علم جامعه شناسی شهرها را  موجوداتی زنده می داند. متولد می شوند ،حیات دارند و روزی می میرند پس مانند هر موجود زنده دیگری احتیاجاتی دارند تا کیفیت زندگی بهتری داشته باشند ازجمله یک قلب سالم.


 بازار ها به خصوص بازار های سنتی هر شهر نقش قلب شهر را ایفا می کنند. می توان عصاره شهر را در آن دید چون احتیاجات اعضای شهر را تامین می کند و به شهر زندگی می بخشد.
هر شهر بنا بر وضعیت جغرافیایی ،فرهنگی و اقتصادی خود و اینکه شهروندان به چه چیزی احتیاج دارند یا خود شهر چه نیازی را در شهروندانش بیشتر ایجاد می کند؛ انواع متفاوتی از بازار ها را در خود می بیند . شهری در مناطق سرسبز و بارانی سراغ بازار سبزیجات و میوه جات می رود و شهری ساحلی و گرم سراغ بازارماهی و میگو و انواع آبزیان .

بازار ماهی فروشان  بندرعباس هم از این دست بازار ها است. در شهری که در منطقه گرم و مرطوب جنوب ایران واقع  شده انتظار دیدن بازار های بزرگ تره بار را نباید داشت بلکه بازار بزرگ  فروش انواع ماهی و میگو قلب تپنده بندرعباس است.

دلتان که گرفت بروید آنجا و ساعتی قدم بزنید

فرقی نمیکند چه فصلی و چه شرایطی بر کشور و استان و شهر حاکم باشد اینجا همیشه زنده است. بوی ماهی اذیتتان نکند، دلتان که گرفت بروید آنجا و ساعتی قدم بزنید. به محض ورود حجم فشرده و غلیظی از زندگی را درک می کنید. مرگ و زندگی را همه جا می بینید و حس می کنید . اتفاقا آنجا می توان  بهتر با مرگ کنار آمد ، چرا؟ دلیلش را روی تک تک غرفه های بازار می توانید ببینید.  صدها و شاید هزارن ماهی که شاید تا شب قبل در دریا زنده بودند و زندگی می کردند اینک ساکن و بی جان روی حجمی از پودر یخی که روی میز های جلوی غرفه ها پاشیده اند، خوابانده شده اند تا فروشنده آنها را به شما بفروشد، تا شما احتیاجاتتان را رفع کنید ، تا صیاد روزی داشته باشد، تا شهر زنده باشد.

بازار هم پویا و زنده طراحی شده نشانه اش هم پنج درب در چهار طرف بازار برای ورود و خروج،مانند ورودی  و خروجی های یک قلب. هر چند با بزرگ تر شدن  شهر و افزایش جمعیت آن ظرفیت فعلی بازار چندان مناسب و جوابگوی نیاز شهروندان نیست و این خود باعث به وجود آمدن بازاری تقریبا نیمه رسمی در نزدیکی بازار اصلی شده، اما همین نشانه هم دلیلی است بر زنده بودن و پویایی شهر و قلبش.


ساختمان سرپوشیده بازار در غرب بندرعباس درکنار دریا واقع شده و درب اصلی اش هم روبروی ضلع غربی میدان لارک است. یعنی تقریبا رو به شهر. تا چند سال پیش بازار در انتهای بلوار ساحلی بود که انگار رگ اصلی اندام شهر است که به قلب می رسد یا از آن شروع می شود.



وارد بازار می شوید، هیاهو و همهمه همه جارا پرکرده یکی می خرد و یکی میفروشد. بعضی ها هم فقط نگاه می کنند، قیمت هارا ماهی هارا بازار را، چشمانشان گرد شده و می شود فهمید اولین بار است این مکان  را می بینند. محلی ها چانه می زنند ماهی هارا بازرسی می کنند که غالبا اینکار را با باز کردن آبشش ماهی با انگشت شصت نشان می دهند. باتجربه تر ها درون دهان ماهی را نگاه می کنند راستش این کار ادم  را یاد خرید هندوانه می اندازد وقتی که خریدار بادلیل یا بی دلیل چند ضربه به هندوانه می زند و معلومش می شود که هندوانه شیرین است  یا بی مزه، قرمز است یا سفید، رسیده یا کال. که اغلب هم با چاشنی شانس همراه است . برعکس غریبه ها انگار که  مسخ شده باشند فقط می خرند انگار قیمت هارا نمی شنوند و نمی بینند، البته که پیداکردن مشخصات ماهی سالم وتازه از هندوانه ساده تر است اما تجربه می خواهد  وگرنه هر بازکردن آبشش با انگشت شصت نشانه باتجربگی در تشخیص نیست.



