داستان از آنجا شروع شد که یکی از اعضا اتحادیه کارگزاران گمرک بندرعباس حسابش مسدود شد. اداره مبارزه با جرایم اقتصادی استان آذربایجان غربی برای شناسایی صاحب کارت بازرگانی که مالیات ترخیص کالایش را پرداخت نکرده بود، حساب کارگزار را مسدود کرد. علت این کار آشنایی کارگزار و صاحب کالا و شناسایی سریع‌تر تاجر متخلف عنوان شد. کارگزاران گمرک اما از این شیوه شناسایی فراریان مالیاتی شاکی‌اند. آنها می‌گویند حساب کارگزار که بسته شود، پول‌ شرکت‌های تولیدی و تاجرهای دیگر که در حساب است هم قابل برداشت نیست. طبق قانون گمرک، اسناد ترخیص کالا در کارگزاری‌ها حداکثر تا سه سال باید نگه‌داری شود. پس از آن ممکن است کارگزاری اسنادش را امحا کند. انسداد حساب برای شناسایی تاجری که بیش از سه سال پیش با کارگزار همکاری داشته است دردسرساز می‌شود. چراکه کارگزار دیگر به اطلاعات صاحب کارت بازرگانی که کالایش را ترخیص کرده است، دسترسی ندارد.

انسداد به بهانه شناسایی

 «قاسم کلاهی»، دبیر اتحادیه کارگزاران گمرک بندرعباس معتقد است که مسدود کردن حساب کارگزاران گمرک برای شناسایی تاجران متخلف راه‌حل مناسبی نیست. او معتقد است سازمان امور مالیاتی در این پرونده، به جای اینکه صاحب کالا را بیابد، ترخیص‌کار را تنبیه می‌کند. او در گفت‌وگوی اختصاصی به «صبح‌ساحل» می‌گوید: «این کار غیرقانونی است. کارگزار طبق قانون از کمرگ کارت دریافت و برای این کار آموزش دیده است. او مالیات سالیانه خود را پرداخت می‌کند. تاجرانی که کارت‌های یکبار مصرف و شرکت‌های صوری دارند، کارشان را به کارگزاران می‌سپارند که کالایشان را ترخیص کنند. گاهی این تاجران مالیات کالایشان را نمی‌پردازند. دولت باید از صاحب کالا مالیات بگیرد. نام صاحب کالا را می‌توان طبق قانون از وزارت صمت پیگیری کرد. علاوه‌بر آن از سازمان بنادر و دریانوردی نیز می‌توان پرسید که این کالا به نام چه کسی وارد شده است». مطابق قانون تجارت، کارگزاران خود حق داشتن کارت بازرگانی را ندارند. برای ترخیص کالا با دارندگان کارت بازرگانی همکاری می‌کنند. به گفته‌ی او سازمان مالیاتی در استان هرمزگان در تعامل با کارگزاران گمرک است. این تعامل باعث شده که تاکنون حساب کارگرگزار گمرک در استان هرمزگان مسدود نشود.

چرا کارت بازرگانی یکبارمصرف

نخستین‌بار کارت بازرگانی یکبارمصرف با ثبت 700 خودرو پورشه به نام یک زن روستایی در کشور خبرساز شد. او تنها دو میلیون تومان پول از تاجر گرفته بود. سابقه کارت بازرگانی یکبارمصرف به سال 94 باز می‌گردد. کارت بازرگانی یکبارمصرف پس از اجباری شدن بازگشت ارز صادرکنندگان رونق گرفت. پرداخت مالیات و قانون‌های خلق الساعه سخت‌گیر باعث رواج این نوع کارت بازرگانی شد. برخی تاجرها به افرادی که سواد تجاری کم یا از لحاظ مالی در مضیقه‌اند، مبلغی ناچیز پرداخت و به نام‌شان کارت بازرگانی صادر می‌کنند. تاجر با کارت صادر شده واردات میلیاردی انجام می‌دهند. پس از آن صاحب کارت می‌ماند و میلیاردها تومان مالیات کالایی که تاجر پرداخت نکرده است. استفاده از کارت بازرگانی اشخاص دیگر برای فرار مالیاتی در این سال‌ها رایج شده است. آبان 98 حجت الاسلام محمدجواد منتظری دادستان کل کشور واگذاری کارت بازرگانی به غیر را ممنوع اعلام کرد. او واردات به این شیوه را به قاچاق کالا تشبیه کرد. پس از آن تلاش‌ها برای مقابله با کارت بازرگانی یکبار مصرف بیشتر شده است. سازمان توسعه تجارت و اتاق بازرگانی می‌توانند کارت بازرگانی را مسدود کنند.

