«انتظار داشتم حداقل از 35 هکتار زمین، 70 تن محصول برداشت کنیم با کود دهی مناسب و منظمی که داشتیم اما الآن که فصل برداشت است تمام محصولت مان نابودشده است...»
«ملخها، ما را نابود کردهاند مسئولان محترم ببینید به چه روزی گرفتارشدهایم و اگر در همان روز اول اقدامات اولیه در نابودی ملخها را انجام میدادند الآن شاهد این وضع موجود نبودیم...»
«» بدهکار وام بانک هستم چکار کنم توان بازپرداخت وام را ندارم، دستمزد یک سال کاریام نابودشده و از بین رفته است
«این موجود کوچک، ویرانگر سفره ما روستاییها و مزرعهداران شده است، مسئولان کمکمان کنند و...»،
این نمونهای از در دلهای افرادی است که در چند ماه اخیر خسارتهای بسیاری دیدند خسارتهایی از جنس مهاجمان موذی که تیشه برریشه مزارع آنها وارد کردهاند محصولات را خوردند، تخمگذاری کردند همراه با باد بهسوی مزارع دیگر هجوم بردند و کشاورز ماند با محصولات خرابشده بر روی زمین.
قصه این موجودات مهاجر ویرانگر، سردراز داردکه هرساله پا به این کشور میگذارند اما این بار خوی وحشیگریشان چندین برابر شده است با دستههای بزرگ به سمت کشورمان قشونکشی کردند. این ملخها در دستههای مختلف 50 تا صدمیلیونی در اوایل بهمنماه عربستان را به مقصد ایران ترک کردند و با سرعت باد، پس از 24 ساعت خود را به بندر نخیلو بندرلنگه رسانند و زمان رسیدن خود را در چهارم بهمنماه 97 به ثبت رسانند تا شهرهای استان را درگیر خود کنند و خاطرات سال 1340 را زنده کنند، سالی که نیاکانشان به بیش از دو و نیم میلیون هکتار از زمینهای کشاورزی ایران خسارت زدند ... در بهمنماه سال گذشته سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) هشدار داده بود با توجه به بارندگیهای زیادی که پیشبینیشده است، ایران با هجوم ملخها مواجه خواهد شد.
این مهمانان ناخوانده کمتر از یک ماه به سندرک میناب هجوم آوردند. در این مدت مسئولان با سمپاشی هوایی و زمینی، خیل عظیمی از ملخها را نابود کردند اما تعدادی از آنها خود را از این مهلکه نجات دادند و بعد از بارندگیهای اوایل امسال به همراه مسافران جدید که از هوای موجود صحرای عربستان، یمن و... فرار کرده بودند به همراه باد با سرعت 200 تا 1000 کیلومتر در روز وارد خوزستان، فارس، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و جنوب کرمان شدند و با تخمریزی روزانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ عدد، جنگ ویرانگری مزارع گسترش یافت...فائو وضعیت ایران از زرد به نارنجی تغییر داد، این به این معناست که حملات ملخها میتواند آسیبهای اساسی برای مزارع کشاورزی و باغها در ایران به همراه داشته باشد که در حال حاضر این اتفاق در استان رخداده و صدای همه افراد نهتنها مزرعهداران و باغداران را درآورده است که دولت در این مورد کوتاهی کرده و باید همان آغاز ریزش ملخها، عملیات نابودی این موجودات لیموییرنگ پررنگتر میکردند و با سمپاشی هوایی آنها را از ریشه از بین میبردند...
هرزمانی نمیشود بالگرد را به پرواز درآورد
دراینبین معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری هرمزگان در این مورد اظهار داشت که سال گذشته قبل از ریزش ملخها به استان، جلسات زیادی در استانداری در مورد هجوم ملخها برگزارشده است، تمهیدات لازم جهت جلوگیری و مهار از این موجودات اندیشید شد و با ورود ملخها، سمپاشی انجام گرفت. ایرج حیدری که در نشست بررسی اقدامات مبارزه با ملخ در هرمزگان سخن میگفت بابیان اینکه پرواز بالگرد برای سمپاشی بستگی بر موقعیت مکانی و استراتژی و توپوگرافی دارد و هرزمانی نمیشود بالگرد را به پرواز درآورد افزود: جلسات مختلفی در خصوص بحران ملخها برگزارشده و تمامی این مسائل بررسیشده، آسیبها و مسمومیتها وجود دارد، نمیتوان از آسیبهای مبارزه شیمیایی اجتناب کرد اما باید به حداقلها رسانده شوند. حیدری معتقد است با هجومی که در موجهای مختلف شکلگرفته مبارزه شیمیایی غیرقابلاجتناب بوده است، هرچند استفاده از بالگرد از ابتدا پیگیری شده و هواپیماها مستقر بودهاند اما وضعیت توپوگرافی منطقه اجازه استفاده را نمیداد. معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری هرمزگان این را هم گفت که اگر مبارزه شیمیایی بهصورت فردی و زمینی باشد اثرات بهتری دارد و این مسئله ایراد و ضعف عملکرد نبوده است.
