فکر به خودکشی امری شایع است که می‌تواند تحت فشار یا افسردگی و استرس، هر قشری از جامعه را درگیر کند. افکار خودکشی در اغلب موارد گذرا و قابل درمان است. در بعضی از موارد اما فرد را در معرض خطر اقدام به خودکشی یا کامل کردن آن قرار می‌‌دهد. چندوجهی بودن زندگی، اینکه همیشه زندگی بر وفق مراد نیست و شرایط ایده‌آل نسبت به موقعیت و انتظارات فرد شکل نمی گیرد، رنگِ آرامش را کمرنگ می‌کند. زمانی فرد به پایان راه می‌اندیشد که هیجانات و عواطف منفی زندگی‌اش شدت می‌یابند. همچنین فشار اقتصادی و مطلوب نبودن شرایط زیستی نیز می‌تواند باعث از بین رفتن انگیزه و درماندگی شود. ۱۰ سپتامبر (روزی مثل دیروز) «روز جهاني پيشگيری از خودکشی» نامگذاری شده‌است تا با آگاهی بخشی و ایجاد انگیزه و امید به زندگی، از تعداد افرادی کاسته شود که مرگ را به زنده ماندن ترجیح می‌دهند. در این روز همه آنهایی که کاری از دستشان بر می‌آید، تلاش می‌کنند تا  نوری به بن‌بست‌های تاریکِ زندگی بتابانند؛ شاید اندک جرقه‌ امیدی بتواند بر افکار خودکشی فردی غلبه کند. چنین روزی یک عزم جمعی فارغ از مرز است برای یاری‌رسانی به افرادی که تجارب اسفناک زندگیشان، دلیل برخاستن دوباره را از آنان سلب کرده است. در ادامه نگاهی به خودکشی سالانه و آمار سازمان جهانی بهداشت می‌اندازیم . پس از آن به سراغ  یکی از کارشناسان ارشد مشاوره خانواده رفته‌ایم تا علل از بین رفتن انگیزه جوانان و اقدام برای خودکشی را بررسی کنیم.

آخرین آمار خودکشی در جهان و ایران
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی سالانه یک میلیون نفر بر اثر خودکشی فوت می‌کنند. این یعنی در هر ۶۰ ثانیه یک نفر در دنیا، بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهد. رئیس گروه دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، درباره وضعیت آمار خودکشی در ایران نیز گفت: «طبق خلاصه سالنامه پزشکی قانونی، در سال ۹۸، پنج هزار و ۱۴۳ نفر خودکشی کامل کردند که از این تعداد سه هزار ۶۲۶ مرد و هزار و ۵۱۷ زن بودند». بنا به گفته اسدبیگی، آمار خودکشی در مردان نسبت به زنان بالاتر است؛ در حالی که جمعیت زنان بیشتر خودکشی می‌کنند اما خودکشی منجر به فوت در مردان بیشتر است. نرخ خودکشی در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷، ۰.۸ درصد افزایش یافته است.

  
نگاهی تخصصی به عوامل موثر در خودکشی و راهکارهای بازدارنده آن در گفت وگو با یک کارشناس خانواده
دوریِ کشنده
«شکوفه سلامتی هرمزی»، کارشناس ارشد مشاوره خانواده است. با مراجعان و مددکاران زیادی مراوده دارد و از نزدیک  مشکلات و ناهنجاری‌های گوناگونِ افرادِ آسیب دیده را لمس کرده‌است. با او به گفت‌وگو نشستیم تا در مورد علل خودکشی و راهکارهای بازدارنده آن بیشتر بدانیم.

       

آیا بحران کرونا تاثیری در افزایش میل به خودکشی داشته است؟
قرنطینه‌های طولانی‌مدت، تنهایی، نبود ارتباطات خانوادگی و دوستان، از دست دادن شغل و محدودیت‌های اجتماعی، منع سفر و تفریح از نظر کارشناسان حوزه سلامت روان، زمینه‌ساز بروز و گسترش مشکلات روانی بوده‌است. این کارشناسان افزایش آمار خودکشی در جهان را وابسته به موارد گفته‌شده دانسته‌ و نسبت به گسترش آسیب‌های روحی و روانی ابراز نگرانی کرده‌اند. مقامات بهداشتی ایالات متحده اعلام کردند، مراجعه نوجوانان به بخش فوریت‌های پزشکی بیمارستان‌های این کشور به دلیل اقدام به خودکشی در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ افزایش یافته است. پدیده‌ای که حاکی از تاثیرات مخرب بحران شیوع کرونا بر سلامت روان این گروه سنی دارد به دلیل دوری از اجتماع گروه‌های هم‌سال وغیرحضور بودن کلاسها، آسیب‌های روحی زیادی دیده‌اند که خطر بزرگی برای سلامت روان افراد است.

  
چه زمانی فرد به فکر خودکشی می‌افتد؟
هنگامی که افراد در مواجهه با شایع‌ترین رویدادها و مشکلات زندگی مانند طرد شدن، جدایی و انزوا، از دست دادن شغل، مشکلات مالی، خشونت جنسی و موارد مشابه قرار می‌گیرند، درماندگی و اندوه عمیقی درونشان احساس می‌کنند. ممکن است در نظر فرد آسیب‌دیده به‌ویژه اگر زمینه افسردگی داشته‌باشد، خودکشی اولین راه‌حل باشد.

 
چه عواملی خطر خودکشی را افزایش می‌دهد ؟
معمولا افراد فقط به یک دلیل دست به خودکشی نمی‌زنند. این عمل به عوامل محیطی، ژنتیکی و روانشناختی وابسته است. ضعف در مهارت‌های مقابله‌ای با خودکشی،به خطر عمومی آن دامن می‌زند.

  
آیا عوامل ژنتیکی در افزایش فکر به خودکشی دخیل است؟
تحقیقات زیادی انجام شده است که ارتباط معناداری بین ژنتیک و خودکشی وجود دارد. نتیجه‌ این تحقیقات نشان می‌دهد که وجود سابقه‌ خانوادگی اقدام به خودکشی و مرگ در اثر آن، می‌تواند احتمال بروز خودکشی در اعضای خانواده را افزایش دهد.

روزنامه صبح ساحل