گزارش‌های کارشناسی‌شده نشان می‌دهد که  مازوت تولیدشده در ایران ۳۵ هزارppm   گوگرد دارد. این درحالی است که مازوت مورد استفاده در کشورهای پیشرفته تنها ۵۰۰ppm  گوگرد دارد. فقط مازوت نیست که این میزان گوگرد را همراه خود دارد، گازوییل هم 10 ppm سولفور دارد که هر دو برخلاف جهت استانداردهای جهانی است.

جهان صنعت نوشت: وقتی صحبت از این حجم از تولید مازوت غیراستاندارد می‌شود، پاسخ‌ها به کمبود سرمایه‌گذاری و نبود تکنولوژی روز و در نهایت تحریم‌ها ختم می‌شود. این در حالی است که بسیاری از پالایشگاه‌ها که این میزان مازوت و گازوییل غیراستاندارد تولید می‌کنند، فرصت‌های بسیاری برای اصلاح تولیدات خود داشته‌اند که استفاده نکرده‌اند. شاید باید گفت، آن روزها که فرصت بود، ضرورتی ندیدند و حالا که ناترازی گاز اتفاق افتاده همه به فکر این افتاده‌اند که چرا مازوت ایران استاندارد نیست.

برای صادرات مازوت ایران هم به مشکل برمی‌خوریم

«مرتضی فیروزی»، کارشناس انرژی و صنعت پتروشیمی در این رابطه می‌گوید: وقتی فرصت بود، پالایشگاه‌ها به موقع بازسازی نشد، در حالی که اکنون میانگین تولید مازوت در پالایشگاهای کشور ۳۰ درصد است. این رقم در مقایسه با استانداردهای جهانی رقم بسیار بالایی است. وی افزود: در بسیاری از کشورهای نفتخیز تلاش این است که تولید مازوت حاصل از پالایش نفت خام به ۴ و ۵ درصد برسد، این در حالی است که پالایشگاه‌های ما همچنان ۳۰ درصد مازوت می‌سازند که میزان سولفور این مازوت هم ۳.۵ درصد است.

فیروزی با بیان اینکه گازوییل تولیدی پالایشگاه‌های کشور هم دارای سولفور بالاست، گفت: گازوییل تولیدی اکثر پالایشگاه‌ها دارای ۱۰ ppm سولفور است. مازوتی که در نیروگاه‌ها استفاده می‌کنیم‌، ۳۵ هزار ppm گوگرد دارد‌. بعد گفته می‌شود چرا هوا آلوده است‌؟ حتی نیروگاه  منطقه سرسبزی نکا‌، با ۱۶۰۰ مگاوات تولید برق، از مازوت ۳۵ هزار ppm  استفاده می‌کند  و این فاجعه است.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه حتی گوگرد مازوت روسیه هم از تولیدات ما پایین‌تر است، اضافه کرد: مازوت روسیه  ۱۰ هزار ppm   گوگرد دارد. مشخص است برای صادرات مازوت هم به مشکل برمی‌خوریم، زیرا خریدار مازوت با سولفور پایین را به مازوت با سولفور بالا ترجیح می‌دهد.

برنامه‌های اجرا نشده

براساس برنامه‌های توسعه‌ای پنجم و ششم دولت مکلف بود تولید پالایشگاه‌ها را اصلاح کند و سالانه دو درصد از تولیدمازوت را کاهش دهد و در نهایت طبق چشم‌انداز به کمتر از ۱۰ درصد برساند. دو سال دیگر چشم‌انداز ۲۰ ساله به پایان می‌رسد اما هنوز تکلیف دولت برای کاهش تولید مازوت در پالایشگاه‌ها اجرایی نشده است.

براساس گزارش‌های موجود میزان نفتی که در پالایشگاه‌های کشور پالایش می‌شود، رقمی حدود ۲ میلیون بشکه است. از این میزان نفت پالایش شده، حدود ۳۰ درصد نفت کوره (مازوت) به دست می‌آید‌. مازوتی که حتی استاندارد هم نیست. 

نفت کوره یا‌مازوت ایران مطابق گزارش‌ها، بین ۲.۵ تا ۳.۵ درصد و گازوییل بین ۰.۵ تا یک درصد گوگرد دارد. حتی سایر ترکیباتی که از پالایش نفت خام به دست می‌آید هم استاندارد جهانی ندارد.