در امر مبارزه با ملخها کوتاهی نکردهایم
رئیس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان نیز در این جلسه منکر کمبودهایی و نقصهایی در این راه نبود ولی با صراحت بیان کرد که در این امر کوتاهی نکرده است. علی باقر زاده گفت: «اینطور نبوده که بتوان هجوم ملخها را پیشبینی کرد و ما کوتاهی کرده باشیم، دنبال جلوگیری تخمگذاری بودیم که متأسفانه اتفاق افتاد، اگر کاستی بوده و مسئولی درجایی خوب رسیدگی یا برخورد نکرده دلیلی نیست که کلیت کار کمبود داشته باشد». وی عین حال وعده داد که خسارتهای کشاورزان پرداخت خواهد شد. باقرزاده برآورد هزینه مصرفی مهار و نابود کردن ملخها را تاکنون 3 میلیارد تومان ذکر کرد و این را هم افزود: «3 میلیارد تومان به سیستم بدهکاریم اما کوتاهی نکردیم و پیگیر خسارت کشاورزان هم هستیم».
وی از هجوم نسل جدیدی از ملخها از سوی جزیره کیش به استان خبر داد که با توجه به تراکم جمعیت این آفت، امکان سرایت آنها به استانهای همجوار هم هست. با این تفاسیر ملخها در 117 هزار هکتار فقط در هرمزگان ریزش داشته که حجم بسیار وسیعی را شامل میشود. به گفته این مقام مسئول، در کل استان 156 نقطه ریزش ملخ داشتیم که بیسابقه بود، سال گذشته هم نزدیک دو تا سه هزار هکتار ریزش داشتیم. وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر ردیابی ملخها یادآور شد: «نمودار حرکتی ملخها قابل پیشبینی نیست، زمان و جهت حرکت توده ملخهای دریایی از یک نمودار تعریفشده پیروی نمیکند به همین دلیل بههیچوجه قابل پیشبینی نیست». باقر زاده ادامه داد: «اینطور نیست که یکشب بتوان با آن برخورد کرد، چون در کوهها پراکندهاند، اول علف بعد هندوانه و سپس مرکبات را میخورند و تنها روش مبارزه با این آفت شناسایی منطقه آلوده و سم سمپاشی در حجم و میزان مناسب است تا با افزایش تلفات، فرصت تخمگذاری و حرکت از آنها گرفته شود».
وی بر نقش مردم، بسیج و سپاه در این راه تأکید داشت و این را هم بیان کرد: «اگر مسئولی حرفی زده دلیل نمیشود همه استان مشکل داشته باشد». باقرزاده از استفاده 60 تن سم در این بخش مطالبی عنوان کرد که برای هجوم بعدی 20 تن ذخیرهسازی شده است. وی از سمپاشی مزارع شهرستان حاجیآباد خبر داد که پیشبینی سمپاشی تا 200 هزار هکتار شده است. رئیس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان از مردم و کشاورزان خواست در این راه کمک کنند که تا الآن همه پایکار بودند و ازاینپس نیز به این کمک بیایند تا هرچه زودتر از شر این موجودات لیموییرنگ خلاص شوند. باقرزاده گفت: «طبق اظهارات کارشناسان فائو اگر ریزش ملخی انجام شود بهصورت مهمان بوده و ماندگار نیستند».
