وجدان معذب ما، در برابر فاجعه‌ی متروپل

یکی از مهم‌ترین و کارآمدترین علت‌های پیشرفت مادی و معنوی یک ملت، انسجام و پیوستگی آن است. به این هماهنگی بین کل نظام یک جامعه، همبستگی می‌گویند. از نظر امیل دورکیم جامعه‌شناس، هم‌بستگی اجتماعی، عمل و روابط متقابل گروه با یکدیگر است.  در فجایعی که همواره در کشور ما اتفاق می‌افتد، این همبستگی اجتماعی بین مردم دائما به چشم می‌آید. افراد دست به دست هم می‌دهند، تا باری از دوش یکدیگر بردارند و زخم‌های‌ هم را تیمار کنند. اما طبقات مختلف جامعه، در همبستگی اجتماعی مطابق هویت و منافع اشتراکی طبقه‌ای که به آن متعلق هستند، عمل می‌کنند. عده‌ای همبستگی اجتماعی را به روشن کردن شمع و استوری تسلیت تقلیل می‌دهند و عده‌ی دیگری هم‌زبان و همدل با جمعیت آسیب‌دیده عمل می‌کنند و پا در میدان می‌گذارند؛ عده‌ای هم قاعدتا بهتر است که چشم بر روی چنین فاجعه‌ای ببندند. مساله‌ای که این روزها از دل واکنش ما به فاجعه‌ی بزرگی مانند متروپل به چشم می‌خورد، محکوم کردن مردم توسط مردم است. بعضی استدلال می‌کنند، که مردم استوری نمی‌گذارند، پستی منتشر نمی‌کنند، شمعی برنمی‌افروزند و از این رو محکوم به عدم واکنش اجتماعی و به جا آوردن وظایف شهروندی خود هستند. این سری استدلال‌ها منجر به شکل‌گیری «وجدان معذب» در افراد خواهد شد. وجدان معذب چیست؟ احساس گناه و شرم ناشی از انجام ندادن یک وظیقه، که بر دوش فرد است؛ این وجدان معذب می‌تواند، باعث انفعال هرچه بیشتر و شدیدتر شود. اصرار به سرزنش کردن دیگری، می‌تواند ناشی از وجود این وجدان معذب در فرد سرزنش‌کننده باشد، که به علت وجود همین احساس عذاب وجدان ناتوان از هر عملی شده است، پس برای کم کردن باری که احساس می‌کند، ناتوانی خود را به دیگری فرافکنی کرده و مقداری از درد خود را تسکین می‌دهد. سوال مهمی که باید مطرح شود، این است که این وجدان معذب در اصل باید متوجه چه ساختاری  باشد، و به اشتباه بار آن بر دوش مردم افتاده؟ وظیفه‌ی پیشگیری از بروز چنین فجایعی، کمک‌رسانی، مدیریت و ارائه‌ی خدمات به آسیب‌دیدگان، واقعا وظیفه‌ی چه کسی است؟ پاسخ مشخص است دولت در مقابل مالیات‌ها و عوارضی که دولت دریافت می‌کند، نه تنها در مقابل جان و مال افراد مسئول است، که موظف است خدماتی را به صورت رایگان به مردم ارائه دهد، که از کیفیت و کمیت مناسبی برخوردار باشند. یکی از این خدمات، کمک‌رسانی و مدیریت بحران مناسب است. در فاجعه‌ی متروپل،  به چیزی بیش از همدردی نیاز داریم. ارائه‌ی پاسخ و خدمت، به عزیزانی که اثرات تجربه‌ی این داغ تا ابد در دلشان زنده است، شاید کمترین چیزی باشد که محق آن هستند.