زنند. 

سارا دختری اهل بندرعباس است که در تهران بزرگ شده، می گوید از همان اوایل کودکی در هفت سالگی که به مدرسه می رفته مورد تمسخر همکلاسی هایش قرار می گرفته و شب ها با گریه می خوابید، به خاطر رنگ پوستش از مدرسه و از جنوبی بودن تا مدت ها متنفر بوده اما حرف ها، نیش ها و شوخی های دوستانش هنوز در سی سالگی هم در یادش مانده است. 

در گفت و گو با افرادی دیگر از آن ها خواستم اگر تجربه ای مشابه در خصوص این موضوع دارند قصه هایشان را تعریف کنند.

1.چند ماه پیش بود که دبیرمون ازمون پرسید چه هنری رو دوست دارین.. من بهش گفتم من عاشق تئاترم. اون اولش یه خاطره تعریف کرد و بعدش گفت کسایی میرن تئاتر که خوشگل باشن. تئاتر پوست سفید و موهای قشنگ و صاف و اندام خوب و صدای قشنگ میخواد. هرکسی نمیتونه بره و بازیگر بشه و وارد سینما و تئاتر  بشه. سال سوم گرافیک هم که بودم.. توی کارگاه گرافیک دبیرمون گفت بیاین ویژگی های ظاهری همدیگه رو بگیم اون چیزی که بیشتر دیده میشه. یکی از بچه ها گفت رها سیاهیش ویژگیش میشه و خندید.. دبیرمون گفت نه اینجوری نیست اون فوق العادست.. همه چیزش خوبه همه چی اون عالیه.. . خیلی ها من رو بخاطر چهره و رنگ پوستم  همیشه اذیت کردن البته از نظر خودشون اذیت بوده، من با پوست تیره اذیت نمیشم .. نه سفیدم و نه سیاهم.. اگه بقیه با پوست من اذیت میشن این به هیچ عنوان مشکل من نیست.

2.تمام بچگی و نوجوونی من بخاطر این تفکر غلط رایج توی بندر با حس منفی نسبت به خودم گذشت  بعد حالا امدم خارج از ایران مردم آرزوشون داشتن رنگ پوست منه تازه میفهممم که چقدر الکی جامعه با نگاه غلطش بهترین روزای منو پر از حس بیمارگونه‌ی زشت بودن کرد.

3. یه بار زنداییام داشتن با هم صحبت میکردن ، متوجه نبودن که من صحبتاشونو میشنوم ... یکیشون گفت طفلی فلانی دخترشم دمِ بخته ، مردمم عقلشون به چشمشونه ،دختر سیاهو کی میگیره. یه بار داشتم چال لپمو نشون همکارم میدادم ، گفت چال لپ رو پوستای سفید قشنگه ...

4. یادم میاد خواهرم مدرسه بود کلاس اول بود همکلاسی هاش باهاش بازی نمیکردن بهش میگفتن تو کثیفی.فقط چون رنگ پوستش تیره بود. همین امسال هم توی مدرسه به دختر خاله م گفتن ما باهات دوست نمی شیم چون سیاهی و زشتی خاله م مدرسه بچه رو عوض کرد.

این ها تنها نمونه هایی از تبعیض به خاطر پوست است، چه کودکان بسیاری که از این حرف ها قلبشان در مدرسه یا در کنار دوستانشان می شکند، کاش از این به بعد بیشتر مراقب شوخی ها و حرف هایی که از دهانمان در می آید باشیم. 

 نحوه مقابله با رفتار های تبعیض آمیز علیه شما

اما در این مواقع چه باید کرد؟به نقل از کرسیران راهکارهایی برای مقابله با رفتارهای تبعیض آمیز وجود دارد که در ادامه می خوانید

یا صحنه را ترک کنید یا با اطرافیان خود  رک باشید

اگر احساس کردید در معرض رفتار های تبعیض آمیز جزئی و یا از قبیل آن قرار گرفته اید، به راحتی می توانید خود را از بحث کنار بکشید چرا که هیچ اجباری نیست شما باچنین افرادی هم صحبت شوید.اصلاح شخص خاطی به هیچ عنوان وظیفه شما نیست. بحث های این چنینی اغلب خسته کننده، فرسایشی و ناراحت کننده است و شما به راحتی می توانید صحنه را ترک کنید. اما در نهایت انتخاب با شماست. می توانید بمانید و با شخص خاطی وارد بحث شوید  

 از طرفی شما به هیچ وجه مجبور نیستید به خاطر جلوگیری از ایجاد اصطکاک میان خود و دیگران رفتار های تبعیض آمیزشان را بپذیرید. تبعیض تبعیض است و شما حق دارید به آن معترض باشید.اگر کسی با شما به طور تبعیض آمیز رفتار کرد، رک و واضح مشکل رفتار او را برایش تشریح کنید. اما حواس تان جمع باشد که اغلب افراد در چنین موقعیت هایی حالت تدافعی به خود می گیرند، پس نحوه طرح مسئله و برخورد شما با طرف مقابل بسیار تعیین کننده است.