«قاسم کلاهی»، دبیر اتحادیه کارگزاران گمرک بندرعباس می‌گوید باید آئین‌نامه و قانون گمرک در یک راستا باشد/عکس: صبح‌ساحل

به نام صاحب کارت به کام تاجر

برخی تاجران با نام افراد کم‌بضاعت علاوه‌بر کارت بازرگانی، شرکت‌های بازرگانی صوری تاسیس می‌کنند. پس از تاسیس شرکت، با وکالت تام الاختیار، شرکت به تاجر واگذار می‌شود. برخی از همین شرکت‌های بازرگانی، بین دو تا 10 میلیون تومان پول می‌گیرند تا در مدت محدود، با استفاده از واسطه‌هایشان، کارت بازرگانی صادر کنند. خریدو‌فروش و صدور کارت و شرکت بازرگانی این روزها یکی از راه‌های کسب درآمد به شمار می‌آید. برخی کارت بازرگانی‌شان را اجاره می‌دهند و ماهی حداقل هفت میلیون تومان سود از فعالیت اقتصادی تاجر دریافت می‌کنند. دبیر اتحادیه کارگزاران گمرک بندرعباس، کارت بازرگانی یکبارمصرف و شرکت‌های بازرگانی صوری در ترخیص کالا را دردسر‌ بزرگی می‌داند. به گفته‌ی قاسم کلاهی، زمانی‌که افراد سودجود یک کالا را بدون پرداخت عوارض و حقوق دولتی، به صورت غیرقانونی، وارد می‌کنند، توان تولید را کاهش می‌دهند. او می‌گوید: «گمرک در مبادی ورودی و خروجی کشور می‌تواند تا حدودی مانع از ورود این نوع کالاها شود. یکی از مشکلاتی که موجب دامن‌ زدن به ورود غیرقانونی کالا می‌شود، تناقض ماده 190 آیین‌نامه قانون امور گمرکی با ماده 128 این قانون است. طبق قانون 128 تنها کارگزارانی که پروانه گمرکی دارند می‌توانند کالا را اظهار کنند. آئین‌نامه 190 قانون امور گمرک دارندگان کارت‌های بازرگانی یکبارمصرف و کارمندان شرکت‌های بازرگانی حتی با نامه‌ای، برای ترخیص کالا می‌توانند به گمرک مراجعه کنند». کلاهی ادامه می‌دهد: «کارگزار به‌خاطر حفظ آبرو و شرایط کاری‌اش کمتر تخلف می‌کند. شرکت‌های ترخیص‌کار صوری و استفاده از کارت‌های بازرگانی یکبارمصرف اظهار کالا در گمرک فرصت کار را از کارگزاران گمرکی سلب می‌کند و موجب بیکاری بسیاری از شاغلان در این بخش می‌شود. اگر کالا به شیوه صحیح و از طریق کارگزاران و از مجرای گمرکی وارد شود، از ورود کالای قاچاق جلوگیری می‌شود. علاوه‌بر این فرصت اشتغال و گردش اقتصادی و مالی را نیز به همراه دارد». دبیر اتحادیه کارگزاران گمرک بندرعباس، همراهی قانون امور گمرکی و آئین‌نامه را خواستار است. البته در این راستا مکاتبه‌هایی نیز با رئیس قوه‌قضائیه انجام داده است. او همچنین انحلال کارت بازرگانی یکبارمصرف را راه‌حل جلوگیری از تخلف‌های گمرکی می‌داند. او می‌گوید بهترین شیوه ثبت سفارش، استفاده از کارت کارگزاری گمرک و کارت ملی، از طرف سازمان صنعت و معدن است.

