فصل زمستان از راه رسید و صنایعی که دوباره به دنبال رفع محدودیت‌ها و قطعی انرژی این‌بار در بخش گاز هستند. صنایع فولادی در ایران سالانه معادل ۱۱ میلیارد مترمکعب یعنی ۵/ ۲درصد مصرف گاز کشور را مصرف می‌کنند که برطبق پیش‌بینی‌ها در ۴تا ۵ سال آینده میزان مصرف این انرژی تجدیدناپذیر به دو برابر افزایش یابد. اما در عین حال صنایع فولادی با نگاهی سراسر نگران منتظر یک برنامه جامع و تدابیر اجرایی نسبت به اعمال قطعی و محدودیت‌ها در بخش‌های انرژی برق و گاز برای فصول تابستان و زمستان هستند، چرا که در این میان ظرفیت‌های تولید فولاد به ۲۲ میلیارد مترمکعب خواهد رسید که این میزان از تولید فولاد با تولید توسعه گاز در آینده تناسبی نخواهد داشت.

مهم‌ترین چالش صنعت فولاد در حال حاضر مساله تامین گاز است و حتی در تولید برق نیز به گاز نیاز است. با توجه به هدف‌گذاری برای افق ۱۴۰۴ در افزایش ظرفیت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد، حل چالش گاز مصرفی این صنایع نیازمند برنامه ریزی و همکاری بخش دولتی با خصوصی است. هدف گذاری که از نظر فعالان این صنعت بدون توجه به کمبود گاز درنظر گرفته شده و تولید واقعی به ۵۵ میلیون تن نخواهد رسید، زیرا زیرساخت‌های گاز و برق و حمل و نقل برای این میزان تولید، کفایت نمی‌کند.

فولاد به انرژی گاز نیازمند است ضمن آنکه بخشی از نیاز فولادی‌ها، مربوط به گاز در فرایند تولید است که گاز طبیعی نقش گاز پروسس در تولید آهن اسفنجی را ایفا می‌کند. تولید فولاد با روش احیای مستقیم با گاز انجام می‌شود، بنابراین هر گونه خلل در تامین گاز برای صنایع، حیات فولادی‌ها را با چالش مواجه می‌کند. آنطور که فعالان این صنعت می‌گویند؛ گاز مورد نیاز فولادی‌ها نه سوخت است که برای آن جایگزین در نظر گرفته شود (تنها بخش کمی از مصرف گاز در فولادی‌ها برای تامین سوخت است)‌ و نه خوراک است که قیمت خوراک در نظر گرفته شود. در واقع گاز عنصر لازم برای احیا در فولادسازی است. تولید فولاد با روش احیای مستقیم و قوس الکتریکی بر اساس مزیت گاز در ایران مورد استفاده قرار گرفته شد و کاهش میزان تخصیص گاز ۷۰ درصدی به معنای توقف تولید فولاد است.

رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران معتقد است که قطع گاز شرکت‌های فولادی، تبعات زیادی برای سایر صنایع مانند خودروسازی و لوازم خانگی به همراه دارد. این که به واحدهای زنجیره فولاد گفته شود که مصرف گاز خود را ۷۵ درصد یا ۸۰ درصد کاهش دهند به معنای توقف تولید آن‌ها است، چون با این محدودیت عملاً امکان گرم نگه داشتن کوره‌ها و تداوم تولید وجود ندارد. ایران سومین تولیدکننده گاز در جهان به‌شمار می‌رود و در سال‌های گذشته به‌واسطه نوساناتی که در زمینه مصرف گاز در فصل سرما رخ می‌داده است، صنایعی مانند پتروشیمی ‌و فولاد به عنوان جبران این نوسانات در نظر گرفته شده‌اند، صنایعی که سوخت جایگزینی برای خود ندارند و عدم سرمایه‌گذاری در حوزه گاز متناسب با افزایش تقاضا سبب افزایش تراز منفی شده است. برای تحقق تولید ۵۵ میلیون تن فولاد تا افق سال ۱۴۰۴، صنعت فولاد به مصرف ۲/ ۱۹میلیارد مترمکعب گاز در سال نیاز دارد.

همچنین دبیر انجمن فولاد ایران در مورد چالش گاز در زنجیره فولاد، می‌گوید: ما تولیدکنندگان فولاد به دنبال اعتراض نیستیم بلکه مباحث را به عنوان یک چالش، به گوش مسئولان می‌رسانیم. همان‌طور که پس از سمینار چالش برق متوجه شدیم مشکل گاز بسیار مهم‌تر و تاثیرگذارتر است، اما از آنجا که زنجیره صنایع معدنی در مقابله با چالشی مانند آب، همراهی و همکاری مشترک را نشان دادند انتظار داریم همین مورد در چالش گاز اتفاق بیفتد.

حدود ۲۵ میلیارد دلار در زنجیره فولاد ایران سرمایه‌گذاری شده است و این سرمایه‌گذاری بزرگ را نمی‌توان نادیده گرفت و به سادگی گفت گاز نداریم که به صنایع فولاد بدهیم. اگر نرخ گاز به مترمکعبی ۲هزار تومان برسد، ۱۲ هزار میلیارد تومان به هزینه تولید آهن‌اسفنجی در کشور اضافه می‌شود. برای واحدهای احیای مستقیم، قطعی گاز به معنای توقف تولید است و توقف تولید آهن اسفنجی نیز توقف تولید واحدهای فولادسازی را در پی خواهد داشت.

مدیر عامل فولاد مبارکه در خصوص چالش گاز در زنجیره تولید فولاد می‌گوید: توسعه تولید گاز در کشور همگام با توسعه بخش صنعت نیست و رشد تولید گاز، کمتر از رشد بخش صنعت بوده است. باید برای رفع چالش گاز و برق، کارگروه‌هایی تخصصی ایجاد شود و راهکارهای کارشناسی برای رفع این چالش‌ها تدارک دیده شود. در حوزه گاز نباید تنها به افزایش ظرفیت تولید گاز فکر کرد و می‌توان با افزایش بهره‌وری مصرف گاز، در مصرف گاز صرفه‌جویی کرد.

بحث چالش تامین گاز صنعت فولاد، بحث حاشیه سود یا افزایش قیمت تمام شده نیست، بلکه بحث تداوم موجودیت این صنعت است، اگر گاز نباشد، هستی صنعت فولاد از بین می‌رود. فرصت‌های بسیار زیادی برای توسعه صنعت فولاد وجود دارد. یک مجموعه فکری جداگانه نیاز است که این فرصت‌ها را سامان دهد و تهدیدهای فعلی صنعت فولاد را به فرصت تبدیل کند.