این روزها دیگر تفکرات سنتی، پاسخگوی نیازهای کارآفرینی نیست. کارآفرینی مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات و افزایش سهم استان در کسب‌وکارهای نوین، می‌تواند چشم‌انداز استان را برای اشتغال‌زایی روشن کند؛ اما مشکلی که در استان هرمزگان وجود دارد این است که هنوز اکوسیستم کارآفرینی در این استان به وجود نیامده است. واکاوی فضای حساس و کنونی کشور و استان در بحث کارآفرینی بسیار حائز اهمیت است و فضا باید به فضای ترویج کارآفرینی تبدیل شود که در این حوزه هرمزگان از کشور کمی عقب‌تر است. دراین‌بین، طرح‌های روشنی در هرمزگان کلید خورده تا چهارراه‌های کارآفرینی را برای مردم پرتردد کند. در این راستا با «هادی ابراهیمی» مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی هرمزگان درباره آخرین تحولات حوزه کارآفرینی هرمزگان به مناسبت هفته کارآفرینی گفتگو کردیم. او که به دنبال تحول و توسعه کارآفرینی در هرمزگان است از نقاط مثبت و منفی وضعیت کارآفرینی در هرمزگان می‌گوید.
           
 مشکلات کارآفرینی را در هرمزگان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
کارآفرینی یا اشتغال یک موضوع  فرا بخشی است که در حقیقت محصول یک اقتصاد سالم و پویا است. اگر شرایط اقتصادی در مسیرهای رشد باشد، قطعاً اشتغال بیشتر می‌شود. به‌نوعی بیکاری علائم یک اقتصاد بیمار است. در حال حاضر مهم‌ترین برنامه‌هایی که وزارت کار دارد و خودش را متولی آن می‌داند، توسعه اشتغال و کارآفرینی است. این مسئولیتی فرا بخشی و فرادستگاهی است و البته به فضای سیاسی و فضای بنگاه‌های اقتصادی هم مرتبط است تا یک شغل ایجاد شود و یک کارآفرین بتواند کار کند. شورای عالی اشتغال، بهبود فضای کسب‌وکار را در اولویت خود قرار داده است. هم‌اکنون بهبود فضای کسب‌وکار به‌عنوان یکی از مشکلات حال حاضر فضای کارآفرینی عنوان می‌شود. بهبود فضای کسب‌وکار یعنی اموری که از اختیار بنگاه کارآفرینی خارج است و به‌عنوان عوامل خارج از بنگاه به کارآفرین مرتبط یا تحمیل می‌شود. مثل فضای کلان اقتصادی، فضای امنیت سرمایه‌گذاری. در حال حاضر روند صدور مجوزها یکی از مشکلات پیش روی کارآفرین‌ها است. روند کوتاه کردن صدور مجوزها در دستور کار شورای عالی کار است. بحث «زیست‌بوم کارآفرینی» هم مطرح است. بهبود فضای کسب‌وکار، کوتاه کردن روند صدور مجوزاست. خیلی از مجوزهای طولانی‌مدت باعث می‌شود سرمایه‌گذار از روند کار منصرف شود. در کنار آن اولویت قرار دادن تولید است. برنامه‌های اشتغال و کارآفرینی بایست بر اساس زیست‌بوم هر منطقه تعریف و تدوین شود و اگر این‌چنین باشد مزیت‌ها و ظرفیت‌های بالقوه هر منطقه منجر به افزایش درآمد خانوارهای آن منطقه خواهد شد. برای مثال تولیدی‌های خرما در هرمزگان امروز یکی از مجموعه‌های موفق استان هستند که در کشور حرف برای گفتن دارند و امروز تبدیل به کارآفرین‌هایی شده‌اند که باید به سمت‌وسوی ایجاد ارزش‌افزوده برای سایر کسانی که در صنعت کاشت، فراوری و بسته‌بندی خرما هستند برود.
      
