سناریوهای اروپا برای واردات گاز

فهرست بزرگترین کشورهای صادرکننده گاز مایع به اروپا در سه ماهه اول سال جاری شامل ۳ کشور عربی است و آمریکا به تنهایی بیش از ۵۰ درصد از کل عرضه‌های دریافتی بازار اروپا را به خود اختصاص داده است. البته براساس داده‌های اخیر، کاهش ۱۲.۶ درصدی واردات گاز مایع اروپا به ۳۰.۴۲ میلیون تن در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۴ در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۲۳ صورت گرفته است. در این میان، ایالات متحده در صدر فهرست بزرگترین کشورهای صادرکننده LNG به اروپا قرار دارد و صادرات سالانه آن با افزایش ۲.۶ درصدی به ۱۵.۳۵ میلیون تن رسیده که ۵۰.۵ درصد از کل واردات این قاره را در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ به خود اختصاص می‌دهد. همچنین، روسیه با افزایش ۴ درصدی صادرات به میزان ۵.۰۶ میلیون تن، معادل ۱۶.۶ درصد کل واردات گاز مایع اروپا، در جایگاه دوم قرار گرفته است.

  

الجزایر رتبه سوم را در فهرست بزرگترین کشورهای صادرکننده گاز مایع به اروپا در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ به خود اختصاص داد و پس از آن قطر در رتبه چهارم و مصر در رتبه هشتم قرار گرفتند. صادرات گاز مایع الجزایر به اروپا با ۱۲ درصد افزایش به ۳.۰۱ میلیون تن رسید که ۹.۹ درصد از کل واردات قاره سبز را در سه ماهه نخست سال جاری نشان می‌دهد. همچنین،  صادرات LNG قطر به کشورهای اروپایی با ۳۲ درصد کاهش به صورت سالانه به ۲.۳۹ میلیون تن رسید و چهارمین کشور بزرگ صادرکننده گاز مایع به اروپا با ۷.۸ درصد از کل واردات این قاره بوده است. نروژ در فهرست بزرگترین کشورهای صادرکننده گاز مایع در اروپا رتبه پنجم را به خود اختصاص داد و صادرات آن با افزایش ۱۹ درصدی به صورت سالانه به ۱.۲۵ میلیون تن رسید که معادل ۴.۱ درصد از کل واردات اروپا است. نیجریه با کاهش ۴۴.۳ درصدی صادرات سالانه به اروپا به ۱.۱۹ میلیون تن، که ۳.۹ درصد از کل واردات این قاره در سه ماهه اول سال جاری (۲۰۲۴) را شامل می‌شود، در جایگاه ششم قرار گرفت. بر اساس داده‌های موسسه کپلر در فرانسه؛ ترینیداد و توباگو در رتبه هفتم فهرست کشورهای صادرکننده گاز مایع به اروپا قرار گرفت و صادرات سالانه آن با کاهش ۱۵ درصدی به ۰.۶۸ میلیون تن در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ رسید. مصر با کاهش ۷۶ درصدی صادرات سه ماهه آن به اروپا به ۰.۳۴ میلیون تن، در مقایسه با حدود ۱.۴۲ میلیون تن در مدت مشابه سال ۲۰۲۳، در جایگاه هشتم قرار گرفت. همچنین، آنگولا و پرو در فهرست کشورهای صادرکننده گاز مایع به اروپا رتبه‌های نهم و دهم را به خود اختصاص داده‌اند که صادرات آنها به ترتیب به ۰.۳۳ میلیون تن و ۰.۱۵ میلیون تن در سه ماهه نخست کاهش یافته است.

  

 فرانسه و اسپانیا در صدر فهرست بزرگترین کشورهای اروپایی واردکننده گاز مایع در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۴ بوده‌اند. واردات LNG فرانسه در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ با ۱۱.۵ درصد افزایش نسبت به سال قبل به ۵.۳۲ میلیون تن رسید، در حالی که واردات اسپانیا با ۱۵.۳ درصد کاهش به ۴.۰۸ میلیون تن ریزش کرد. واردات ترکیه به عنوان جایگاه سوم با ۲۵.۷ درصد کاهش به ۳.۷۸ میلیون تن در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ رسید. واردات هلند - در جایگاه چهارم - نیز با ۵.۱ درصد کاهش به ۳.۳۶ میلیون تن رسید و پس از آن بریتانیا در جایگاه پنجم قرار گرفت و واردات آن با کاهش ۴۴ درصدی به ۳.۳۱ میلیون تن رسید. ایتالیا، بلژیک، آلمان، لهستان و پرتغال در ۵ جایگاه بعدی قرار گرفتند که حجم واردات از کشوری به کشور دیگر متفاوت بود، زیرا واردات ایتالیا ۲.۸۶ میلیون تن و واردات بلژیک در سه ماهه اول ۲.۸۲ میلیون تن بود.  واردات آلمان نیز بالغ بر ۱.۲۱ میلیون تن،  لهستان ۰.۸۹ میلیون تن و پرتغال ۰.۶۸ میلیون تن بوده است.

