فصل تابستان است گرما و بروز انواع بیماری‌ها و همچنین حضور موجودات موذی در خانه‌ها و...عقرب و مار یکی از موجودات و مهمان ناخوانده‌هایی هستند که در فصل تابستان، با نیش زدن به افراد، اعلام حضور میکنند و هرکسی که سد راهشان باشد در امان نمی‌گذارند ...

این موجودات خطرناک در مناطق جنوبی به‌وفور دیده می‌شوند و بسیاری از مراجعه‌کنندگان به مرکز درمانی، آسیب دیدگان نیش این جانوران هستند که اگر به‌موقع خود را به پزشک برسانند از مرگ نجات مییابند.
به گفته مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشكی هرمزگان در این 3 ماه گذشته سال جاری دو نفربر اثر نیش عقرب، به دلیل مراجعه دیرهنگام به مراکز درمانی جان‌باخته‌اند. این دو نفر، جوانی از شهرستان خمیر و کودک 7 ساله‌ای از بشاگرد بودند.

دکتر فاطمه نوروزیان آمار مرگ در طول سال 97 ناشی از عقرب و مارگزیدگی در هرمزگان را نیز دو نفر اعلام کرد و همچنین آمار گزش این جانوران به‌خصوص عقرب در طی 3 ماهه نخست امسال را بیش از هزار و 700 نفر دانست، این در حالی است آمار ثبت‌شده در مدت مشابه سال قبل 900 مورد و در طول یک سال گذشته ناشی از عقرب‌زدگی 4 هزار و 292 هزار مورد و مارگزیدگی 693 مورد بوده است.

 کژدم گادیم و سیاه
جالب است که بدانیم دو کژدم به نام گادیم و سیاه به‌وفور در محدوده شهرها و روستاهای استان هرمزگان و نیز در داخل اماکن انسانی دیده می‌شود، بیشترین عوارض ناشی از گزش عقرب‌ها را شامل میشوند که همه‌ساله مرگ‌ومیر و آسیب زیادی را برای ساکنان مناطق جنوبی ایران، در پی دارد. دکتر نوروزیان مشخصات عقرب گادیم که خطرناک‌ترین نوع عقرب است را بارنگ بدنی زرد شفاف تا زرد کدر و نوک انبرک‌های آن قهوه‌ای مایل به قرمز ذکر کرد. این عقرب نیش بسیار کوچکی دارد که گزش آن درد زیادی ندارد و باوجود خطرناک بودن، در بسیاری از موارد با درد همراه نیست.

در بسیاری از موارد با نكروز در محل گزش همراه بوده و به نظر می‌رسد توكسین‌های عصبی در زهر این عقرب نقش مهمی را ایفا نكنند اما زهر آن باعث نارسایی حاد کلیه می‌شود که بر سیستم عصبی مرکزی، اختلال عروقی و ایست قلبی تنفسی مؤثر است و در صورت درمان نشدن، خطر مرگ به همراه دارد.
علائم گزش این نوع عقرب، بعد از 12 تا 24 ساعت خود را نشان می‌دهد. نوع دیگر عقرب، عقرب سیاه است و زهر اکثر عقرب‌های سمی باعث نابودی گلبول‌های قرمز خون می‌شود و در محل گزش نیز تغییر رنگ موضعی و تورم دردناک ایجاد می‌کند.
گرچه به‌طور متناقض سم بعضی از انواع کشنده باعث علائم موضعی و تورم زیاد نمیشود ولی حتماً باید توسط پزشک معاینه شده و با تزریق سرم ضد عقرب درمان شود، کودکان و افراد سالمند نیز نسبت به سم عقرب آسیبپذیرتر بوده و نیازمند توجه بیشتری است.

 عوارض ناشی از عقرب گزیدگی
عوارض ناشی از عقرب گزیدگی با توجه به زمان نیش خوردن شب یا روز، نوع عقرب، سن و وزن بیمار، سن عقرب، محل گزیدگی، دفعات گزش و فاصله طول کشیده از زمان گزش تا مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی، متغیر است که می‌تواند از یک نقطه کوچک در محل گزش تا التهاب و قرمزی محل نیش، متفاوت بوده و درصورتیکه عقرب از نوع گادیم باشد، ممکن است تمام نسج زیر جلد را خراب کرده و بهصورت نسج خشکشده دیده شود.

ممکن است بیمار با نشانههایی مانند قرمزی و برافروختگی صورت و چشم‌ها، استفراغ خونی، درد شکم در ناحیه معده، تاری دید، تب، سردرد، استفراغ شدید و بیقراری، افزایش بزاق دهان، خشکی دهان، تنگی مردمک چشم، لوچی (انحراف) چشم، تنگی نفس، برآمدگی شکم، بی‌اختیاری ادراری، اسپاسم (حنجره)، انقباض موضعی و تشنج به مراکز درمانی مراجعه کند.

 پیشگیری از عقربزدگی
مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشكی هرمزگان مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از عقربزدگی را به‌سازی محیط منزل و کار دانست و عنوان کرد: بستن سوراخ‌ها، درزها و شکاف‌های دیوار، نصب توری روی پنجره‌ها و گرفتن فاصله بین در و کف زمین راه ورودی احتمالی عقرب به منزل مسدود شود، جلوگیری از انباشته کردن چوب، سنگ، علوفه، نخاله‌های ساختمانی در منزل و تمیز نگه‌داشتن محیط زندگی از حشرات به‌ویژه سوسک اعلام کرد.

نوروزیان اضافه کرد: جلوگیری از بازی کودکان در مکان‌های مخروبه و خودداری از راه رفتن با پای‌برهنه به‌ویژه در هنگام شب، استفاده از دستکش و چکمه توسط کشاورزان و کارگران ساختمانی هنگام کار در باغ‌ها و مزارع و ساختمان‌سازی نیز از راهکارهای پیشگیری از عقرب گزیدگی است که توصیه می‌شود.

دکتر نوروزیان در خصوص اقدامات لازم در هنگام روبرو شدن با فرد عقرب‌زده گفت: خونسردی خود را حفظ كرده، فرد عقرب‌زده را آرام كنید، عضو عقرب‌زده را در صورت امكان بی‌حرکت كرده و پایینتر از سطح قلب قرار دهید و در کوتاه‌ترین زمان به مراكز درمانی مراجعه كنید. وی تأکید کرد که استفاده از داروهای محلی، نیشتر زدن، داغ كردن، سوزاندن، تیغ زدن و مكیدن محل گزش به‌هیچ‌وجه توصیه نمیشود.
مدیر گروه پیشگیری از بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان توصیه کرد: مردم در صورت عقرب گزیدگی و مارگزیدگی در شهرها سریعاً به مراکز درمانی و در روستاها به خانههای بهداشت مراجعه کنند.