تکثیر سیاهی اعتیاد

  

با توجه به آمارهای رسمی معتادان متجاهر در کشور بدنیست به آمار وجود معتادان که طبق گفته ابوالحسن صفرپور، دبیر میز مقابله با اعتیاد شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور در آبان ماه سال جاری، یک ششم از جمعیت کشور با مسئله مواد مخدر روبرو هستند اشاره کرد ، وی گفته است: ما بیش از ۴میلیون و۴۰۰ هزار نفر مصرف‌کننده مستمر و غیرمستمر با مصرف مستقیم و غیر مستقیم مواد مخدر دارد و این میزان معادل ۱۵میلیون نفر است که معادل با یک ششم جمعیت کشور خواهد بود. 

به تعبیری باید بگوییم که یک ششم از جمعیت کشور با مسأله مصرف مواد مخدر روبرو هستند. دبیر میز مقابله با اعتیاد شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور همچنین به آمار معتادان متجاهر کشور اشاره و عنوان کرده است: در حال حاضر ۷۰ هزار معتاد متجاهر در کشور وجود دارد و نرخ شیوع اعتیاد در کشور در جمعیت فعال ۵درصد، در میان دانش آموزان ۲درصد و در جمعیت کارگری نیز ۲۲ درصد است. 

وی در بخش دیگری از سخنان خود آمار شیوع مصرف مواد مخدر را خطرناک توصیف کرد و گفته است: شیوع مصرف مواد در بین جوانان در دهه ۸۰، یک درصد و در دهه ۹۰ به ۴. ۷ درصد رسیده است که در این بخش شاهد رشد ۳. ۷درصدی هستیم. صفرپور مصرف مواد مخدر را یکی از علل مرگ و میر در جامعه دانست و تاکید کرده است: هر ساله حدود ۴هزار نفر براثر مصرف مواد مخدر جان خود را از دست می‌دهند. 

در سال ۱۳۹۹، ۴هزار و ۶۳۷ نفر بر اثر اعتیاد در کشور جان باختند که در ۱۰ سال قبل، بیشترین رقم مرگ ناشی از سوء مصرف مواد بوده است. در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۰، شاهد مرگ ۲هزار و ۴۹۰ نفر بر اثر مصرف مواد مخدر بوده ایم که از این میزان ۲هزار و ۱۲۳ نفر مرد و ۳۶۷ نفر زن بوده اند. در عین حال ۷۶۶ نفر بر اثر مصرف همزمان چند ماده مخدر، ۱۰۶۸ نفر بر اثر مصرف دارو‌های مخدر مانند متادون و ترامادول، ۱۱۲ نفر در اثر مصرف مواد محرک یا توهم‌زا و ۵۴۴ نفر بر اثر مصرف مواد مخدر در این سال از دنیا رفته‌اند. در سال ۱۴۰۰، بیشترین تلفات اعتیاد مربوط به دارو‌های مخدر با ۲هزار و ۴۱۷ فوتی بوده است که از این میزان، ۲هزار و ۱۰۱ نفر بر اثر مصرف متادون، ۲۲۴ نفر ترامادول و ۹۲نفر نیز سایر دارو‌های مخدر جان باخته‌اند.

  

 

 

دکتر بیژن خوشنود جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار صبح ساحل خاطر نشان کرد: اعتیاد یک بیماری است و معتاد متجاهر نیز از این قاعده مستثنی نیست گفت: باید با معتادان متجاهر نیز مانند یک بیمار رفتار شود. حتی پس از رسیدگی به وضعیت جسمی و روانی این گونه بیمارها ، نباید آنها را در جامعه رها کرد بلکه باید این فرد را در یک فرایند آموزشی مهارت لازم آموخت، از بیکاری فرد جلوگیری کرد تا وی  به جامعه ی آلوده قبل خود باز نگردد.وی با بیان اینکه معتادان متجاهر موجب بروز بسیاری از آسیب های اجتماعی در جامعه خواهند شد ، افزود: یک فرد زمانی که به اعتیاد روی می آورد و تا مرز بی خانمان شدن پیش می رود طبیعتا در تامین سرپناه ، وعده های غذایی و مواد مخدر خود ناموفق می شود؛ این امر موجب دست زدن آنها به بزهکاری‌های دیگر مانند انواع  سرقت های خرد، خواهد شد تا جایی که می‌توان گفت افزایش سرقت های خرد با افزایش معتادان متجاهر و خیابانی رابطه مستقیمی دارد. خوشنود با بیان اینکه اعتیاد به عنوان یکی از مهمترین آسیب های اجتماعی است که در تمامی جوامع وجود دارد تصریح کرد: این معضل در جامعه ما به دلیل موقعیت جغرافیایی  و همسایگی با افغانستان به عنوان بزرگترین تولید کننده مواد مخدر جهان، کشورمان را تبدیل به مسیر ترانزیتی مواد مخدر از افغانستان به اروپا نموده است و همیشه با این معضل و آسیب اعتیاد مواجه بوده ایم. از طرف دیگر  با تغییر شکل در جنس و نوع مواد مخدر رفتار های افراد معتاد نیز در حال تغییر است و به همین سبب می توان گفت که خانواده ها نقش بسیار مهمی در چگونگی مواجهه فرزندانشان با چنین مسائلی را دارند. وی با اشاره به نقش دولت و سیستم آموزشی در مقوله اعتیاد، بیان کرد: سیستم نظام آموزش و پرورش نقش خطیری بر عهده دارد و باید دانش آموزان را با خطرات و معضلات مواد مخدر به درستی آشنا کند. انتظار می‌رود در این زمینه آموزش و پرورش نقش بیشتری ایفا نماید.