 بهترین مسیر برای افزایش اشتغال و مدیریت روند ایجاد آن چیست؟
 اگر برای افزایش اشتغال برنامه ای داریم، تنها کاری که می‌توان کرد افزایش تولید است. فضای تولید بایستی فضای سودآور باشد. اگر کارگر بخواهد حقوق خوبی کسب کند، ابتدا باید فضای تولید به‌درستی سودآور شود یعنی منابع به جای دلالی به سمت تولید پایدار برود. وزارت کار با همکاری استان‌ها، رسته‌های پراشتغال یا اشتغال‌زا را شناسایی کند. مثلاً در استان هرمزگان رشته حمل‌ونقل و آبزی‌پروری رسته‌های اشتغال‌زا هستند. بایستی منابع را به سمت رسته‌های پراشتغال هدایت شود. در جلسه اول شورای عالی اشتغال یک تقسیم‌کار ملی را در دستور کار قراردادیم که هرکدام از دستگاه‌های اجرایی، سهمشان در ایجاد اشتغال مشخص شود و برای هر دستگاه یک سامانه نظارتی مشرف‌به آن در نظر بگیریم تا پیگیر برنامه کار و اشتغال باشد. هدف‌گذاری کشور، ایجاد یک‌میلیون و ۷۰۰ هزار شغل تا پایان سال ۱۴۰۱ است که نیازمند مشارکت همه دستگاه‌ها است.
نکته دوم، بخش زیادی از اشتغال در بخش غیررسمی شکل می‌گیرد که از طریق سامان دادن به آن‌ها و شرایط بیمه شدن آن‌ها می‌توان فضا را بهبود داد. یک بخش دیگر در بازار کار، عرضه و تقاضا است که مشخص می‌کند عرضه از سوی آموزش‌وپرورش و خانواده‌ها و تقاضا از سمت بنگاه‌های اقتصادی و تعاونی‌ها است. در بخش عرضه باید نیروی ماهر و آماده‌به‌کار باشد. بحث نظارت بر کارآموزی را در دستور کارداریم از طریق مراجعه به روستاها است. بخش زیادی از افرادی که به دنبال کار هستند مهارت زیادی نیاموخته‌اند. تحصیلات دانشگاهی هم دراین‌بین کافی نیست. برای ورود به کسب‌وکارهای هرمزگان، رشته‌های تکنسین محور مناسب‌تر است. خیلی از منابع کار در هرمزگان نیروی ماهر می‌خواهد این نیروی ماهر کمتر در رشته‌های دانشگاهی دوره می‌بیند.

 
         
 مرکز مشاوره، اطلاع‌رسانی و خدمات کارآفرینی جهاد دانشگاهی هرمزگان چگونه به کارآفرینی در هرمزگان کمک می‌کند؟
کارآفرینی از محورهای اصلی رشد و توسعه است و باید دیدگاه نسل امروز را نسبت به کار تغییر داد و برنامه‌ای در پیش گرفت که نسل‌های آینده به موضوع کارآفرینی اهمیت دهند. این امر نیازمند ترویج و تعاریف درست فرهنگ کارآفرینی است. ارائه خدمات مشاوره‌ای تخصصی به متقاضیان طرح‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر نوآوری و فناوری‌های جدید در عرصه مزیت‌های نسبی و رقابتی، هدایت صاحبان سرمایه و تخصص در چارچوب طرح‌های کسب‌وکار نوآورمحور بازار پذیر، ارائه مشاوره به متقاضیان در خصوص تأمین مالی و حقوقی طرح‌های نوآورمحور، ارزیابی فنی- اقتصادی طرح‌های نوآورمحور متقاضیان و تعیین مدت و نرخ بازگشت سرمایه از عمده فعالیت مراکز مشاوره، اطلاع‌رسانی و خدمات کارآفرینی است. این مرکز باهدف افزایش ضریب موفقیت کارآفرینان و ارائه مشاوره‌های تخصصی مبتنی بر دانش کاربردی و نوآورانه به صاحبان ایده، کارآفرینان و متقاضیان ایجاد بنگاه‌های اقتصادی و همچنین هدایت صاحبان سرمایه به سمت فعالیت‌های کارآفرینانه و علاقه‌مندان در حوزه کارآفرینی و اشتغال و راهنمایی و مشاوره جهت بازار فروش کالا افتتاح‌شده است.

