روز جهانی پرندگان مهاجر رویدادی بین‌المللی است که در آن بر اهمیت وجود پرندگان مهاجر برای حفظ تعادل زمین، اکوسیستم و انسان تأکید شده است.

 

     

به گزارش صبح ساحل، هر ساله هزاران پرنده مهاجر در سرتاسر دنیا به منظورهای متفاوت مهاجرت می کنند، نامگذاری یک روز به نام آنها به منظور ترغیب مردم به مشارکت فعال در حفاظت از پرندگان مهاجر می باشد. سایر اهدافی که از برگزاری مراسم در این روز می توان انتظار داشت این است که  مسؤولان کشورها ، سازمان های مردم نهاد، باشگاهها، دانشگاهها، مدارس و ... در سراسر دنیا فعالیت ها و برنامه هایی را طراحی و اجرا کنند تا ضمن افزایش آگاهی عمومی، به حفاظت از این پرندگان و زیستگاه آنان کمک شود.

 

هر ساله 535 گونه پرنده به ایران می آید، حدود یک‌سوم از پرنده‌های کل دنیا را تشکیل می‌دهند، افزون بر این براساس آمارهای بین‌المللی می‌توان گفت 4‌/‌12 درصد از کل پرندگان دنیا یعنی بیشتر از 192 گونه پرنده اکنون با خطر انقراض دست و پنجه نرم می‌کنند. بخش بزرگی از پرندگانی که در ایران وجود دارد مهاجر هستند، این پرندگان به چند گروه تقسیم می‌شوند؛ گروهی که بومی کشورمان محسوب می‌شوند و در ایران زاد و والد می‌کنند، گروه دیگر پرندگان مهاجر زمستانه هستند و گروه دیگر را پرندگانی تشکیل می‌دهند که بهار و تابستان به کشورمان سفر می‌کنند، البته گروه دیگری نیز مهاجر عبوری هستند و برای حدود چند هفته مهمان تالاب‌های کشورمان می‌شوند.

عمده پرندگان مهاجر کشور گروهی هستند که پاییز و زمستان‌گذران هستند و از سیبری غربی و اروپای غربی به ایران مهاجرت کرده و بیشتر در استان‌های شمالی کشور دیده می‌شوند. حدود 65 درصد از پرندگان مهاجر را قو، غاز، اردک، آبچلیک و کاکایی‌ها تشکیل می‌دهند. 

 پرنده‌هایی مانند طاووسک، فلامینگو، اردک سرسبز، اردک سرسفید و زاغ بور در همه فصول در کشورمان دیده می‌شوند، اما گونه‌هایی نظیر خوتکا، قوی گنگ و غاز و پلیکان خاکستری زمستان‌ها در ایران دیده می‌شوند. گونه‌های‌ دیگری نیز مانند سلیم طوقی کوچک، حواصیل ارغوانی و زرد و گلاریول بال سرخ در بهار و تابستان قابل رویت هستند، افزون بر این پرنده‌ای مانند آبچلیک نیز جزو گونه‌های مهاجر عبوری به حساب می‌آید.

   

   

با این وجود هر ساله در کشور شاهد قتل‌عام این مهمان های ناخوانده و دوست داشتنی در کشورمان هستیم، تخمین زده می شود که هرساله بیش از۵۰۰ هزار پرنده مهاجر تنها در فریدونکنار به شکار می‌رسند.

علیرضا هاشمی، کارشناس ‌ارشد محیط‌زیست و مدیر انجمن پرنده‌شناسی و پرنده‌نگری طرلان در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: ایران با پیوستن به کنوانسیون حفاظت از گونه‌های مهاجر وحشی، متعهد به حفاظت از پرندگان مهاجر شده است. ایران و به‌خصوص منطقه فریدونکنار در کریدور اصلی مهاجرت پرندگان مهاجر از سیبری تا آفریقا قرار دارد و محل زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر است، اما این پرندگان به‌معنای واقعی کلمه در ایران قتل‌عام می‌شوند و شکارچیان متخلف اقدام به سرقت و غارت حیات‌وحش می‌کنند.

هرچند که در سال‌های جاری هیچ‌گونه مجوز صید و شکار در اراضی حفاظتی و جنگل‌های شمال برای پرندگان و پستانداران به شکارچیان داده نشده اما این دستور هم نتوانسته جلوی کشتار این پرندگان ارزشمند را بگیرد.

اما از همه این اتفاقات که گذری کنیم مرگ هزاران پرنده مهاجر در تالاب میانکاله است، در سال ۹۸ بیش از ۵۰ هزار پرنده مهاجر در تالاب بین‌المللی میانکاله تلف شده‌اند. با وجود تاکید سازمان دامپزشکی بر مشخص شدن قطعی علت مرگ پرندگان مهاجر، برخی کارشناسان و فعالان محیط زیست مسئولان را به لاپوشانی علت واقعی متهم می‌کنند و مسمومیت با سم بوتولیسم را نامحتمل می‌دانند.همایون خوشروان، مجری طرح بین‌المللی بررسی اثر نوسانات دریای خزر بر محیط زیست مناطق ساحلی، همان زمان به سایت "آفتاب" گفته بود با توجه به تفاوت اساسی زیستگاه فلامینگوها و چنگرها پذیرس مسمومیت بر اثر سم بوتولیسم برای هر دو گونه باورپذیر نیست.

   

   

این داستان باز هم از ابتدای سال 99 تا اول اسفند ادامه داشت. بیش از ۱۱ هزار پرنده مهاجر در تالاب میانکاله تلف شده‌اند و پس از بررسی "تمامی فرضیه‌ها" در آزمایشگاه‌های مرجع و مطالعات کاربردی مشخص شده که این پرندگان با سم بوتولیسم مسموم شده‌اند.سازمان دامپزشکی کشور می‌گوید تحقیقات میدانی نشان می‌دهد که ۹۴ درصد پرندگان تلف شده از گونه چنگرها، سه و نیم درصد فلامینگو و بقیه از ۲۰ گونه مختلف بوده‌اند

یکی از راه‌های ایجاد سم بوتولیسم در تالاب‌ها و آب‌های راکد فعل و انفعالات باکتریایی در گونه‌های گیاهی نظیر جلبک‌ها در شرایط کاهش شدید میزان اکسیژن عنوان می‌شود.

 علت هرچه باشد این موضوع دردناکی است که هرسال شاهد مرگ پرندگان مهاجر در کشورمان باشیم هر سال میزبان هزاران پرنده مهاجر در کشور هستیم که شمار قابل توجهی از آنها سالم بازنمی‌گردند و می توان به جرات گفت که این یک فاجعه زیست محیطی است. 

منابع: بیتوته، ایرنا