به گفته وی حجم ریزش ملخها مشخص است و هنوز نتوانستهاند طبیعت ما را از بین ببرند، در رودان 8 هزار هکتار درگیر بود که خسارتهایی وارد شد اما اراضی ما از بین نرفته است، اینکه تا چه زمان ادامه داشته باشد بستگی به جهت باد دارد، پیشبینیها تا تیرماه بود که جدیداً گفتهاند تا شهریور خواهد بود اما بهصورت کلی با احتمال رفتوبرگشتها پیشبینی میشود تا 3 سال درگیر این موضوع خواهیم بود و اینکه شرایط استان با این درجه حرارت برای ماندن ملخها مثبت نیست اما بااینحال آمادگی برای مبارزه وجود دارد، اینکه منطقهای ریزش کند ظرف یک ساعت از بین نمیرود چراکه پراکندهاند بهطور مثال در رودان 15 روز پاکسازی طول کشید.
باقرزاده 90 درصد مبارزه با ملخها توسط اکیپهای زمینی اعلام کرد؛ و این را افزود: «ماسکهایی برای افرادی که سمپاشی را انجام میدهند در نظر گرفتهشده اما ممکن است مسمومیتهایی ایجاد شود که بهسرعت با انتقال به بیمارستان رفع میشود». وی از قرنطینه مکانهای سمپاشی شده، به مدت ۱۰ روز خبر داد تا اثر سموم از بین برود. به گفته باقرزاده، پرندگان هم چون بوی سم را استشمام میکنند از مکانهای سمپاشی شده تغذیه نمیکنند و سموم استفادهشده خطراتی هم دارد اما پس از ۱۰ روز اثر آن از بین میرود. رئیس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان از اختصاص دو هواپیما، 250 نفر نیرو، بالغبر 120 تا 130 سمپاش در این راه سخن گفت و نوع سمی که استفاده میشود دلتا مترین تولید داخل است و کمترین اثر بر محیطزیست را دارد و مالتیون هم برای پروازهای هوایی استفاده میشود.
سموم بر روی خون سردها قطعاً اثر خواهد گذاشت
مدیرکل حفاظت محیطزیست هرمزگان نیز در این جلسه بهترین راه مبارزه با ملخها، بیولوژیکی عنوان کرد و گفت: «بیولوژیکی در سطح وسیع مقدور نیست و باید سمومی استفاده شود که بر روی تنوع زیستی خون گرمها تأثیر نداشته باشد اما بر روی خون سردها قطعاً اثر خواهد گذاشت».
حبیب مسیحی تازیانی تأکید بر اینکه سمپاشی باید در مناطقی انجام شود که کمترین تنوع زیستی داشته باشد تصریح کرد: پایش هایی که انجامشده مرگومیری در پرندگان و حیوانات نداشتیم اما با دقت نظر بیشتری باید انجام شود تا کمترین اثر را داشته باشند.
دستگاههای دولتی باید نسبت به اصحاب رسانه پاسخگو باشند
بعد از موضوع ملخها در این جلسه که با ریاست معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری هرمزگان و با حضور معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری هرمزگان، مدیرکل شیلات هرمزگان، مدیرکل جهاد کشاورزی هرمزگان، مدیرکل حفاظت محیطزیست هرمزگان و سایر مدیران استانی برگزار شد در خصوص وضعیت واگذاری و یا گسترش اراضی و مزارع پرورش میگو در استان نیز بحث گردید، مزارعی که واکنشهای مثبت و منفی حامیان محیطزیست در برداشته است عدهای موافق و عدهای مخالف و از مسئولان استانی میخواستند در این مورد شفافسازی کنند.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری هرمزگان در این مورد توپ را به زمین مطبوعات و خبرگزاریها انداخت که وظیفه اطلاعرسانی و بهروزرسانی مردم در همه ابعاد و جهتدهی به افکار مردم بر عهده مطبوعات و خبرگزاریهاست. حیدری در پاسخ به عدم همکاری بعضی از روابط عمومی با خبرنگاران در خصوص موضوعات مهمی همانند مبارزه با ملخها و یا حتی سایت پرورش میگو گفت: «شائبههای ایجادشده به دلیل عدم پاسخگویی و اطلاعرسانی درست و بهموقع دستگاههای ذیربط بوده است، مدیران دستگاههای دولتی باید نسبت به اصحاب رسانه شفاف و پاسخگو باشند و اگر نقض این مسئله را ببینیم قابلگذشت نیست».
