«بلای خانمانسوز» تعبیری است که در ذهن اغلب ما پس از مواجهه با اعتیاد تداعی میشود. سوزانندگی اعتیاد را همه ما به نوعی دیدهایم. یکی خودش با اعتیاد درگیر است، یکی عضو یا اعضای خانوادهاش، یکی هم شاید نزدیکترین مواجههاش با اعتیاد، آن مردی است که در مسیر پیادهرویاش در فلانجا میبیند. همان که چندباری او را گوشه خیابان، با اندک وسایلی یا کنار سطل زباله، درحال جستوجو دیدهاست. همه ما به آسیبهای اعتیاد واقف هستیم. چهبسا آنکس که بهطور مستقیم با اعتیاد درگیر است، بیشتر از دیگران، آسیبهای آن را درک میکند. در نزدیکی خودمان، از زندانیان بندرعباس اگر آماری بگیریم، میبینم که دلیل زندانیشدن عده زیادی از آنها به اعتیاد برمیگردد. بعضیها موادمخدر قاچاق کردهاند، عدهای بهدلیل فقر ناشی از اعتیاد، سرقت کردهاند و مواردی از این دست که نشان از آسیبهای اجتماعی اعتیاد دارد. واضح است که پیشگیری بهتر از درمان است. چنانچه اما پیشگیریها جواب نداد و بیمار شدیم باید به فکر درمان باشیم. مطابق قانون مبارزه با مواد مخدر، مراکزی موسوم به مراکز ماده 15 و 16 برای نگهداری، درمان، توانمندسازی و همچنین کاهش آسیب معتادان و معتادان متجاهر در سطح کشور راهاندازی شدهاست. درصورتی یک معتاد، متجاهر شناخته میشود که با وجود بستر مناسب برای درمان، حاضر به ترک نشود. در چنین شرایطی ناگزیر باید او را به مراکز اجباری ارجاع داد. مراکز ماده 16، مراکزی اجباری و برای معتادان متجاهر است.
گفتوگو با «ابراهیم فرهادینیا»،
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر
احیای خانمانهای سوخته
«فریدون همتی»، استاندار هرمزگان، سوم بهمنماه در بازدید از مرکز جامع نگهداری، درمان، توانمندسازی و صیانت اجتماعی معتادان متجاهر در منطقه ایسین گفت: «با احداث این مرکز تا پایان سال جاری، دیگر نباید هیچ معتاد متجاهری در سطح شهر بندرعباس مشاهده شود». برای سر درآوردن از جزئیات این طرح و چگونگی اجرایی شدن آن، با دبیرشورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر گفتوگو کردیم.
طرح جمعآوری معتادان متجاهر به چه صورت اجرا میشود؟
طبق قانون، نیروی انتظامی موظف است پس از دستور مقام قضایی، معتادان سطح شهرها را جمعآوری کند و با همکاری شهرداری، آنها را بهزیستی تحویل دهد. سپس آنها به مراکز نگهداری و درمان منتقل میشوند. نگهداری و درمان معتادان در مراکز ماده 15 و 16 انجام میشود. مراکز ماده 15 همان مراکز معمولی هستند و مراکز ماده 16 مخصوص معتادان متجاهر است. در سالهای گذشته
طرحهای نوروزی داشتیم و از نیمه دوم اسفندماه جمعآوری آغاز میشد. اما با توجه به شیوع کرونا جمعآوری به آن شکل دیگر وجود ندارد. درحال حاضر جمعآوری مستمرا باتوجه به ظرفیت مراکز انجام میشود.
احداث مراکز نگهداری و درمان معتادان به عهده کدام سازمانهاست؟
یکی از احکام قانون برنامه ششم توسعه اجتماعی فرهنگی کشور عنوان میکند که سازمان بهزیستی کشور باید با همکاری شهرداری نسبت به تکمیل و بهرهبرداری از مراکز نگهداری، درمان و کاهش آسیب معتادان متجاهر و بیخانمان اقدام کند. این حکم بر تاسیس مراکز جامع توانمندسازی و صیانت اجتماعی برای معتادان بهبودیافته نیز تاکید دارد. در این مراکز بهزیستی یا شهرداری میتوانند بهرهبردار باشند. بخشی از وظایف هم میتواند به کمک سازمانهای مردمنهاد و غیردولتی انجام شود.
تعداد مراکز نگهداری و درمان معتادان در استان چقدر است؟
در حال حاضر در ایسین یک مرکز ماده 16 وجود دارد. مرکز دیگری که در ایسین درحال ساخت است هم از مراکز ماده 16 است. درکل کشور 16 یا 17 مرکز ماده 16 وجود دارد. در هرمزگان نیز بیش از 30 مرکز اقامتی میانمدت در اکثر شهرستانها وجود دارد که 11 مورد آن در بندرعباس است. درمجموع بیش از 170مرکز اقامتی، درمانی و ماده 16 در استان هرمزگان وجود دارد.
نگهداری و درمان معتادان متجاهر استان فقط در مراکز ماده 16 واقع در ایسین انجام میشود؟
بله. البته برای نگهداری معتادان متجاهر ظرفیت دیگری هم وجود دارد. براساس تبصره 2 قانون مبارزه با مواد مخدر بعضی از مراکز ماده 15 هم با مجوز بهزیستی میتوانند از معتادان خیابانی نگهداری کنند. در سالهای گذشته علاوه بر مرکز ماده 16 فعلی که مربوط به بخش دولتی است از مراکز ماده 15 که مربوط به بخش خصوصی هستند هم کمک میگرفتیم و ما فقط هزینه نگهداری را به آنها پرداخت میکنیم.
