چه کسی از تماشا کردن گل‌های زیبا و درختان سرسبز می‌تواند لذت نبرد؟ شاید در پاسخ به این سئوال بتوان گفت کسی وجود ندارد که از این زیبایی‌ها لذت نبرد. واقعیت این است که در نگاه اول، واقعا کسی وجود ندارد اما وقتی پای آلرژی در میان باشد، مسئله کمی فرق می‌کند. عطسه، آبریزش بینی، سرفه و...، وقتی شدید باشند و بارها و بارها تکرار شوند، روند عادی زندگی را بااختلال مواجه می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با آلرژی، صحبت‌های «دکتر اصغر عزیزی»، متخصص گوش، حلق و بینی و رئیس انجمن گوش، گلو و بینی ایران، را بخوانید. 

  

چنانچه یک نوع آنتی ژن خاص (آلرژن) با سیستم ایمنی بدن مواجه شود، در برخی از افراد می‌تواند آلرژی به وجود بیاورد. البته معمولا این مواجهه باید چندین بار صورت بگیرد که بتواند منجر به آلرژی شود. سیستم ایمنی بدن در مواجهه با ماده آلرژن، آنتی بادی تولید می‌کند تا از این طریق بتواند با ماده آلرژن مقابله کند. موارد یاد شده در ابتدا علائم خاصی ایجاد نمی‌کند اما با قرارگیری مجدد در برابر ماده آلرژن، بدن واکنش نشان خواهد داد. پس از این، علائم آلرژی نیز بروز می‌کند که شدت آن در افراد مختلف و با توجه به نوع ماده آلرژن، متفاوت است. 

  

قسمت‌های مختلف بدن مثل پوست، ریه، بینی و چشم، ممکن است درگیر آلرژی شوند و علائم ناشی از آلرژی با توجه به محل درگیری ممکن است متفاوت باشد. به طور کلی، آلرژی بینی یا رینیت آلرژیک، بیش از سایر آلرژی‌ها شایع است. این نوع آلرژی، علائمی چون خارش مکرر بینی، عطسه، آبریزش شفاف از بینی، گرفتگی، احتقان بینی و تودماغی صحبت کردن را می‌تواند ایجاد کند. عدم درمان و کنترل آلرژی در کودکان، دفرمه شدن صورت را به همراه دارد. با توجه به اینکه در کودکان بسته شدن بینی و تنفس دهانی ناشی از آلرژی معمولا وجود دارد، تغییر در ظاهر صورت می‌تواند ایجاد شود که معمولا ظاهر به شکل باریک و کشیده خواهد شد. این نوع صورت‌ها در اصطلاح به اسم صورت‌های لوزه سومی شناخته می‌شوند. 

  

شاید خیلی از افراد تصور کنند که آلرژن‌های آلرژی بینی (رینیت آلرژیک) فقط به فصل بهار مرتبط می‌شوند اما این باور اشتباه است و برخی از آلرژن‌ها به فصل محدود نمی‌شوند و به شکل دائمی (آلرژن دائمی) هستند. گرده گیاهان در فصل بهار باعث آلرژی می‌شود و گیاهان مغذی برای حیوانات مانند یونجه بیش از سایر گیاهان ایجاد آلرژی می‌کند. آلرژی فصلی تنها به بهار محدود نمی‌شود و در پاییز و زمستان نیز برخی افراد را درگیر خود می‌کند. برای مثال، گرده برخی از علف‌های هرز در پاییز و گرده درختانی چون سرو کوهی در زمستان باعث ایجاد آلرژی در برخی از افراد خواهند شد. 

  

همان‌طور که اشاره شد، آلرژی بینی (رینیت آلرژیک) به شکل دائمی نیز در برخی افراد دیده می‌شود. عوامل زیادی در بروز این نوع آلرژی ممکن است نقش داشته باشند. برای مثال، برخی از مایت‌ها یا کپک‌ها می‌توانند باعث ابتلا به این نوع آلرژی شوند. شاید این سئوال به ذهن خیلی از افراد برسد که مایت چیست، در پاسخ به این سئوال باید گفت که مایت‌ها موجوات ریزی هستند که با چشم دیده نمی‌شوند. پوسته‌های ریخته شده از بدن انسان، محل زندگی این موجودات به حساب می‌آید. مواردی چون رطوبت و گرما، به عنوان تسهیل کننده برای رشد و نمو این موجودات در نظر گرفته شده است. معمولا مدفوع این جانداران در اسباب بازی‌های پارچه‌ای، مبلمان روکش شده ، تشک، رخت‌خواب، بالشت و...، وجود دارد که یکی از مهم‌ترین دلایل آلرژی می‎‌تواند باشد. کپک‌ها هم از عوامل بروز آلرژی دائمی هستند و در آبریز پشت یخچال، داخل گلدان‌هایی با گیاهان طبیعی و حاوی کود به ویژه کود گیاهی ممکن است وجود داشته باشند. البته عوامل بروز آلرژی دائمی به موارد یاد شده محدود نمی‌شود و نگهداری از حیوانات خانگی نیز می‌تواند سبب بروز آلرژی در برخی از افراد شود. در این میان ذرات حیوانی مانند مو یا پوست به ویژه موی گربه، بیشتر به عنوان عامل آلرژی‌زا شناخته می‌شوند. یکی دیگر از جاندارانی که ممکن است باعث بروز آلرژی دائمی در برخی از افراد شود، سوسک حمام است. ذرات جدا شده از بدن این نوع سوسک در محیط می‌ماند و باعث بروز آلرژی خواهد شد. 