وی از مسئولان جهاد کشاورزی و شیلات خواست در جهت ایجاد شفافیت، فهرستی از واگذاریها را به تفکیک تاریخ واگذاری، مساحت، درصد پیشرفت فیزیکی، مقدار اعتبار تخصیصی، مقدار سهم آورده و موقعیت دقیق جغرافیایی در اختیار رسانهها قرار دهند.حیدری نقد صحیح سازنده و نهتنها مانع توسعه دانست بلکه زمینهساز پیشرفت عنوان نمود. وی گفت: «هرمزگان استانی کاملاً اقتصادی و معروف به پایتخت اقتصادی کشور است، هر فعالیتی در این استان شکل میگیرد بستر و زمینهساز یک فعالیت اقتصادی است».
به گفته حیدری با توجه به ظرفیت اقتصاد دریا محور استان هرمزگان در حوزه سواحل و جزایر و توجه ویژه به بخش اقتصادی که در دستور کار نظام جمهوری اسلامی ایران، مقام معظم رهبری و دولت قرار دارد، استاندار هرمزگان بر آن داشت از این ظرفیت استفاده کند که یکی از این ظرفیتها با توجه به ارزآوری و ظرفیت اقتصادی بالایی که دارد بحث پرورش میگو است که نتیجه آن 165 میلیون دلار صادرات سالانه میگو و ماهی بوده است.وی عدم آسیبرسانی به محیطزیست در این مورد مهم خواند و گفت: «هرمزگان موهبتهای الهی زیادی دارد و باید از این سواحل استفاده شود، اما استفاده اقتصادی باید به محیطزیست آسیب نرساند یا حداقل آسیب را داشته باشد؛ محیطزیست هم دستگاهی نیست که بهسادگی مجوز دهد.»
صدور مجوز زیستمحیطی به 54 سایت پرورش میگو
مدیرکل حفاظت محیطزیست استان از صدور مجوز زیستمحیطی به 54 سایت پرورش میگو سخن گفت که بیان داشت: در خصوص آلودگی محیطزیست برای هر سایت و پهنهای که شیلات و جهاد کشاورزی به ما معرفی میکنند مشمول مطالعات زیستمحیطی میشوند، پیامدها و نمونههای مشابه بررسی شود و سپس راهکارهای کاهش آلاینده بیان شود و بر مبنای آن در کمیته ارزیابی با حضور کارشناسان چالشها بررسی میشود و بعد از جمعبندی بر مبنای ضوابط مجوز را صادر میکنیم. حبیب مسیحی از اخذ تعهد محضری اشاره داشت که ملاک عمل مجری است که ممکن است دولتی یا غیردولتی باشد.
تا کار شروع نشود، امکانات و تسهیلات و مالکیت تحویل داده نمیشود
مدیرکل شیلات استان هرمزگان در این جلسه آغاز و توسعه سایت پرورش میگو در هرمزگان را از اوایل دهه 70 ذکر کرد و این را گفت که این سایتها در دهه هشتاد با مشکلاتی مواجه شد و پس از یک دوره رکود به ثبات رسید و از سال 94 رشد خوبی پیدا کرد. محسن یکتاپور پرورش میگو را یک صنعت دانست که به زیرساخت، مواد اولیه و بازاریابی نیاز دارد. وی گفت: «سیاست دولت درگذشته این بود که زیرساختها را خودش ایجاد و به مردم واگذار کند اما امروز دیگر نمیتواند این هزینه را بر عهده بگیرد و بنابراین روش کار تغییر پیدا کرد و الآن با توجه به هزینه بالای احداث زیرساختها از صفر تا صد این صنعت را متقاضیان باید انجام دهند و واگذاری در مساحت کم، دیگر توجیه اقتصادی ندارد».
وی ادامه داد: «در هرمزگان در دهه 70 حدود 50 هزار زمین در نظر گرفته شد که اکثراً شورهزار بودند و فقط مختص پرورش میگو بودند؛ هرمزگان قطب پرورش میگوی کشور است، اراضی که واگذار شد برای برقراری عدالت بحث شهرکهای شیلاتی را پیش کشیدیم، امروز 20 هزار هکتار زمین را در قالب 6 سایت شناسایی کردیم، فراخوان زدهشده تا افرادی که توان مالی کمتری دارند هم با تشکیل تعاونی در این صنعت حضورداشته باشند».
مدیرکل شیلات هرمزگان از فروش خرد اراضی گفت: «اراضی بهصورت خرد توجیه اقتصادی ندارد و باید بهصورت کلان باشد و یک سال و نیم وقت دارند به بهرهبرداری برسند و در غیر این صورت خلع میشوند، نزدیک به دو هزار هکتار در کراپ اول شروعشده است.
