سپردن سفته برای ضمانت یکی از چالش‌های افراد در فرآیند استخدام است. سفته در قراردادهای استخدامی به عنوان تضمینی برای حُسن انجام کار دریافت می‌شود تا اگر شرایطی ایجاد شد که از ناحیه اقدامات کارمند، آسیبی به کارفرما وارد شد، از محل اجرا گذاشتن سفته، بتواند جبران خسارت کند. در مطلب پیشِ‌رو بررسی می‌کنیم که چگونه ریسک‌های سواستفاده از سفته تضمین را کاهش دهیم و در پایان دوره همکاری، چطور آن را پس بگیریم.

  

سفته یک سند تجاری ست که به زبان ساده نشان می‌دهد صادر کننده سفته مبلغی را به دارنده سفته بدهکار است. در قوانین مدنی و کار، اشاره‌ای به دریافت سفته نشده است. امّا به صورت کلی با توجه به این که هر کارمند تعهداتی در شرکت برعهده دارد، اطلاعات حرفه‌ای و شغلی در اختیارش قرار می‌گیرد یا حتی ممکن است اموالی از شرکت به صورت امانت به او سپرده شود، دریافت سفته‌ی تضمین، از نظر حقوقی توجیه پذیر است و برخلاف قانون نیست. مبلغ سفته تضمین با در نظر گرفتن مجموعه‌ای از عوامل تعیین می‌شود. میزان حقوق دریافتی، سطح مسوولیت، اطلاعات حرفه‌ای-شغلی و اموالی که در اختیار کارمند قرار می‌گیرد باید به میزان سفته تناسب داشته باشد؛ بنابراین یک کارمند ساده اداری با حقوق پایهی اداره کار نباید صد میلیون تومان سفته تحویل دهد. در مقابل کاملاً منطقی است که یک مدیرِ ارشد، چند برابر این مبلغ، سفته تضمین به شرکت ارائه دهد.

  

در نوشتن سفته به چند نکته باید دقت کرد. اول اینکه حتماً شماره و مشخصات سفته تضمین در قراردادتان درج شود. اگر قبلاً قرارداد امضاء کردید و الان از شما سفته خواسته‌اند این عبارت را زیر قراردادتان اضافه کنید: «یک فقره سفته تضمین به شماره...به مبلغ...بابت تضمین حُسن انجام کار و تعهدات مندرج در قرارداد حاضر، در تاریخ...به آقا/خانم/شرکت...تحویل داده و مقرر شد پس از اختتام قرارداد، به اینجانب عودت داده شود». دقت کنید که روی سفته نام گیرنده { ترجیحاً نام شرکت} را حتماً بنویسید. زیر امضاءتان تاریخ بزنید و حتماً پشت سفته این عبارت را درج نمایید: «این سفته در تاریخ...بابت تضمین حُسن انجام کار و تعهدات مندرج در قرارداد کار شماره...مورخ ...با شرکت... امضاء گردیده و مقرر شده‌است پس از اختتام قرارداد به اینجانب عودت داده شود». سپس از پشت و روی سفته تکمیل شده کپی بگیرید و از کارفرما بخواهید دریافت سفته را رسید کند. در نهایت ته برگِ سفته را جدا کنید و پیش خودتان نگه دارید. توجه کنید که حتما مشخصات کامل سفته به ویژه شماره سریالش در قرارداد کار درج شده است.

 

سفته‌‎ی تضمین، بابت تضمین تعهدات یا حُسن انجام کار دریافت شده است، بنابراین کارفرما فقط در صورتی می‌تواند این سفته را به اجرا بگذارد که بتواند در دادگاه ثابت کند کارمند از تعهدات خودش قصور کرده و خساراتی را به کارفرما وارد آورده است. بار اثبات این موضوع با کارفرما است؛ یعنی اصل بر عدمِ قصوره کارمند است و کارفرما باید تخلف کارمند را اثبات کند. حال اگر بعد از اختتام قرارداد یا دوره‌ی انتظار، کارفرما سفته‌ها را پس نداد چه کار باید کرد؟ اولین اقدام ارسال اظهارنامه از طریق دفاتر خدمات قضایی است. به نزدیک‌ترین دفتر خدمات قضایی بروید، کپی قرارداد و سفته را پیوست اظهارنامه کنید و خطاب به کارفرما بنویسید با توجه به اختتام قرارداد ظرفِ یک هفته، سفته‌های تضمینی شما را عودت دهد. اگر در مدّت مشخص شده، اقدامی از طرف کارفرما صورت نگرفت، می‌توانید از طریق دادگاه و با تقدیم دادخواستِ «استرداد سفته» اقدام کنید. البته می‌توانید از ابتدا و بدون ارسال اظهارنامه، مستقیم به دادگاه مراجعه کنید اما بهتر آن است که ابتدا اظهارنامه ارسال کنید.

  

از دیدگاه قانون تعهدات قراردادهای کار دو دسته‌اند؛ دسته اول تعهداتی هستند که به محض پایان قرارداد، کار تمام می‌شود. مثل تعهد حُسن انجام کار یا الزام به تحویل مدارک و اموال شرکت. در این موارد به محضِ پایان قرارداد کار، کارفرما موظف است بدون تأخیر، سفته تضمین را به کارمند برگرداند. دسته دوم تعهدات زمان‌دار هستند. مثلاً کارمند پذیرفته به مدت شش ماه بعد از خاتمه قرارداد، با شرکت‌های رقیب همکاری نکند و یا به مدت پنج سال مفادِ قرارداد NDA یا عدم افشای اسرار حرفه‌ای را رعایت کند. در این صورت، کارفرما حق دارد تا پایان دوره انتظار سفته‌ها را به عنوان تضمین نگه‌ دارد.