  

افراد مستعد آلرژی یا مبتلایان، باید تا جای ممکن در معرض گرد و خاک قرار نگیرند. کارهایی چون استفاده از روکش محافظ تشک و بالشت و شست‌و‌شوی آن به شکل هفتگی با آب گرم، به پیشگیری از آلرژی و کاهش علائم آن کمک می‎‌کند. دور کردن حیوانات خانگی مثل گربه از اتاق خواب نیز یکی دیگر از مواردی است که باید به آن توجه کافی داشت. تمیز کردن مدوام خانه با جاروبرقی و جمع‌آوری گرد و غبار را نباید از یاد برد. افراد مبتلا یا مستعد آلرژی، تا جای ممکن از قرارگیری در هوای آلوده باید بپرهیزند مخصوصا در شرایطی که عامل آلودگی هوا ریزگردها باشند. 

زدن ماسک به این افراد توصیه می‌شود و تا حدودی به آن‌ها کمک خواهد کرد. این دسته از افراد نباید در معرض باد مستقیم کولر یا به طور کلی باد سرد قرار بگیرند. دور بودن از بوهای تند مانند بوی شوینده‌ها نیز مورد دیگری است که باید به آن توجه کرد. بادمجان، انگور، گوجه فرنگی، خربزه ، ادویه‌ها و...، خوراکی‌هایی هستند که ممکن است باعث تشدید علائم آلرژی در برخی از افراد شوند. 

  

افراد زیادی نسبت به آلرژی خود بی‌تفاوت هستند که این مسئله می‌تواند مشکلاتی چون پولیپز داخل بینی و سینوس، سینوزیت‌های حاد و مزمن و حتی عفونت گوش میانی در کودکان را ایجاد کند. آن دسته از افرادی که دچار آسم هستند در صورت عدم درمان رینیت آلرژیک، ممکن است دچار تشدید علائم آسم خود شوند. از آنجایی که رینیت آلرژیک شباهت زیادی به سایر بیماری‌ها مانند عفونت ویروسی دارد، برخی از افراد نمی‌توانند آن را تشخیص دهند به همین دلیل تشخیص و درمان باید توسط پزشک انجام شود.

  

تشخیص رینیت آلرژیک با توجه به علائم آن انجام می‌شود ولی در کنار آن با توجه به نظر پزشک، ممکن است تست‌های خاص و آزمایش نیز لازم باشد. درمان رینیت آلرژیک از هر فرد به فرد دیگر متفاوت است و یک درمان مشترک برای همه بیماران در نظر گرفته نمی‌شود. اما به طور کلی، گروه آنتی‌هیستامین‌ها برای درمان در نظر گرفته خواهد شد. این گروه از داروها می‌توانند باعث بروز خواب‌آلودگی شوند در نتیجه پزشک برای کاهش احتمال خواب‌آلودگی، ممکن است نسل جدیدتری از این داروها را تجویز کند که خواب‌آلودگی کمتری ایجاد خواهند کرد. برخی از داروهای آلرژی در دسترس افراد قرار دارند ولی این بدین معنی نیست که بیماران به شکل خودسرانه از دارو استفاده کنند. مصرف خودسرانه دارو از هر نوع نه تنها کمکی به افراد نمی‌کند، بلکه ممکن است شرایط را پیچیده‌تر کند. علاوه بر این، به دلیل عدم آگاهی از تداخلات دارویی، باید از مصرف هر نوع دارو بدون نظر پزشک پرهیز کرد. ایمونوتراپی، یکی از درمان‌های آلرژی به حساب می‌آید البته برای همه افراد نیاز به انجام آن نیست. در ایمونوتراپی با شیوه‌هایی خاص، ماده آلرژن به دقت شناسایی شده سپس به بدن فرد تزریق خواهد شد در نهایت به مرور، بر دوز آلرژن افزوده می‌شود. بهره‌گیری از این روش در افرادی که به چندین آلرژن حساسیت دارند، سخت است. باید توجه داشت که بسیاری از افراد با کنترل علائم توسط پزشک بهبود پیدا می‌کنند و به درمان‌های اینچنینی نیازی ندارند.