گفت‌وگو با «احسان کامرانی»، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان هرمزگان درباره اقتصاد دریامحور

 

«احسان کامرانی»، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان هرمزگان بر این باور است که اولین گام برای حرکت به سمت اقتصاد دریا محور تاسیس دانشگاه علوم و فنون دریایی در بندرعباس است. کامرانی می‌گوید لازمه‌ی توسعه، داشتن نیروی انسانی متخصص است. آنچه در ادامه می‌خوانید گفت و گوی صبح ساحل با کامرانی درباره‌ی اقتصاد دریا محور است. 

 

ما در کشور 7 استان دریایی و ساحلی داریم. در بین همه‌ی این استان‌ها سهم هرمزگان از نظر خط ساحلی و ظرفیت‌های دریایی بیش از سایر استان‌ها است. در هرمزگان تنوع ظرفیت‌ها و استعدادها از لحاظ موقعیت‌های طبیعی کم نظیر است. تنوع اکوسیستم استان هرمزگان در هیچ استانی وجود ندارد، هم از خلیج فارس و هم از دریایی عمران اکوسیستم‌ دارد. توسعه هرمزگان متصل به توسعه اقتصاد دریایی و ساحلی است. به همین علت باید در بحث اقتصاد دریا محور بیشتر از اینها در هرمزگان کار شود. البته توسعه‌ای که همراه با عدالت، حفظ محیط زیست و منابع طبیعی نباشد، محکوم به شکست است. اهمیت دادن به مردم، مشارکت مردم محلی نیز بحث مهمی است. تجربه‌ی کشورهای دیگری که در توسعه موفق بودند مثل ژاپنی‌ها در آسیا یا آلمانی‌ها در اروپا در همین سمت و سو بوده است. در موضوع رونق اقتصاد دریامحور، گردشگری دریایی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. حوزه گردشگری، درآمدزایی بالایی دارد، به ازای هر گردشگر در منطقه چهار- پنج شغل ایجاد می‌شود. استان هرمزگان ظرفیت‌های گردشگری بسیاری دارد، از جزایر گرفته تا نواحی ساحلی و همینطور مناطق دشتی و کوهستانی. در حوزه ورزش‌های دریایی هم کاری نکردیم. کشتی‌سازی، بیوتکنولوژی دریایی، حمل و نقل دریایی، حمل و نقل نفت، گاز، ال.پی.جی از دیگر مواردی است که می‌توان آنها را توسعه دارد. در حوزه امنیت غذایی و شیلات تا الان فقط به بحث و صید و صیادی پرداخته‌ایم و روی پرورش میگو کار کرده‌ایم، در پرورش سایر آبزیان و استخراج خیلی از موجوداتی که در دریا هستند کار نکردیم. اگر در حوزه اقتصاد دریامحور خوب کار کنیم، استعدادها و ظرفیت‌هایی که در استان وجود دارد را بالفعل کنیم، استان هرمزگان می‌تواند به اندازه‌ی چهار استان درآمدزایی کند. 

 

 

پیشرفت مستلزم نیروی انسانی خوب است. اگر منابع باشد اما نیروی انسانی کارآمد و متخصص نباشد، مدیران مسئولیت پذیر و دانا نسبت به مسائل نباشد، منابع را از دست می‌دهیم و از بین می‌بریم. باید نیروی انسانی و مدیران خوبی داشته باشیم تا بتوانیم از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم. هنوز زیرساخت‌های مناسب برای توسعه اقتصاد دریا را نداریم البته با همین زیرساخت‌های موجود هم می‌شود شروع کرد. مثلا در حوزه گردشگری به زیر ساخت‌های پیچیده‌ای نیاز نداریم. اما در حوزه بیوتکنولوژی و فناوری‌های زیستی دریایی یا صنایع هایتک باید زیرساخت‌ها را توسعه دهیم. همچنین ضرورت دارد که شرکت‌های دانش بنیان، بیشتر به این حوزه‌ها ورود کنند. 

