امروز روز جهانی پوکی استخوان است، بیماری که به درد خاموش شهرت یافته و گفته می شود که زنان بیش از مردان به آن مبتلا می شوند و برای فرار از این درد خاموش تنها ۵ قدم اعم از ورزش کافی، تغذیه مناسب، پرهیز از عادت‌های غلط در زندگی، اجتناب از کشیدن سیگار و مصرف الکل، کافی است.

به گزارش صبح ساحل، در حال حاضر بیش از ۲۰۰ میلیون نفر در سراسر دنیا مبتلا به پوکی استخوان هستند و براساس گزارش سازمان بین المللی پوکی استخوان، در هر۳۰ ثانیه یک نفر دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می شود و تعداد شکستگی های لگن به علت پوکی استخوان تا اواسط قرن حاضر به ۳ برابر افزایش یابد. بی توجهی به پوکی استخوان هنوز در میان عموم مردم به طور واضح دیده می شود، آمارهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نشان می دهد در حدود ٧٠ درصد زنان و ٥٠ درصد مردان بالای ٥٠ سال نیز به نوعی دچار پوکی استخوان یا استئوپروز هستند.

بافت استخوان از سلول های زنده و مواد در حال تغییر تشکیل شده، بیماری پوکی استخوان به درد خاموش نیز مشهور بوده، عارضه ای است که در آن، تراکم سلول های استخوانی کم و از قدرت طبیعی آن کاسته می شود. در این حالت، استخوان شکننده می شود و احتمال شکستگی حتی بر اثر ضربات کوچک افزایش می یابد.

پوکی استخوان از بیماری های شایع است. روند این بیماری از ۳۵ سالگی آغاز می شود. حدود نیمی از زنان مسن تر از ۴۵ سال و ۹۰ درصد زنان مسن تر از ۷۵ سال، به پوکی استخوان مبتلا می شوند. در ایران نیز۵۰ درصد زنان ۴۰ ساله و ۹۰ درصد زنان ۷۵ ساله، مبتلا به این بیماری هستند. به طور تقریبی، از هر ۳ زن، یک نفر و از هر ۱۲مرد یک نفر، به پوکی استخوان مبتلا می شوند و این امر در سال، منجر به ده ها هزار شکستگـی ناتـوان کننده در مبتلایان می شود.

اوج تراکم استوان ۲۵ تا ۳۰ سال

امیرعباس نکویی متخصص روماتولوژی در این زمینه به خبرنگار ایرنا می گوید: برای بسیاری از زنان اوج تراکم استخوانی بین ۲۵ تا ۳۰ سال است، برای برخی از زنان نیز بسته به عوامل مختلف، ممکن است این اوج در سنین پایین تر باشد در حالیکه هر ساله میزانی استخوان از بین می رود درصد کاهش استخوان در ۵ تا ۱۰ سال بعد از یائسگی بطور چشمگیری افزایش می یابد. سپس برای سالهای زیادی کاهش تراکم استخوان بیش از ساخت استخوان جدید خواهد بود. این پروسه سرانجام منجر به پوکی استخوان خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه پوکی استخوان در مردان معمولا دیرتر اغاز می شود و پروسه معمولا کندتر صورت می گیرد، اظهار می دارد: اما پوکی استخوان در مردان نیز به همان اندازه زنان دردناک و ناتوان کننده است، اکثر شکستگی های فشاری هرگز تشخیص داده نمی شوند زیرا بسیاری از بیماران و خانواده ها گمان می کنند که درد پشت تنها نشانه ی کهولت سن و ارتروز است. اما حقیقت این است که استخوانهای ضعیف منجر به تخریب ستون فقرات می شود.

نکویی توصیه می کند: اگر افراد حدود ۶۰ سال سن دارند و دچار درد ستون فقرات هستند، این درد را به حساب کهولت سن نگذارند. این درد ممکن است در اثر شکستگی فشاری ستون فقرات باشد.

وی اضافه می کند: اگر استخوانهایتان شکننده باشند هر فعالیتی در روز می تواند باعث شکستگی های جزئی ستون فقرات شود. به عنوان مثال وقتی که برای برداشتن شی خم می شوید، از روی پله ای می پرید، روی فرش سر می خورید، همه اینها می تواند ستون فقرات شما را در معرض این شکستگی های کوچک قرار دهد. در پوکی های استخوان شدید حتی سرفه و عطسه کردن نیز می تواند منجر به این شکستگی های کوچک شود. بعد از تعدادی از این شکستگی های کوچک، بدن شروع به نشان دادن تاثیرات آن می کند. این شکستگی های کوچک می تواند سرانجام منجر به تخریب مهره های فقرات شود.