از جمله گازوییل که دارای سولفور بالاتر از استانداردهای جهانی است. این موضوع درباره بنزین هم صدق می‌کند و بنزین تولیدی برخی پالایشگاه‌ها استانداردهای یورویی را رعایت نمی‌کند.

از سویی حجم بالای تولید نفت کوره در ۰ پالایشگاه کشور ایران حتی در برخی گزارش‌ها به میانگین روزانه ۶۷ میلیون لیتر هم رسیده است، این در حالی است که صادرات این فرآورده هم با مشکل مواجه است.

 طی سه سال گذشته هم فروش مازوت ایران به دلیل عدم رعایت استاندارد‌های سازمان بین‌المللی دریانوردی، یعنی استفاده از سوخت‌هایی با ترکیب گوگرد بالای نیم درصد در کشتی‌ها ممنوع شد‌ه و بنابراین مشتری پیدا کردن برای مازوت تولیدی ایران که بیش از ۷ برابر استاندارد‌های بین‌المللی گوگرد دارد، کار آسانی نیست. در چنین شرایطی عراق بازار مازوت ایران را گرفته و حالا هم رقیب بزرگ‌تر یعنی روسیه وارد بازار شده است.

خبری از اصلاح نیست

این اتفاق‌ها دست به دست هم داده تا امروز حجم بالایی از مازوت در فرآیند پالایش نفت خام تولید شود و در حالی که تولید گاز هم به شدت در شرایط ناترازی است، نفت کوره غیراستاندارد به خورد نیروگاه‌ها و در نهایت در ریه مردم بنشیند.

آلودگی هوا در زمستان امسال آنقدر تشدید شد که گفته می‌شود در ۴۰ روز گذشته تنها ۱۳ روز هوای پاک در تهران گزارش شده است. در چنین شرایطی جلیل سالاری معاون وزیر نفت گفته که قرار نیست استانداردسازی نفت کوره امسال اجرایی شود.

البته سالاری بدون اشاره به حجم صادرات این محصول گفته کشورهای واردکننده مازوت از ما، با استفاده از فیلتر آلایندگی آن را مدیریت می‌کنند.

مدیرعامل شرکت ملی پخش و پالایش در این رابطه به خبرگزاری بازار گفت: «‌‌تولید مازوت استاندارد و سولفورزدایی از نفت کوره برای هر پالایشگاه ۲ تا ۳ میلیارد دلار هزینه دارد. به همین دلیل چگونگی و نحوه تامین منابع لازم برای اجرای آن اهمیت بالایی دارد. بخشی از منابع لازم برای سولفورزدایی از مازوت طبق قانون بودجه قرار است از محل تفاوت کیفی‌سازی تامین شود. البته پیشنهاد ما این است که درآمد ناشی از عوارض آلایندگی در قانون، صرف طرح‌های توسعه‌ای مربوط به هوای پاک و کاهش آلایندگی و پروژه‌هایی از این دست شود. به باور من کسی که صنعت سبز دارد، نباید عوارض و آلایندگی پرداخت کند.»

سالاری در پاسخ به این سوال که استاندارد نفت کوره از چه تاریخی در کشور اجرا خواهد شد، گفت: «‌پروژه‌هایی برای استاندارد‌سازی نفت کوره دیده و در شرکت‌های پالایشی برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده و به تدریج در حال انجام است. همچنین مدل‌هایی برای سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌ها دیده شده است. به موازات این کارها مجوزهای زیست‌محیطی هم اخذ می‌شود. اجرای یکباره این طرح شدنی نبوده و امسال شرایط برای آن فراهم نیست.»

معاون وزیر نفت بیان کرد: «در بسیاری از نیروگاه‌های سایر کشورها از زغال سنگ استفاده می‌شود، اما سطح آلایندگی‌ها به دلیل فیلترهایی که استفاده می‌کنند، کمتر از ما است. همین نفت کوره‌ای که صادر می‌کنیم عمدتا مصرف حرارتی دارد و در نیروگاه‌های سایر کشورها مصرف می‌شود. اما در نیروگاه با استفاده از فیلترها‌، انتشار آلاینده‌ها را مدیریت می‌کنند.»