30

آبان

1403


اقتصادی

24 شهریور 1403 08:17 0 کامنت

نویسنده: علی قاسمی نژاد، کارشناس ارشد علوم سیاسی

  
اصلاح و معادل سازی جهانی نرخ بنزین و حامل‌های انرژی یکی از بحث‌های چالش برانگیز انتخابات چهاردهم ریاست جمهوری بود که تمامی کاندید‌ها بر سر آن اتفاق نظر داشتند. مسعود پزشکیان نیز که موفق شد اکثریت آرا را به دست بیاورد از موافقان اصلاح قیمت‌ها بود اما تاکید داشت این مسئله بدون رضایت مردم و و نظر کارشناسان صورت نخواهد گرفت. اظهار نظر اخیر رئیس جمهور و معاون اول با انتقاد از واردات بانرخ جهانی و پرداخت دلار و عرضه به قیمت‌های چندبرابر پایین‌تر داخلی، بار دیگر باعث شد موافقان و مخالفان افزایش قیمت به ارائه دیدگا‌ه‌های خود بپردازند. مخالفان و منتقدان طرح افزایش قیمت‌ها تاکید دارند وضعیت اقتصادی مردم، فشار تورم و نرخ بیکاری امکان اجرای این طرح را ناممکن کرده است. 
محمد رضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در مورد غیرمنطقی بودن واردات بنزین گفت: اگر دنبال مدیریت سوخت هستیم، باید بررسی کنیم چه سهمی در رفع مشکل تولیدی کالاها با راندمان پایین و مصرف سوخت بالا داریم؟ ما در گاز طبیعی و فراورده‌های نفتی ناترازی داریم. تولید روزانه بنزین ما ۱۱۰ میلیون لیتر و مصرف تا ۱۴۰ میلیون لیتر است. کدام عقل سلیم می‌تواند بپذیرد بنزین را با دلار وارد کنیم و با قیمت ۱۵۰۰ تومان بفروشیم؟ البته فعلا کاری نمی‌خواهیم بکنیم و نگویند عارف حرفی زده و دولت دنبال آزادسازی است ولی اینها واقعیت است. باتوجه به گفته‌های پزشکیان و عارف به نظر می‌رسد دغدغه اصلی‌ آنها که به احتمال زیاد برگرفته از نظرات تیم اقتصادی دولت باشد مبتنی بر حل ناترازی‌ها و حرکت به سمت رفع ابرچالش کسری بودجه با اتکا و مدیریت منابع داخلی باشد. اما صحبت‌های آن نشان می‌دهد آنها با دقت مسائل اجتماعی و سیاسی دخیل در این ماجرا را رصد می‌کنند و نمی‌خواهند سرمایه اجتماعی‌ خود را در ابتدا کار با مشکل مواجه کنند.همانطور که گفتیم بعد از اظهار نظر اعضا دولت، دیدگاه‌های موافقان و مخالفان به صورت گسترده در رسانه‌ها و فضا مجازی مطرح شد که اختلاف نظر‌ها و شکاف گسترده، میان نظرات نشان می‌دهد اجماع و وفاقی حداقل در شرایط فعلی برای این معضل وجود ندارد. 
  

 موافقان:راهی جز اصلاح قیمت‌ها نیست 

موافقان اصلاح قیمت بنزین به دلایلی چون ناترازی در تولید و مصرف بنزین، جلوگیری از واردات و قاچاق، اصلاح قیمت نسبی بنزین، کاهش مصرف، کاهش ترافیک، کاهش آلودگی هوا، بی‌عدالتی در توزیع یارانه بنزین و پرداخت عادلانه یارانه اشاره می‌کنند و معتقدند دولت برای حل این مشکلات چاره‌ای جز افزایش قیمت ندارد‌. از نظر آنها افزایش تولید نیز بدون افزایش قیمت‌ها ممکن نیست زیرا با قیمت‌های فعلی انگیزه‌‌ سرمایه‌گذاری برای بالارفتن توان تولید کشور وجود ندارد.
 