در تولید لارو میگو نیز این قدرت داریم استانهای همجوار را پشتیبانی کنیم». یکتاپور با تأکید بر اینکه در کراپ دوم به 4 هزار هکتار خواهیم رسید، افزود: «در مورد آمادهسازی زمین ازآنجاییکه از صفرتا صد هزینه را باید خودشان پرداخت کنند برخی حتی هزینه برق خود را تأمین میکنند.»مدیرکل شیلات هرمزگان در خصوص سایت سیریک گفت: «این سایت مساحتی در حدود 800 هکتار دارد که دولت زیرساخت را ایجاد کرده است و در قالب 14 سایت واگذار کرده است.» .
وی اضافه کرد: «دولت تسهیلات کمبهره اعطا کرد و در سال 93 و 97 دو بار لایروبی کرد اما اینکه توقع باشد هرسال لایروبی شود، اشتباه است زیرا دولت نمیتواند هرسال اعتبار بگذارد؛ متقاضیان این بخش سود خوبی دارند و باید بخشی از آن را هرسال به لایروبی اختصاص دهند».رئیس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان تأکید نمود که اگر افرادی در نقطهای اراضی را دریافت کردند و کار را شروع نکردند، اعلام کنید پرونده این افراد رسیدگی و خلع میشود؛ تا کار شروع نشود، امکانات و تسهیلات و مالکیت را تحویل داده نمیشود.باقرزاده از برخورد با متخلفان خبر داد وگفت: «درصورتیکه متوجه شویم یا اطلاع داده شود برخورد میکنیم، اما اینطور نیست که زمینها واگذار و استفادههای دیگری شود». وی بابیان اینکه سرمایهگذار چقدر میتواند آورده داشته باشد گفت: «حداقل 20 درصد است و باقی آن میتواند تسهیلات بگیرد هرچند میتواند 100 درصد آورده داشته باشد».
سایتهای واگذارشده فعالیت نداشتند خلع شدهاند
مدیر واگذاری اراضی اداره کل جهاد کشاورزی هرمزگان نیز با اشاره بر اینکه نظارت بر اراضی واگذارشده در سالهای مختلف بوده است، خیلی از سایتهای واگذارشده سنوات گذشته که فعالیت نداشتند خلع شدهاند گفت: «قانونگذار قانون افزایش بهرهوری را تصویب کرده جلوی پدیده بهرهوری را گرفته و اراضی صرفاً بهصورت اجاره واگذار میشود، قانون حفظ کاربری نیز اجازه تغییر کاربری را به افراد نمیدهد و قلع قمع و جمعآوری را خواهیم داشت.»عبدالصمد صمصام پور ادامه داد: «قانون دیگر قانون منع خرد شدن اراضی است، توصیه میکند اگر اراضی کشاورزی بهصورت خرد بهرهبرداری میشود اراضی به هم چسبانده شوند تا بهصورت واحد با مدیریت یکپارچه شوند.»
نشست نهچندان دلچسب برای خبرنگاران
نشست هماندیشی مدیران استان و اصحاب رسانه با موضوع واگذاریهای اراضی پرورش میگو و نحوه مبارزه با آفت ملخ در پی درخواست خبرنگاران برای شفافیت این موضوعات بود موضوعات که ماهها همچنان موردبحث و چالش است و مدیران حرف چندان تازهای نداشتند و خبرنگاران بهنوعی از پاسخ این مسئولان قانع نشدند.
این در حالی است که حیدری معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری هرمزگان در میان سخنانش بیان داشت: «از پیشنهاد سازنده استقبال و هم بهرهبرداری خواهد شد و انتظار داریم مسائل را قبل از مطرح کردن در افکار عمومی با مسؤولین مطرح و اگر پاسخ قانعکنندهای دریافت نکردید آن زمان در افکار عمومی مطرح کنید.» حیدری استانداری را مطالبه گر و دستگاههای اجرایی نیز بهصورت تخصصی پاسخگو عنوان کرد و اینکه اشکال کار به رسانهها برنمیگردد، این ایراد به دستگاههای اجرایی وارد است که نتوانستهاند افکار عمومی را با آمار و اطلاعات درست از طریق رسانهها قانع کنند...