 

در حال حاضر چیزی حدود 50 واحد دانشگاهی در استان هرمزگان وجود دارد. دانشگاه‌های ما بین 40 تا 50 هزار دانشجو دارند. اما درصد کمی در حوزه اقتصاد دریا کار می‌کنند. متاسفانه دانشگاه‌های ما هنوز به اندازه‌ی کافی در این حوزه کار نکرده‌اند. استان هرمزگان به یک دانشگاه جامع علوم و فنون دریایی نیاز دارد. باید این دانشگاه را ایجاد کنیم. در حال حاضر دانشکده‌ی علوم و فنون دریایی در دانشگاه هرمزگان و دانشکده فنی و مهندسی دریا در دانشگاه امیرکبیر بندرعباس را داریم اما کافی نیست. اینها باید در یک دانشگاه تخصصی تجمیع شوند تا هم‌افزایی داشته باشند. ما هنوز رشته‌های علوم انسانی دریا را نداریم. رشته اقتصاد دریا و مدیریت دریا را نداریم. رشته‌هایی که متناسب با بحث دریا باشند، مثل گمرکات دریایی و رشته‎هایی در حوزه‌ی بیوتکنولوژی دریایی را نداریم. باید بپذیریم که علم، تکنولوژی، تحول و رشد معطل ما نمی‌ماند. اگر عقب افتادیم دنیا منتظر ما نمی‌ماند. بنابراین گام مهم ابتدایی این است که نیروهای متخصص تربیت کنیم. گام دوم هم تامین تجهیزات است. ایجاد دانشگاه علوم و فنون دریایی باید حتما در دستور کار مسئولین استان و شخص استاندار هرمزگان قرار بگیرد. در بحث توسعه، نیروی انسانی متخصص حرف اول را می‌زند. تا به نیروی انسانی‌ توجه نکنیم توسعه شکل نمی‎گیرد، حتی اگر منابع داشته باشیم. مسئولان استان و شخص استاندار خیلی مهم است که در این حوزه خودشان به این باور برسند. وقتی مدیری بخواهد در رابطه با یک موضوع، کاری انجام دهد باید خودش به باور برسد. به این نتیجه برسند که این موضوع مهم است و می‌تواند تحول‌زا باشد، می‌تواند رشد ایجاد کند. دانشگاه‌های استان هم می‌توانند در بالا بردن میزان آگاهی مردم نقش داشته باشند. بالفعل کردن اقتصاد دریا محور مستلزم نگاه تحولی، انقلابی و جهادی است. با نگاه‌های روزمره نمی‌شود تحول ایجاد کرد. با مدیرانی که عافیت طلب هستند نمی‌توان کاری پیش برد. با مدیری که می‌گوید فقط ساعت اداری کار می‌کنم کاری پیش نمی‌رود.

 

بیشتر رشته‌هایی که داریم در حوزه‌ی زیستی است. در حوزه‌های مهندسی و محیط زیست هنوز رشته‌های کاربردی نداریم. البته یک دانشکده‌ی موضوعی در حوزه‌ی مدیریت سواحل و دریا به تهران پیشنهاد دادیم که کارهای اولیه آن انجام شده و به زودی این دانشکده را در دانشگاه آزاد تاسیس می‌کنیم. 

 

همانطور که خدمتتان عرض کردم یکی از بحث‌هایی که در حوزه‌ی توسعه وجود دارد، مدیریت مشارکتی است. یعنی شرکت دادن مردم بومی، محلی و تمام ذی‌نفعانی که در آن منطقه زندگی می‌کنند. اگر ما بخواهیم توسعه‌ای صورت بگیرد باید مردم را را قانع کنیم، با مردم مشورت کنیم، نظر آنها را بخواهیم و از آنها در امر توسعه استفاده کنیم. به عنوان مثال اگر بخواهیم در شرق هرمزگان {سواحل مکران} پالایشگاه بزنیم، باید از مردم محلی استفاده کنیم. جوان‌های آن منطقه را به کار بگیریم، نظر آنها را بخواهیم. باید از بهره‌بردارهای بومی و محلی استفاده کرد. دنیا به این سمت رفته است اگر توسعه می‌خواهیم باید مشارکتی باشد.بدون مردم موفقیت حاصل نخواهد شد. چندین سال است که این را می‌گویم. موضوعات اقتصاد دریا محور از دانشگاه‌ها شروع شد. خوشبختانه الان می‌بینم مفاهیم جا افتاده است اما هنوز کار عملیاتی انجام نگرفته است. یک کار جامع و یکپارچه از مسئولان استانی ندیدم. شخص استاندار و نمایندگان استان باید پیگیر این موضوع باشند. با تغییری که در وزارت علوم صورت گرفته است می‌توان سریع مجوزهایش را کسب کرد و این دانشگاه را شکل داد. ظرفیت‌هایش هم آماده است. 

 

در شورای برنامه ریزی استان باید یک کارگروه تخصصی در رابطه با توسعه‌ی دریا محور یا اقتصاد دریا محور شکل بگیرد. حتی اگر شده یک معاونت در شهرداری، استانداری یا در شورای برنامه ریزی. ساختارش را شکل دهیم، بعد بودجه تخصیص بدهیم. توسعه هرمزگان تنها از این راه ممکن است.