 مخالفان: افزایش قیمت‌ها به طبقات پایین فشار می‌آورد 

اغلب کارشناسان مخالف نیز با تاکید بر چند مولفه مصرف بالا سوخت خودرو‌های داخلی، تاثیر منفی آن بر افزایش هزینه‌های حمل و نقل، کاهش تولید، افزایش تورم و فشار به طبقات پایین و فردوست جامعه هرگونه تغییر در قیمت‌ها بی‌عدالتی اجتماعی و برای اقتصاد کشور مضر می‌دانند.
قلی زاده، از کارشناسان اقتصادی مخالف در گفتگو با خبر آنلاین گفته است ایران برای واردات بنزین دلار نمی‌پردازد و اینطور نیست که بانرخ جهانی آن را وارد کند و با نرخ داخلی آن را به فروش برساند. در گذشته هم برای واردات بنزین به کشور‌هایی مانند چین و هند نفت صادر می‌کردیم و معادل بنزین وارد کشور می‌شد. 
بالا رفتن میزان فقر و کاهش رفاه عمومی مردم در سال‌های اخیر مسئله‌ای انکار نشدی است. تحریم‌های بین‌المللی، کسری بودجه سالانه، افزایش نقدینگی و تورم و عدم سرمایه‌گذاری‌های کافی جهت افزایش تولید و کاهش نرخ بیکاری از جمله دلایل وضعیت فعلی اقتصاد در کشور بوده است. اما ازسوی دیگر ناترازی‌ها از جمله در حوزه انرژی معادلات اقتصادی را در کشور بهم ریخته است. تعارض میان فقر و عدالت اجتماعی با رفع ناترازی‌ها، معادل سازی قیمت‌ها و کاهش هزینه‌های دولت که امری حیاتی در اقتصاد است سبب شده دولت‌ها با یک چالش اساسی در برنامه‌ریزی و سیاستگذاری مواجه شوند. چالشی که اکنون می‌توان گفت فقط منحصر به کشور ما شده است زیرا به دلیل اختلاف نظر‌ها و عدم اجماع و اصلی‌ترین مشکل اقتصادی ایران یعنی تورم مواجه با آن تاخیر رو به رو شده است و نکته قابل توجه اینکه تجربه‌های مشترک جهانی مشخص و مشابه با شرایط فعلی ایران وجود ندارد که بتوان از طریق آن نسخه‌ای مناسب پیچید. 
  

 دولت تجربه‌های اشتباه گذشته را تکرار نکند

در مجموع باتوجه ناترازی‌های شدید در تولید و مصرف بنزین و دیدگاه تیم اقتصادی دولت باید منتظر ارائه طرحی برای اصلاح قیمت یا تغییر شیوه پرداخت یارانه‌ها از سوی دولت در آینده باشیم. ۳ نرخی شدن قیمت بنزین، تغییر شیوه تخصیص یارانه بنزین و استفاده از ابزار‌های مالیاتی برای افراد پرمصرف محتمل‌ترین برنامه‌های دولت پزشکیان برای این مسئله خواهد بود. همانطور که رئیس جمهور و حامیان وی در ایام انتخابات تاکید فراوان بر همراهی مردم و استفاده از نظر کارشناسان داشتند انتظار می‌رود از تجربه دولت‌های قبل در تغییر و اصلاح شیوه اختصاص یارانه‌ها در مسائلی چون ارز و بنزین بهره ببرند و از تکرار اشتباهات گذشته بپرهیزد. استفاده از راهکار‌های غیرقیمتی مانند کاهش مصرف سوخت خودرو‌های داخلی، رفع موانع واردات خودروهای کم مصرف، توجه به خدمات دولت الکترونیک جهت کاهش مراجعات حضوری مردم، توسعه خدمات حمل و نقل عمومی و اختصاص یارانه به این بخش برای جلوگیری از افزایش قیمت‌ها مهم‌ترین راهکار‌های غیرقیمتی است که می‌توان برای کاهش مصرف و کاهش وابستگی زندگی مردم به حامل‌های انرژی به آن اشاره کرد. رفع حداقلی دو معضل  تورم و بیکاری از مقدمات اصلاح و تغییر نظام یارانه از جمله حامل‌های انرژی در ایران است و بدون حل ‌آن‌ها جلب نظر مردم برای حل مشکلات اقتصادی کشور ممکن نیست.

روزنامه صبح ساحل

دیدگاه ها (0)
img