  
       
طرح محلات که در هرمزگان در حال اجراست، چه مزایایی دارد؟
شرایط استان هرمزگان به‌گونه‌ای بوده است که تاکنون احساس نیاز برای خلاقیت و نوآوری در عرصه کارآفرینی به وجود نیامده است چراکه این استان همیشه یکی از استان‌هایی بوده که مقصد کارجویان بوده است و اکنون برخی از ظرفیت‌های اشتغال در استان اشباع‌شده است بایستی افراد را به سمت‌وسوی خلاقیت و مشاغل جدید سوق دهیم. نیاز است برای سرعت بخشی به امر اشتغال‌زایی به‌ویژه در مشاغل خرد و زودبازده پیشران‌ها به متقاضیان ارتباط پیدا کنند. دولت نیز در این حلقه به ایفای نقش انجام بپردازد و با افزایش نقش تسهیل گرایانهٔ خود افراد را به بازار متصل کند. متأسفانه در استان خیلی علاقه‌ای به خلاقیت زایی بر اساس ظرفیت‌ها نشان داده نمی‌شود و تنها حوزه‌ای که شاید بتوان در آن افراد بسیاری را فعال کرد صنایع غذایی است که آن‌هم با مشکلات در اخذ مجوزها روبرو است. بی‌شک یکی از مسائلی که وزیر جدید تعاون، کار و رفاه اجتماعی بایستی دنبال کند حل‌وفصل کردن مسئله مجوز فعالیت‌های غذایی ذیل مشاغل خانگی است چراکه با فعال شدن این عرصه می‌توان بسیاری از افراد را مشغول کارکرد. در حوزه مشاغل خانگی بایستی به شبکه‌سازی بپردازیم و برای فعالان این عرصه بر اساس عرضه و تقاضا و جدا از حضور پیشران‌ها یک بازار مجازی ایجاد کنیم.
 با توجه به ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایی که در هر محله وجود دارد می‌توانیم از هر محله برای تولید محصولی غالب استفاده کرده و در آنجا برند سازی هم انجام دهیم و از ظرفیت معتمدین و خبرگان محلات نیز جهت راهبری افراد استفاده کنیم. معتمدین و خبرگان هر محله می‌توانند حلقه وصل بین بیکاران و دولت باشند و ما را در جهت پیشبرد اهداف و هدایت شغلی افراد جویای کار محله خود کمک کنند.

 
     
 طرح مشاغل خانگی چگونه به کارآفرینی یا کاهش بیکاری کمک می‌کند؟
مساجد در اسلام مهم‌ترین نهاد اجتماعی بعد از خانواده است و بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی، اقتصادی در صدر اسلام از مساجد شروع‌شده است و در حال حاضر نیز این ظرفیت در مساجد وجود دارد که با کمک جوانان و هیئت‌امنای مساجد، کمیته هایی تشکیل شود که این کمیته‌ها به‌عنوان نمایندگان اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی به شناسایی افراد بیکار و راهنمایی آنان برای هدایت شغلی بپردازند. در شرایط کنونی، علی‌رغم همه مسائل و مشکلات، بازهم راهکارهایی برای ایجاد اشتغال و رفع معضل بیکاری وجود دارد که اجرای «طرح مشاغل خانگی» به‌عنوان ظرفیت‌های مؤثر حتی در دوران کرونا و پساکرونا یکی از این راهکارها است که افراد می‌توانند با کسب درآمد، معیشت خانواده خود را بهبود ببخشند. بدین معنا که افرادی دارای مهارت به‌راحتی می‌توانند با مراجعه به سامانه «مشاغل خانگی» مجوز لازم جهت فعالیت اخذ کنند و برای توسعه کسب‌وکار خود تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات قرض‌الحسنه دریافت نمایند. همچنین فردی می‌تواند در قالب پشتیبان، چندین افراد دارای مهارت را ساماندهی کند و به ازای هر نفر، تا سقف ۲ میلیارد تومان تسهیلات ارزان‌قیمت دریافت کند. فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نیز می‌توانند از طریق طرح «کارورزی» و طرح یارانه دستمزد هم برای افرادی که به‌تازگی قصد دارند سرکار بروند به بنگاه‌های اقتصادی معرفی، و پس از گذراندن ۶ ماه دوره کارورزی، جذب بنگاه اقتصادی می‌شوند. راه‌اندازی بخش مشاغل خرد و کوچک نیز راهکار دیگری برای ایجاد اشتغال و کاهش آمار بیکاری است بدین‌صورت که افراد با داشتن منابع کافی اقدام به راه‌اندازی کارگاه کوچکی بر اساس نیاز منطقه می‌کنند این دسته از افراد با مشکل بازار فروش مواجه‌اند که اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی استان هرمزگان از طریق شرکت‌های مشابه کسب‌وکار برای فروش محصولاتشان در بازار به کمک این افراد می‌شتابد.

    

 

روزنامه صبح ساحل