ان پزشک تصریح می کند: این شکستگی های کوچک می تواند برای همیشه منجر به تغییر شکل و استحکام ستون فقرات شود. قد شما کوتاهتر می شود زیرا ستون فقراتتان کوتاهتر شده است.

دو سوم پوکی استخوان هرگز تشخیص داده نمی شوند

نکویی با اشاره به اینکه حدود دو سوم از شکستگی استخوان هرگز تشخیص داده نمی شوند زیرا بیماران و خانواده ها گمان می کنند که درد پشت تنها نشانه کهولت سن و آرتروز است، می افزاید: در حقیقت بسیاری از مردم از مراجعه به پزشک خودداری می کنند زیرا نمی دانند واقعا چه اتفاقی افتاده است.

وی خاطرنشان می کند: مردم درد دارند اما نمی دانند که دردشان درواقع شکستگی ستون فقرات است و اگر پوکی استخوان شان درمان نشود می تواند منجر به شکستگی های بعدی و احتمالا شدید تر و سخت تر ستون فقرات شود. درمان پوکی استخوان بطور قابل توجهی خطر ابتلا به سایر شکستگی ها را کاهش می دهد اما آن را کاملا از بین نمی برد.

استانهای دارای پوکی استخوان کدامند؟

احمد رئیس السادات دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران نیز در این زمینه می گوید: ۱۷ درصد بزرگسالان بالای ۳۰ سال دچار پوکی استخوان هستند و این آمار در استان‌های شمالی از جمله گلستان، مازندران، تهران و آذربایجان بیشتر از استانهای جنوبی مانند فارس و بوشهر گزارش شده است.

وی اظهار می دارد: بر اساس پژوهش‌های داخلی بیش از ۲۰ درصد خانم های بالای پنجاه سال دچار پوکی استخوان هستند. حدود ۱۰ درصد جمعیت ایران را سالمندان تشکیل می‌دهند و با افزایش امید به زندگی این میزان بیشتر خواهد شد و در نتیجه بر جمعیت مبتلا به پوکی استخوان افزوده خواهد شد.

رئیس السادات اضافه می کند: از هر ۳زن بالای ۵۰ سال یک نفر و از هر پنج مرد بالای ۵۰سال یک نفر دچار شکستگی مرتبط پوکی استخوان می شود و خسارات مادی، جسمی و روحی قابل توجهی ایجاد می‌کنند، اگرچه عامل ژنتیک و وراثت مهمترین عامل تعیین کننده تراکم استخوان به شمار می رود ولی تغذیه فعالیت فیزیکی و پرهیز از عادات غلط از مهمترین عوامل قابل اصلاح در ابتلا به پوکی استخوان به به شمار می‌روند.

وی از پوکی استخوان به عنوان بیماری خاموش یاد می کند و می گوید: چرا که تا وقتی که شکستگی در استخوان اتفاق نیفتاده باشد درد و شکایت جدی ایجاد نمی کند و نمی توان به وجود آن پی برد، تشخیص این بیماری مبتنی بر انجام سنجش تراکم استخوان است و در افراد با عوامل خطر و در سنین خاص باید انجام شود.

دبیر انجمن طب فیزیکی تصریح می کند: پنج قدم برای داشتن استخوان سالم و پیشگیری از شکستگی در آینده شامل قدم اول انجام ورزش منظم شامل ورزش های تحمل کننده وزن، تقویت عضلات و تمرینات تعادلی است، قدم دوم تغذیه مناسب شامل مصرف غذاهای غنی از کلسیم و ویتامین د (مانند لبنیات) و پروتئین مانند ماهی و تخم مرغ و حبوبات و همینطور میوه و سبزیجات تازه است و قدم سوم پرهیز از عادت‌های غلط در زندگی از جمله تلاش برای داشتن وزن مناسب، اجتناب از کشیدن سیگار و مصرف الکل و همینطور مصرف بی رویه قهوه و نوشیدنی های گازدار است.

وی اضافه می کند: قدم چهارم پیگیری اینکه آیا نشانه ای از خطر جهت ابتلا به پوکی استخوان وجود دارد یا نه؟ مثلا سابقه شکستگی استخوان بر اثر صدمات و یا زمین خوردن ملایم، یائسگی زودرس(زیر ۴۵ سال)، شکستگی لگن در خانواده، بیماریهایی چون دیابت و روماتویید آرتریت و برخی از بیماری‌های گوارشی، مصرف داروهای کورتونی و ضد تشنج و داروهای بیماریهای تیرویید، کوتاهی قد بیش از ۴سانتیمتر و لاغری مفرط از مهمترین نشانه های خطر ابتلا به پوکی هستند.