ناتـــوانی تیـــم اقتصـــادی دولت در کنترل قیمت طلا

سال گذشته حدود۳۰ تن شمش طلا به کشور وارد شده است اما آیا واردات شمش طلا بر بازار داخلی طلا موثر است؟ اگر موثر است تا چه اندازه اثرگذار است؟ بدیهی است که۳۰ تن شمش طلا به ارزش یک میلیارد و ۹۳۶ میلیون دلار در سال ۱۴۰۲ قطعا میزان قابل توجهی است اما همیشه در بررسی میزان اثرگذاری واردات بر کنترل بازار، بایستی تقاضا طلا را نیز در نظر گرفت چراکه عرضه و تقاضا در کنار یکدیگر معنا می‎گیرند. بر همین اساس، طبق آمار انجمن جهانی طلا، تقاضای مصرفی طلای ایران سالانه حدود 70 تن است که 44 تن آن شمش و سکه است و 26 تن آن نیز صرف ساخت جواهرات می‌شود. از مقایسه همین دو عدد به راحتی مشخص می‌شود که میزان تقاضای طلا بیش از دو برابر میزان واردات طلا بوده است. پس بدیهی است که افزایش قیمت طلا اجتناب‌ناپذیر است و تلاش دولت برای حراج سکه طی 14 مرحله در سال پیش بیشتر یک شوی تبلیغاتی بود تا راهکاری موثر برای کنترل قیمت طلای داخلی، چراکه در کل حراج‌ها مجموعا 1689 کیلو طلا به فروش رسیده است که از نظر ارزش معادل 55 هزار اونس طلا است که اگر اونس را 2300 دلار در نظر بگیریم؛ صرفا 126.5 میلیون دلار طلا در این حراج‌ها فروخته شده است که اصلا رقم چشم‌گیری برای ایجاد ثبات قیمت در بازار طلا نیست. اما اگر بخواهیم منصفانه به قضیه نگاه کنیم؛ واردات طلا چندان خالی از لطف هم نبوده است و دست‌کم بر اساس مقرراتی که سال گذشته برای واردات طلا اعلام شد؛ منشأ ارز واردات شمش فلزات گران‌بها از جمله طلا از موضوعیت خارج شد. همین عقب‌نشینی دولت به معنای آن بود که صادرکنندگانی که به دلیل تحریم‌ها از دریافت ارز حاصل از صادرات خود محروم شده‌اند یا در این مسیر با مشکل مواجه شده بودند؛ می‌توانستند به جای ارز، شمش طلا به کشور وارد کنند و این گونه تعهد ارزی خود را رفع کنند. دولت برای مواجهه با تلاش برخی صادرکنندگان از شانه خالی کردن رفع تعهد ارزی و امتناع آنها از بازگرداندن ارز به کشور، صادرکنندگان را ملزم به ثبت تمامی معاملات طلا در مرکز مبادله کرد. این اقدام بانک مرکزی، علاوه بر واقعی شدن آمار واردات طلا، باعث بیشتر شدن تمایل صادرکنندگان به رفع تعهد ارزی شد. پس به‌طور کلی واردات شمس مزیت‌هایی برای کشور داشت ولی به دلیل واردات کمتر از تقاضا، توانایی کنترل قیمت طلای داخل را نداشت.

  

هم اکنون 32 معدن طلای فعال در کشور وجود دارد و از این تعداد 21 معدن فعال هستند و بیش از 50 ناحیه و منطقه معدنی طلا در کشور شناسایی شده است که البته از بین آن‌ها تنها حدود 10 منطقه میزان ذخایر مناسبی دارند. در ایران سالانه ۰.۲ درصد از طلای جهانی استخراج می‌شود. با این حال آمار‌های مختلفی درباره جایگاه ایران از لحاظ مصرف و تولید طلا وجود دارد. ارقام منتشر شده وزارت صمت حاکی از آن است که ایران توانسته است رتبه چهل‌و‌ششم را از آن خود کند و در عین حال در بین آسیایی‌ها ایران جایگاه دوازدهم را دارد. موضوع مصرف طلا سبب شده است براساس آمار غیر رسمی، ایرانی‌ها در بین ۱۰ کشور شاخص قرار بگیرند. در گزارش‌های دیگر ایران پنجمین مصرف کننده این فلز خوش رنگ است. طبق گزارش وزارت صمت هم اکنون سالانه ۱۲ تن طلا در کشور استخراج می‌شود که نسبت به سال ۹۱ رشد ۱۴ برابری داشته است. بر اساس اطلاعات این گزارش، هم اکنون ۳۲۰ تن ذخایر طلا در ایران قرار دارد و انتظار می‌رود با اکتشافات و بررسی‌های جدید این میزان به هزار تن افزایش یابد.