گفت‌وگو با رئیس اتاق بازرگانی بندرعباس در مورد تخلفات کارت‌های بازرگانی

سخت‌گیری در صدور کارت

هیات نمایندگان اتاق بازرگانی بندرعباس در دور نهم، به اعتقاد بسیاری از فعالان اقتصادی، موفق‌تر عمل کرده است. «محمدرضا صفا»، رئیس اتاق بازرگانی بندرعباس در گفت‌وگوی اختصاصی با «صبح‌ساحل» مهمترین رویکرد این دور را تکریم ارباب رجوع می‌داند. به گفته‌ی او اتاق بازرگانی در دور نهم تلاش کرده است که تعامل سازنده‌ای با فعالان اقتصادی داشته باشد. آغاز فعالیت 12 کمیسیون تخصصی از جمله فعالیت‌های بارز دیگر اتاق بازرگانی بندرعباس بوده است. صفا از راه‌اندازی اتاق مستقل بازرگانی بندرلنگه خبر می‌دهد. به گفته‌ی او این اتاق فعالیت‌های تاجران منطقه غرب هرمزگان را پوشش می‌دهد. در آینده مرکزی برای فعالیت‌های تاجران در شرق استان نیز راه‌اندازی خواهد شد. به گفته‌ی صفا، اتاق بازرگانی در زمینه صدور کارت بازرگانی فعال نیز موفق عمل کرده‌است. افزایش صدور کارت‌های بازرگانی در جهت ایجاد اشتغال جوانان بوده است. در ادامه گفت‌وگو با رئیس اتاق بازرگانی بندرعباس در مورد ضوابط صدور کارت بازرگانی را می‌خوانید.

اتاق بارزگانی بندرعباس در سال گذشته چه میزان کارت بازرگانی صادر کرده است؟

یکی از هدف‌های اتاق بازرگانی شفاف‌سازی در صدور کارت بازرگانی ‌است. اتاق بازرگانی بندرعباس در شش‌ ماهه دوم 98 در صدور کارت بازرگانی رشد 33 درصدی داشته است.

کارت‌های بازرگانی یکبارمصرف به دغدغه‌ی کارگزاران گمرک و راهی برای فرار مالیاتی تاجران تبدیل شده است. اتاق بازرگانی بندرعباس برای جلوگیری از تخلف‌های احتمالی چه اقداماتی انجام می‌دهد؟

آیتم‌های نظارتی برای صدور کارت بازرگانی وجود دارد. فرد باید سه سال سابقه مفید تجارت داشته باشد. مستندهای فعالیت تجاری افراد دریافت می‌شود. کمیته‌ای نیز به نام پایش کارت بازرگانی وجود دارد. این کمیته از رئیس اتاق بازرگانی و سه تن از اعضا هیات نمایندگان  تشکیل شده است. این اعضا زیر نظر دبیر اتاق بازرگانی بر صدور کارت نظارت می‌کنند.

دارندگان کارت بازرگانی هم می‌توانند کالا را ترخیص کنند؟ اتاق بازرگانی چه نظارتی بر روند ترخیص کالا دارد؟

کارت بازرگانی با کارت ترخیص کالا فرق می‌کند. بازرگان نمی‌تواند کالا را ترخیص کند. اتاق بازرگانی کارت حق‌العمل‌کاری را صادر نمی‌کند. گمرک این کارت را صادر و بر ترخیص کالا نظارت می‌کند.

ضوابط صدور کارت بازرگانی در اتاق بازرگانی بندرعباس چگونه است؟

کارت بازرگانی برای کسی که شایستگی داشته باشد، صادر می‌شود. صدور کارت سه مرحله دارد. مدیر خدمات بازرگانی، دبیر اجرایی و کمیته پایش باید صلاحیت شخص را تایید کنند. افراد پس از گرفتن کارت بازرگانی باید آموزش ببینند. این آموزش‌ها در زمینه تجارت، خدمات بازرگانی، دارایی و تامین اجتماعی است.

«محمدرضا صفا»، رئیس اتاق بازرگانی بندرعباس از رشد 33 درصدی صدور کارت بازرگانی در شش ماهه دوم سال 98 خبر می‌دهد/عکس: سیدعلی هاشمی