  

دکتر مژده درستکار رئیس انجمن صنفی پزشکان درمانگر اعتیاد استان هرمزگان در گفتگو با خبرنگار صبح ساحل با تاکید بر اینکه درمان اعتیاد تنها به معنای ترک مواد مخدر نیست، افزود: اغلب معتادان مدتی مواد را ترک می کنند، بعضی هایشان به تنهایی این کار را با تحمل درد و سختی های فراوان انجام می دهند اما درمان اصلی اعتیاد بعد از ترک مواد مخدر شروع می شود. که با مشاوره های فردی و مشاوره خانوادگی و همچنین درمان بیماری هایی چون افسردگی و اضطراب یا اختلالات شخصیتی که گاهی بعلت مصرف مواد مخدر در فرد بروز می‌کند ، اغلب معتادان می توانند در دوره ای معین مواد مخدر را با زور و تحت فشار قرار دادن خود کنار بگذارند اما، چرا دوباره شروع به مصرف می کنند؟ در تحقیقات روانپزشکی ثابت شده که «ترک» فیزیکی مواد مخدر از «درمان» واقعی اعتیاد ساده تر است.درستکار خاطرنشان کرد:صلاح است که بیمار پس از ترک و قطع مصرف مواد مخدر به مدت شش تا نه ماه هر پانزده روز یک بار جهت درمان مشکلات روانی خود به روانشناس و یا روانپزشک مراجعه کند. درمان وی شامل مصرف دارو و روان درمانی است تا بهبود شخصیتی و بینش نو پیدا کند. 

باید بیمار از این طریق عمیقاً بفهمد که هیچ چیز از مصرف دوباره مواد مخدر به دست نخواهد آورد و تازه همه چیز را از دست می دهد.وی تاکید کرد: تا زمانی که بیمار معتاد به درک این مرحله نرسیده و تحت درمان روانپزشکی قرار نگرفته است هرگز نمی توان گفت که او به طور کامل درمان شده است. پس این بدان معنی است که بینش معتاد باید عوض شود و این مهمترین بخش درمان آکادمیک اعتیاد است. در این دوره دشوار، افسردگی فرد معتاد هم باید درمان شود. در این دوره به سه سطح دارو درمانی، استراحت و روانکاوی نیاز داریم که در بخش روانکاوی، کتاب به کمک خود بیمار یا اطرافیانی که می توانند او را راهنمایی کنند خواهد آمد.دکتر درستکار ضمن بیان اینکه روان درمانی باید همزمان با ترک اعتیاد آغاز شود، تصریح کرد: ترک اعتیاد دوره ای خاص می خواهد، در این دوره فشار مضاعف بر جسم و روح وارد می شود.

 

اگر روان درمانی از مرحله ترک اعتیاد شروع شود ترجیحاً بهتر است، نه اینکه معتاد ابتدا مواد را ترک کند و بعد به سراغ روانشناس برود. شخصی که در مرحله ترک است همواره در وسوسه استفاده از مواد مخدر است اما اگر روان درمانی از ابتدای ترک اعتیاد آغاز شود جلوی وسوسه بازگشت به اعتیاد را هم می گیرد و روند درمان سنجیده پیش می رود.

 رئیس انجمن صنفی پزشکان درمانگر اعتیاد استان هرمزگان با اشاره به اینکه اعتیاد معمولاً با مقدمه ای به نام دخانیات آغاز می شود.بیان کرد:مصرف دخانیات ، سیگار و قلیان مقدمه‌ای برای اعتیاد به مواد مخدر است و روند معتاد شدن را تسهیل می‌کند. اغلب معتادان بین سنین ۲۱ تا ۳۱ سال به مواد مخدر روی می آورند. باید دید یک جوان ایرانی با چه تجربه ها و مشکلاتی در این سن رو به رو می شود. اولین موضوع، مساله دوست و رفیق است. 

اکثر جوانان در این سن دوست و رفیق دارند. موضوع بعدی بیکاری است، اگر آنها در جایی مشغول باشند احتمال اینکه به اعتیاد روی بیاورند کمتر است. وی تاکید کرد: وقتی مشغله ای نیست فشار روانی به وجود می آید، دوست و رفیق ناباب در این سن اگر مثلاً پیشنهاد دهد که برای خارج شدن از زیر این فشار روانی برویم کراک یا شیشه یا گل بکشیم، او موافقت می کند. مساله دیگر نبودن تفریحات سالم است، جوان ما به دلیل نبودن این تفریحات سالم به چهار دیواری خانه پناه می برد و اعتیاد را به عنوان تنها تفریحش انتخاب می کند. نه رادیو و نه تلویزیون نمی توانند برای او سرگرم کننده باشند و در مجموع عوامل سرگرم کننده کم داریم.

صد البته که وجود معتادان متجاهر بر هویت و فرآیند زیستی شهر اثرگذار است و زمانی که موضوع با امنیت ارتباط پیدا می‌کند، اهمیت بیشتری می‌یابد زیرا وجود این افراد یکی از عوامل مهم و جدی نقض‌کننده امنیت در شهر بوده است اما در کنار جنبه های بد و منفی حضور معتادان متجاهر در خیابان، آیا با راه اندازی طرح جمع آوری و ساماندهی این افراد که از سال 1385 رقم خورده موجب کاهش معتادان متجاهر و خیابانی شده؟ یا اینکه مسئولان و متولیان امر چقدر توانسته اند افراد جامعه را در برابر اعتیاد مصنون نگهدارند؟  از همه مهمتر متدهای پیشگیری از اعتیاد تا چه اندازه کارساز بوده است؟ که اگر کارساز بوده، نباید امروز شاهد افزایش رشد اعتیاد در میان جوانان و از هم پاشیده شدن خانواده ها می‌بودیم.