  

هر چند از میزان دقیق طلای قابل استخراج روی کره زمین اطلاعاتی در دسترس نیست؛ اما طبق محاسبات شورای جهانی طلا در سال ۲۰۱۹ تنها ۵۰ هزار تن طلای دیگر در معادن باقی مانده است. تا کنون بیش از ۱۹۶ هزار تن طلا استخراج شده است. یعنی تنها ۲۰ درصد طلای استخراج نشده در جهان وجود دارد. هم اکنون روزانه بین ۲.۵ تا ۳ تن طلا از معادن در کشور‌های مختلف استخراج می‌شود. طبق محاسبات شورای جهانی طلا، دوسوم استخراج طلا در دوره آغاز شده از سال ۱۹۵۰ میلادی صورت گرفته است. از این میزان طلای استخراج شده تا کنون حدود ۴۸ درصد در صنعت جواهر سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد، مقدار کمی از آن در صنعت و بقیه به شکل شمش طلا نگهداری می‌شود. کارشناسان پیش بینی می‌کنند، نرخ رشد استخراج طلا طی ۸ تا ۱۰ سال آینده کاهش می‌یابد.

  

  

طی دهه‌های طولانی و تا پیش از سال ۲۰۰۶، آفریقای جنوبی بزرگ‌ترین تولیدکننده طلا بود. استخراج طلا در این کشور، در سال‌های اخیر کاهش یافته است. با این حال، هنوز هیچ کشوری موفق نشده است رکورد تولید طلا در آفریقای جنوبی طی دهه ۱۹۷۰ را بشکند. در آن زمان آفریقای جنوبی بیش از هزار تن در سال استراج می‌کرد. در عین حال، افریقای جنوبی در سال ۲۰۲۲ میلادی ۱۱۰ تُن طلا تولید کرد که نسبت به سال ۲۰۰۰ میلادی که تولید طلای این کشور ۴۳۰ تُن بود، ۷۴ درصد کاهش را نشان می‌دهد. با این حال گزارش‌های جهانی نشان می‌دهد آمریکا، فرانسه، آلمان، ایتالیا و روسیه دارنده بزرگ‌ترین ذخایر طلا در جهان به شمار می‌روند. موسسه GFMS Gold در یک نظرسنجی به بررسی پنج کشور بزرگ تولیدکننده طلا در جهان در سال ۲۰۱۸ پرداخته است. 

در این پنج کشور چین با استخراج ۴۲۶.۱ تن در صدر و بعد از آن استرالیا با ۲۹۵ تن استخراج در رتبه دوم قرار دارد. رتبه‌های سوم تا پنجم هم در اختیار کشور‌های روسیه با ۲۷۰.۷ تن، آمریکا با ۲۳۰ تن و کانادا با استخراج ۱۷۵.۸ تن قرار دارد. 

بر اساس گزارش شورای جهانی طلا، انتظار می‌رود تولید طلای استخراج شده در سال ۲۰۲۳ افزایش یابد واز رکورد ثبت شده در سال ۲۰۱۸ (۳۳۰۰ تن) فراتر رود که در نتیجه توسعه پروژه‌های موجود در آمریکای شمالی است. لازم به ذکر است که در صورت ادامه افزایش قیمت طلا، فرصت‌های تولید آن هم بیشتر خواهد شد.

روزنامه صبح  ساحل