متولی ساخت مرکز ایسین چه سازمانی است؟
این مرکز زمانی مرکز نگهداری و اشتغال معتادان بود اما از مدتها قبل رها شده و غیرفعال بود. برای بازسازی و گسترش این مرکز ستاد مبارزه با مواد مخدر سه میلیارد تومان اختصاص داد. در تفاهمنامهای با دفتر امور اجتماعی استانداری نیز قرار بر این شد که دفتر امور اجتماعی استانداری یک میلیارد تومان تجهیزات برای این مرکز خریداری کند. همچنین قرار شد شهرداری بندرعباس یک میلیارد تومان برای حصار کشی و دیوار کشی اختصاص دهد و بهزیستی هم زیرساختهای آن را تامین کند. درواقع مالک آن بهزیستی است. فعالیت های عمرانی نیز با مشارکت و همکاری ستاد و شهرداری و بهزیستی و امور اجتماعی استانداری انجام میشود. سایر دستگاههای اجرایی مثل سازمان فنی و حرفهای و اداره کل ورزش و جوانان هم همکاری میکنند.
ظرفیت مرکز ایسین چقدر است؟
ظرفیت واحدهای قدیمی تقریبا 200 نفر است. برای نگهداری 300 نفر دیگر هم واحدهایی درحال احداث است. درمجوع ظرفیت این مرکز تقریبا 500 نفر است. درمورد افزایش ظرفیت، یک بخش آن مربوط به ظرفیت زیرساخت است و بخش دیگر هزینه نگهداری کشوری است. از نظر زیرساخت امکان افزایش ظرفیت وجود دارد اما براساس ظرفیت اسمی، اعتبارات و هزینه نگهداری به ازای 230 نفر به هرمزگان اختصاص داده میشود. حال اگر ما بخواهیم از 500 نفر نگهداری کنیم هزینه نگهداری 270 نفر دیگر باید از محل دیگری تامین شود. این هزینه میتواند از منابع استانی یا ستاد مبارزه با مواد مخدر یا از منابع بهزیستی تامین شود. در بعضی از استانها نیز شهرداری هم اقامتگاه و هم هزینه نگهداری را برعهده میگیرد. در مرکز فعلی هم بیش از 320 نفر نگهداری میشوند.
افراد چه مدت در این مرکز نگهداری میشوند؟
بر اساس قانون، بین یک تا سه ماه معتادان برای درمان اعم از سمزدایی، مشاوره، تغذیه و ورزش نگهداری میشوند. بعد از سه ماه اگر تیم درمان تشخیص بدهد که باید بیشتر بمانند، تا شش ماه امکان ماندن دارند. اخیرا در مصوبه ستاد ملی کرونا برای معتادان متجاهر، مصوب شد تا یک سال امکان اقامت داشته باشند. بسته به شرایط هر فردی که پذیرش میشود و تشخیص تیم درمان مدت زمان اقامت متفاوت است.
افراد بعد از تکمیل درمان هم میتوانند در این مرکز بمانند؟
بله. در تلاش هستیم تا زیرساختهایی برای افرادی فراهم کنیم که واقعا جایی ندارند تا بتوانند بعد از بهبودی مدت بیشتری در این مراکز بمانند. این بخش هم نیاز به اعتبارات و سرمایهگذاریهای جدید دارد. ما به دنبال این هستیم که بعد از بهبودی و درمان و آموزشهایی که فنیوحرفهای به افراد میدهد اتصال به کارشان را هم دنبال کنیم؛ یعنی وقتی که پس از شش ماه تا یک سال بهبودی کامل صورت گرفت، در جایی خارج از مجموعه یا در همان مجموعه مشغول به کار شوند. به دلیل وجود چاه آب و زمین در محل این مرکز، امکان فعالیت در بخشهای کشاورزی و تولیدات گلخانهای برای افراد وجود دارد.
باتوجه به شیوع کرونا پذیرش چطور انجام میشود؟
در جلسات کمیته درمان و کمیته ماده 16 قانون مصوب شده است از کسانی که به مرکز آورده میشوند ابتدا تست کرونا گرفته شود. سپس افراد در همان محل اما در فضایی خارج از فضای اقامتگاه اصلی به مدت 14 روز قرنطینه میشوند و پس از آن اگر علایمی نداشتند، به اقامتگاه اصلی برای نگهداری طولانی مدت منتقل میشوند.
چه زمانی احداث این مرکز به اتمام میرسد؟
تلاش ما بر این است که تا پایان سال جاری بخشی از آن که جزو تعهدات ستاد است را به اتمام برسانیم. نوسازی سولههای قدیمی و احداث سولههای جدید را با احتمال بالا تا پایان سال انجام میدهیم. اما بخشهای دیگر آن مربوط به تعهدات دیگر دستگاههاست. در بازدید استاندار از این مرکز هم قرار شد سازمانهای مربوطه به اقدامات خود
سرعت ببخشند تا هرچه سریعتر احداث این مرکز
به پایان برسد. البته اگر بتوانیم تا نیمه اسفند کار را به اتمام برسانیم شاید پذیرش از همین اسفند
انجام شود. در غیر این صورت از فروردینماه آغاز خواهد شد.