  

فهرست کشورهای صادرکننده گاز از طریق خطوط لوله به اروپا در سال ۲۰۲۳ با کاهش مداوم سهم روسیه از صادرات به اروپا همراه بود تا آن را در جایگاه سوم قرار دهد. پیش از جنگ اوکراین، این کشور بزرگترین تامین کننده گاز اروپا محسوب می‌شد. براساس داده های رسمی، نروژ برای دومین سال متوالی، از زمان آغاز جنگ روسیه و اوکراین، در صدر فهرست بزرگترین صادرکنندگان گاز به اروپا از طریق خطوط لوله قرار دارد. میزان صادرات نروژ به اتحادیه اروپا در سال گذشته ۸۴ میلیارد متر مکعب بوده که ۵۴ درصد از کل واردات اتحادیه اروپا را به خود اختصاص داده است. وابستگی اروپا به گاز نروژ پس از کاهش شدید صادرات گاز روسیه که ۴۰ درصد از واردات قاره را در سال ۲۰۲۱ یعنی قبل از جنگ تشکیل می‌داد، به شدت افزایش یافته است. وابستگی اروپا به الجزایر نیز افزایش یافته است، این کشور با پیشی گرفتن از روسیه با صادرات ۳۰ میلیارد مترمکعبی، که ۱۹ درصد از کل صادرات را در سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد، در رتبه دوم کشورهای صادرکننده گاز از طریق خطوط لوله به اروپا قرار گرفت. روسیه با صادرات ۲۷ میلیارد متر مکعب از طریق خطوط لوله غیر از نورد استریم ۱ - که از سپتامبر ۲۰۲۲ به حالت تعلیق درآمده است - رتبه سوم این فهرست را به خود اختصاص داد که نشان دهنده ۱۷ درصد واردات اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۳ است. از سوی دیگر، آذربایجان با صادرات ۱۲ میلیارد متر مکعب گاز در سال ۲۰۲۳ در رتبه چهارم فهرست کشورهای صادرکننده گاز از طریق خطوط لوله به اروپا قرار گرفت. لیبی با صادرات ۲ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در سال ۲۰۲۳ در جایگاه پنجم قرار گرفت.

  

قبل از جنگ اوکراین، تقاضای گاز در اروپا به کُندی رشد می‌کرد. بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱، تقاضای اروپا با نرخ سالانه ۰.۲ درصد در مقایسه با ۴ درصد آسیا رشد کرد. اتحادیه اروپا مدت‌هاست که سیاست‌های متعددی را برای کاهش وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی وضع کرده، برخلاف آسیا که فرصت‌های سودآور و بلندمدتی را ارائه می‌دهد. دو ماه پس از حمله روسیه به اوکراین، اتحادیه اروپا طرح REPowerEU را برای کاهش سریع وابستگی به سوخت‌های فسیلی روسیه و انتقال سریع سبز به پیش برد. این طرح ارائه شده در می ۲۰۲۲، پیشنهاد می‌کند که هدف قبلی ۳۲ درصدی اتحادیه اروپا از انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ نیاز به بازنگری رو به بالا برای گذار سریع به انتقال سبز دارد. کمیسیون اروپا افزایش هدف را تا سال ۲۰۳۰ به ۴۵ درصد پیشنهاد کرد. اتحادیه اروپا همچنین متعهد شد که گاز روسیه را تا سال ۲۰۲۷ از بازار خود حذف و به طور کلی وابستگی اتحادیه به سوخت‌های فسیلی وارداتی را به حداقل برساند، زیرا اروپا در حال گذار به یک منطقه تحت سلطه سیستم انرژی سبز است.

 

اما برای واردات گاز اروپا دو سناریو شامل فرصت‌های کوتاه مدت و بلندمدت متصور شد. جنگ در اوکراین و اختلال در خط لوله گاز روسیه به اروپا، فرصتی کوتاه مدت برای تامین کنندگان LNG ایجاد کرده است تا شکاف مصرف گاز اروپا را پر کنند. این قاره دارای زیرساخت‌های مستقر برای پایانه‌های دریافت LNG است که نشان دهنده برنامه ریزی‌های بیشتری برای دوره پس از جنگ است. با این حال، اینکه آیا اروپا مشتری بلندمدت باثباتی خواهد بود به عوامل مختلفی بستگی دارد. در درجه نخست شامل گزینه‌های عرضه گاز جایگزین موجود از داخل اروپا (از جمله تامین از سوخت‌های جایگزین) می‌شود. اما در سناریوی بلندمدت، طرح REPowerEU دلالت بر این دارد که احتمالا فضای کمی برای افزایش واردات LNG در بلندمدت (فراتر از سال ۲۰۳۰) وجود داشته یا اصلاً وجود نداشته باشد. با این حال، اهداف آن طرح نسبتاً شبیه رویاست. به عنوان مثال، برای دستیابی به آنها، استفاده از انرژی بادی و خورشیدی تا سال ۲۰۳۰ باید چهار برابر نرخ رشد باد و شش برابر نرخ خورشیدی باشد. بنابراین، تقاضای بلندمدت بالقوه برای گاز طبیعی، به طور خاص LNG، با این سوال مواجه است که اروپا تا چه اندازه اهداف سیاستی خود را از دست خواهد داد. این همان موضوعی است که بسیاری از صادرکنندگان LNG اکنون در تلاش برای درک آن هستند.

روزنامه صبح ساحل