چند ماه قبل وزير نفت اعلام كرد در صورتي كه بتوانيم
توليد نفت را در همين شرايطي كه هستيم حفظ كنيم حداقل در 10 سال آينده به 250 ميليارد دلار براي سرمايهگذاري در اين بخش نيازمنديم كه اصلا رقم كمي هم نيست كه متوسط سالانه به 25 ميليارد دلار سرمايه در اين بخش نياز است تا در همين ميزان كنوني باقي بمانيم و ضعيفتر نشويم. اما دستیابی به این اعداد و ارقام آن هم در شرایط فعلی تحریم چطور مسیر میشود؟ شاید بهتر است اینگونه بگوییم که ایران برای بازیابی قدرت اقتصادی خود بهتر است از سرمایهگذاری در حوزه نفت شروع نکند و پیش از آن زیرساختهای دیگری را با ابرقدرتهای شرق توسعه دهد چراکه قدرتهای بزرگ به سرعت در حال تغییر شکل شبکههای تجاری در اقتصاد هستند. در همین میان روسیه و ایران تحت فشار شدید تحریمها، درحال چرخش به سمت یکدیگر هستند و هر دو در هدف جلوگیری از مداخلات غرب و ایجاد پیوندهای جدید با اقتصادهای غولپیکر با یکدیگر متحد و همسو هستند. روسیه و ایران به منظور
ساخت مسیر تجاری بین قارهای در حال سرمایهگذاری بیش از ۲۰ میلیارد دلاری در این حوزهاند تا از این طریق موفق به دور زدن تحریمها شوند و پولهای تازه به کشور خود روانه کنند. اگر این سرمایهگذاری و ارتباط تجاری بینالمللی آنطور که روسیه و ایران انتظار دارند؛ پیش برود میتوان به آینده سرمایهگذاری در سایر حوزهها من جمله نفت که اصلیترین بخش اقتصاد ایران است نیز امید بست . اگرچه که در شرایط کنونی، رسیدن به سرمایهگذاری 250 میلیارد دلاری در حوزه نفت طی ده سال آینده قدری بعید به نظر میرسد اما میتوان به روزهای خوش اقتصاد ایران و شکوفایی اقتصادی در دو دهه آینده خوشبین بود.
ماجرای سرمایهگذاری 20 میلیارد دلاری از چه قرار است؟
روسیه و ایران در حال ساخت یک مسیر تجاری بین قارهای جدید هستند که از لبه شرقی اروپا تا اقیانوس هند امتداد دارد.گذرگاهی به طول ۳۰۰۰ کیلومتر که خارج از دسترس هر گونه مداخله خارجی است. به گزارش بلومبرگ در گزارشی که اخیرا منتشر کرده است؛ این دو کشور میلیاردها دلار برای تسریع تحویل محمولهها در امتداد رودخانهها و راه های ریلی متصل به دریای خزر هزینه میکنند. روسیه و ایران با همکاری دبی، درحال کار بر روی یک کریدور کشتیرانی جدید هستند که اروپا و تحریمهای آن را بی اثر میکند شواهد حاکی از آن است که کشور هند نیز قرار است در این پروژه همکاری داشته باشد. دادههای جمعآوریشده توسط بلومبرگ نشان میدهد که دهها
کشتی روسی و ایرانی ( برخی از این کشتیها مشمول تحریمها هستند) هم اکنون در این مسیر در حال ترددند. این کریدور تجاری به روسیه و ایران این امکان را میدهد که هزاران کیلومتر از مسیرهای فعلی خود را حذف کنند.
در انتهای شمالی این مسیر، دریای آزوف قرار دارد که توسط شبه جزیره کریمه، سواحل جنوب شرقی اوکراین و دهانه رودخانه دون محصور شده است.
روسیه و ایران برای غلبه بر مشکلات بیشمار این پروژه، هزینههای سنگینی را صرف میکنند. روسیه قصد دارد یک میلیارد دلار برای بهبود قابلیت کشتیرانی از طریق آزوف، به رودخانه دون و کانال متصل به ولگا سرمایه گذاری کند. بر اساس دادههای بلومبرگ، روزانه صدها کشتی از گذرگاهی که دریاهای سیاه و خزر را به هم وصل میکند، تردد میکنند و ترافیک در این منطقه بالا است. کانال Don-Volga یک امتداد ۱۰۱ کیلومتری از گذرگاههای مصنوعی و مخازن طبیعی است که این دو رودخانه را در نزدیکترین نقطه به یکدیگر متصل میکند. لازم به ذکر است که یخبندان در ماههای زمستان رفتو آمد کشتیها را در این منطقه مختل میکند.
پیشبینی میشود روسیه و ایران بین 20 تا 25 میلیارد دلار در این کریدور تجاری سرمایهگذاری کنند. بهعلاوه ساخت 3300 کیلومتر راه آهن در سراسر ایران در حال انجام است و قرار است 560 کیلومتر مسیر جدید آن به زودی به بهره برداری برسد. تکمیل همه این پروژهها باعث توسعه 20 درصدی شبکه ریلی کشور میشود. لازم به ذکر است که یک بزرگراه چهار بانده که دریای خزر و خلیج فارس را به هم متصل میکند اخیرا افتتاح شد. این رشد و توسعه شبکه ریلی و کریدور تجاری آمریکا و متحدانش را نگران میکند چراکه باعث بیاثر شدن تحریمهایشان میشود.
این کشتیها چه کالاهایی حمل میکنند؟
کشتیهایی که در رودخانههای دون و ولگا حرکت میکنند، بهطور سنتی انرژی و کالاهای کشاورزی را مبادله میکنند. شایان به توجه است که ایران سومین واردکننده غلات روسیه است که با گسترش این مبادلات قرار است میزان واردات، افزایش یابد. دو کالاهایی شامل توربین، پلیمر، لوازم پزشکی و قطعات خودرو را توسط این کشتیها حمل خواهند کرد. کم عمق بودن برخی از بخشهای این آبراه، ظرفیت کشتیهایی را که محصولاتی مانند غلات روسیه را حمل میکنند به حدود ۳۰۰۰ تن محدود میکند. مدرنسازی این کانال میتواند به کشتیهای با اندازه دو برابر این اجازه عبور دهد.
به گزارش خبرگزاری دریانوردی ایران، روسیه در حال نهایی کردن قوانینی است که به کشتیهای ایران در امتداد آبراههای داخلی رودهای ولگا و دون حق عبور میدهد. بهعلاوه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران ده میلیون دلار در بندری در امتداد ولگا با هدف افزایش ظرفیت بار در بندر سولیانکا در شهر آستاراخان روسیه سرمایهگذاری کرده است. این سرمایهگذاری ظرفیت کشتیهای باری را به ۸۵۰۰۰ تن در ماه ارتقا میدهد.
درصد موفقیت این کریدور تجاری چقدر است؟
موفقیت یا شکست این پروژه فقط در
کنترل روسیه و ایران نیست بلکه بستگی به این دارد که آیا کشورهای دیگر مثل هند و سایرکشورهای خاورمیانه چقدر در ساخت این کریدور همکاری میکنند لذا باید گفت علاوه بر سرمایه گذاری کلان در این حوزه، برای اینکه چنین زیرساخت عظیمی ساخته شود و استفاده از آن تداوم یابد؛ ایران، روسیه و همه کشورهایی که بخشی از این کریدور هستند؛ نقش تعیین کننده دارند چراکه هرگونه تغییر در شرایط ژئوپلیتیکی یا روابط بین این کشورها، بر نتیجه کریدور تجاری تأثیر خواهد گذاشت.