با رفتار یا صحبت های تبعیض آمیز در جمع مقابله کنید. هنگامی که شخصی در یک جمع رفتار یا حرف تبعیض آمیزی می زند، نحوه مقابله شما با طرف بسته به عواملی ممکن است موثر باشد و یا حتی تاثیر عکس داشته باشد. هدف خود را از عکس العمل خود مشخص کنید: آیا فقط می خواهید همه بدانند که شما هرگز چنین رفتار هایی را تحمل نمی کنید و یا می خواهید رابطه دوستانه خود را با کسی که ممکن است بدون غرض رفتار تبعیض آمیزی در قبال شما مرتکب شده را از آسیب های جدی بعدی حفظ کنید؟

اگر تنها قصد دارید بگویید هرگز چنین رفتارهایی را تحمل نمی کنید، اشاره به رفتار یا گفته شخص خاطی در گروه بسیار موثر است اما احتمال حالت دفاعی به خود گرفتن شخص را هم بسیار زیاد می کند.

اما اگر احتمال می دهید رفتار شخص عمدی نبوده بهتر است موقتا سکوت کنید و بعدا به صورت شخصی موضوع را با طرف در میان بگذارید تا از ایجاد خصومت ناخواسته میان خود و دوستانتان جلوگیری کنید. پیام سکوت در قبال این رفتارها این است که اولا شخص ناآگاهانه چنین رفتاری کرده و خود از رفتارش پشیمان خواهد شد. و دوم اینکه شما با چنین رفتار هایی بزرگ منشانه رفتار می کنید و خود را وارد هر بحث و درگیری بی ارزشی نمی کنید.انواع عکس العمل ها را برای برخورد با برخوردهای تبعیض آمیز تمرین کنید.

راه های مختلفی برای پاسخگویی به یک حرکت تبعیض آمیز وجود دارد و این که شما کدام را برای مقابله انتخاب می کنید بستگی به شخصیت و نوع رابطه شما با شخص مقابل دارد. یک راه این است که بگویید:” خیلی ناراحت می شوم وقتی مردم چنین حرفی می زنند و یا چنین رفتاری مرتکب می شوند، چون… ” این حرف اشاره مستقیم به شخص ندارد وبه همین جهت کمتر ممکن است منجر به حالت تدافعی گرفتن طرف مقابل شود. البته چون غیر مستقیم است ممکن است در طولانی مدت خیلی جوابگو نباشد. یک راه دیگر گفتن “شما نباید چنین رفتاری بکنید یا چنین حرفی بزنید. این نسبت به فلان نژاد خاص توهین آمیز است چون…” است. از این طریق شما مستقیما طرف را متوجه رفتار یا صحبت تبعیض آمیزش می کنید. این روش الزام‌ آوری بیشتری دارد. 

اگر استاد یا رئیس شما به خاطر نژادتان رفتار متفاوتی با شما دارد، در این شرایط بهتر است در نحوه مقابله خود با آن‌ها بیشتر دقت کنید زیرا آن ها در موضع قدرت اند و مستقیما در نمره یا درآمد شما موثر اند. وقتی می خواهید با استاد یا رئیس خود در این باره صحبت کنید سعی کنید در ساعات اداری و سر کلاس نباشد و به صورت خصوصی موضوع را در میان بگذارید. خیلی واضح، رک و غیر احساسی نگرانی خود را مطرح کنید. به بطور مثال بگویید” گاهی احساس می کنم به خاطر رنگ پوستم بین من و دیگران تفاوت قائل می شوید. امیدوار بودم بتوانیم راجع به این مسئله صحبت کنیم تا چنین سوتفاهم هایی در آینده رخ ندهد. 

اگر احساس می کنید رفتار انجام شده عمدی و از روی غرض بوده و احتمال می دهید صحبت با شخص مورد نظر بر آینده کاری یا تحصیلی تان تاثیری منفی خواهد گذاشت، بهتر است موضوع را با مافوق او در میان بگذارید. در مدرسه این می تواند مشاور یا مدیر مدرسه باشد.

در محیط کار می تواند مسئول منابع انسانی یا مدیرارشد شما باشد. مدارک دقیق برای اثبات گفته خود را به همراه داشته باشید و در یک ملاقات خصوصی موضوع را در میان گذاشته و بر اهمیت اصلاح آن رفتار یا گفتار تاکید کنید. سعی کنید میان  افراد با دیدگاه تبعیض آمیز و رفتار تبعیض آمیز تفاوت قائل شوید.افراد نژادپرست اغلب مغرض هستند و از روی تعصب چنین رفتار هایی می کنند که به احتمال زیاد حتی با گفتگو هم نمی توان تغییری در رفتارشان ایجاد کرد. اما رفتار های تبعیض آمیز اغلب نا آگاهانه و یا بعضا برگرفته از هنجارهای اجتماعی- فرهنگی خاصی است که شخص در آن بزرگ شده است. اگر کسی عمدا رفتار توهین آمیزی با شما داشته، بحث و گفتوگو برای آگاه کردن او از رفتار نادرستش کاری عبث و بیهوده است. آن ها بیشتر شما را حساس به مسئله نژاد جلوه می دهند و خود را بی تقصیر خواهند دانست. افرادی که در نتیجه صحبت با شما رفتار خود را تغییر دهند اندک اند. حتی گاهی این مقابله با آنها ممکن است امنیت شخصی شما را هم به خطر بیندازد. اما اگر فرد، ذاتا بی غرض است و گاهی رفتار های تبعیض آمیز از وی سر می زند، این اغلب از روی ناآگاهی است و با صحبت و گفتگو می توان او را از تاثیرات منفی رفتارش آگاه کرد تا آن را اصلاح کند.

 استرس ناشی از مقابله با تبعیض نژادی بسیار مخرب است و مستقیما بر روی کارآیی روانی شما و عملکردتان  و حتی افزایش احتمال ابتلا به بیماری های خطرناک موثر است.