فروشنده ها هم چانه می زنند البته نه فقط با محلی ها بلکه با هرکسی که از جلوی غرفه شان رد می شود. از چانه زدن برسر تازگی و اعلا بودن جنس خود گرفته تا چانه زدن برسر راضی کردن یک رهگذر برای خریدن ماهی یا به لهجه خودشان \"مویی\".
فروشنده ها اکثرا خودشان صیاد هستند و  قبل از طلوع افتاب ماهی های صید شده  در طول شب گذشته که با  قایق و تور صید کرده اند را به ساحل محله سورو برده و درون جعبه می ریزند و  به بازار می آورند یا ماهی های صید شده توسط لنج های صیادی که از نقاط مختلف استان به بندرعباس می رسد را بار زده و به بازار می آورند.



بالای هر غرفه تابلو یا وایت بردی (تخته سفید) آویزان  است که قیمت روز انواع آبزیان  روی آن نوشته شده و لکه های روی تابلو ها معلوم می کند که قیمت هارا مدام پاک می کنند ودوباره می نویسند که نشان از ثبات یا عدم ثبات قیمت ها دارد.
گاهی هم فروشندگان سلیقه به خرج می دهند و شعار یا شعر یا جمله ای روی این تابلو ها می نویسند. مثلا روی یکی از تابلو ها نوشته شده بود :
"برای همه خوب باش"



قسمت جذاب این بازار گردی و خرید، لحظه ورد \"میش ماهی\" به بازار توسط صیادان است که برای همه مخاطبان حتی خود ماهی فروش ها هم جذاب است . ماهی بزرگی به طول تقریبا دو مترو عرض سی تا چهل سانتیمتر که یا با گاری به بازار میاورندش یا غرفه دار کشان کشان روی کف همیشه خیس بازار می کشد و به غرفه اش می برد. بعد جسه بزرگش را تکه تکه می کنند و روی تخته جلوی غرفه میگذارند برای فروش. 

قیمت هوور مثل قیمت دلار

بازار چهار لاین یا راهرو دارد که دوطرف هر لاین غرفه های ماهی فروشان قرار گرفته . ماهی غالب هوور است که تقریبا در همه غرفه ها پیدامی شود و اتفاقا تنها ماهی ای است که جلوی اسمش در تابلوها هیچ عدد و رقمی نیست . فرو شندگان می گویند به علت فروش بالای هوور در بازار معمولا نرخ ثابتی برای این ماهی نیست . صبح یک قیمت است و عصر یک قیمت دیگر، مثل دلار. حتی سال گذشته به علت تعیین نرخ ثابت از طرف شیلات برای این ماهی بازار یک  روز تعطیل شد و ماهی فروشان سر کار نرفتند تا نرخ به اصطلاح  بشکند.




بیرون از بازار در ضلع غربی یک بازار ماهی فروشی دیگر چند سالی است به راه افتاده که بیشتر دست فروشی است و نرخ قیمت ها از بازار اصلی در آن کمتر است . مشتری ها هم بین این  دو بازار رفت و آمد می کنند و با بررسی قیمت ها و کیفیت و کمیت موجود در بازار ماهی مورد نظر خود را تهیه می کنند.

صحنه جالب و قابل تامل بازار دوم مربوط به زنانی است که با لباس محلی در گوشه ای از بازار جمع و مشغول پاک کردن میگو برای مشتریان می شوند، آنهم با روش های سنتی و معمول . روی زمین می نشینند و با دست شروع به پاک کردن و جداکردن دست و پا و پوست میگو می کنند و دستمزد می گیرند.  در میان آنها بازه سنی مشخصی فعالیت ندارند و از هر گروه سنی میتوان در این گروه از زنان دید از نوجوان تا میان سال.



وجود این دو بازار ماهی فروشی باعث رونق کسب و کار تره بار فروشان نیز شده و در کنار بازار ماهی بازارچه کوچکی تشکیل شده که میوه و سبزیجات می فروشد تا خرید خریداران را کامل کند.
اینها همه زنجیره ای از زندگی را تشکیل می دهد که به شهر ختم می شود. به کیفیت زندگی در شهر مربوط است و زیست شهری را شکل می دهد.
بازار اگرچه که مانند قلب شهر عمل می کند اما خود نیز از این  نوع زیست بی تاثیر نیست تا ثیرات زیست و زندگی شهری بر خود او هم تاثیر گذاشته و می گذارد آنجا که باعث بوجود آمدن تنوع زیستی در شهر می شود تاثیر گذار است و آنجا که همان تنوع زیستی اقدام به تولید کپی هایی از بازار به  شکل های مختلف می کند تاثیر پذیر.   


درهر صورت بازار ماهی فروشان بندرعباس قرن ها است که خود رابا شرایط تطبیق داده و شکل گرفته و نمی شود گفت سهم تاثیر شرایط بر او بیشتر بوده یا سهم تاثیر او بر شرایط زندگی شهری بندرعباس، آنچه اهمیت دارد این است که امروز همچنان این بازار مرکز و ایجاد کننده بسیاری از مناسبات و زیست های گوناگون مرطبت با  اقلیم خاص بندرعباس است  و این  "برای همه خوب است."

سید علی هاشمی.