30

آذر

1403


فرهنگی و هنری

10 مهر 1403 08:33 0 کامنت
در هفته‌ی ویژه سالمندان، لزوم پرداختن به اموری چون تلاش برای فعال نگه‌داشتن سالمندان، کمک به تغییر کلیشه‌های عمومی در مورد آنان و تعدیل دیدگاه‌های موجود در مورد سالمندی به وفور احساس می‌شود. یکی از راه‌های موثری که منجر به تغییر نگرش خود سالمندان نسبت به این دوره‌ی بحرانی می‌شود، کتاب خواندن است.  در اختیار داشتن کتاب‌های مناسبی که به جوانب سالمندی می‌پردازند و از زوایای مثبت این دوران برای افراد مسن سخن می‌گویند، تا آنان خودیاری لازم برا مواجهه با این دوره را کسب کنند، گامی مثبت در جهت قرار گرفتن افراد سالمند در مسیر خودشکوفایی خواهد بود. این‌که سالمندان بتوانند لزوم کتاب خواندن و آگاه ماندن در این بازه سنی را احساس کنند، تا حد زیادی به جامعه، دید عمومی و رسانه بستگی دارد، بنابراین این وظیفه‌ی همه‌ی ماست که نسبت به افراد مسن مسئولیت‌پذیر باشیم و بدانیم که تلاش در جهت خنثی سازی کلیشه‌ها عملی موثر برای ساختن فردای خودمان است، چرا که همه‌ی ما بالاخره روزی در قایق سالمندی خواهیم نشست.
کنار آمدن با سالمندی
ریچارد اس لازاروس روانشناس معاصرآمریکایی که در حیطه‌ی روانشناسی شناختی نظریات کارآمدی دارد، در کتابی با عنوان " کنار آمدن با سالمندی" چارچوب‌هاي نظري و راه‌هاي عملي سازگاري، شادماني و پيشگيري از رويدادهاي منفي دوره سالمندي را به طور ملموس و کارآمد برای خوانندگان خود شرح داده‌است.  سرانجام همه پیر می‌شوند، اگرچه سالمندی می‌تواند منافع مهمی دربرداشته باشد، پردردسرترین وجه آن زوال‌های جسمی، اجتماعی، روانی و نارسایی‌های رایج و همین‌طور نزدیکی فزاینده به مرگ است. سالمندی به خودی خود بیماری نیست، اما به بروز بیماری‌های مهلک و ناتوان‌ساز کمک می‌کند. برخی بیماری‌ها مانند سکته‌های قلبی و مغزی، سرطان، شکل‌های مختلف فراموشی شدید مانند بیماری الزایمر، در افراد مسن بیش‌تر بروز می‌کند. به هر حال سالمندی بیش‌تر حرکت در جهت مخالف رشد جلوه می‌کند؛ هرچند که فرد مسن می‌تواند به خرد برسد و حتی مهارت‌های جدید و فرایندهای خلاق کنار آمدن برای جبران ضایعات را کسب کند. همین دست‌مایه‌ها افراد مسن را قادر می‌سازند در برخورد با ضرورت‌ها و فرصت‌های زندگی، موثر عمل کنند و حتی زمانی که جسما بیمارند، از جنبه‌های بسیاری بر جوانان برتری داشته باشند. کتاب حاضر حاوی مطالب و راه‌کارهایی برای گذراندن دوره سالمندی است که بر اساس تجربه نگارندگان کتاب در این دوران نگاشته شده است. مخاطب این کتاب نه تنها افراد مسن که پرستاران، اطرافیان و تمام کسانی هستند که به نوعی با سالمندان در ارتباط قرار می‌گیرند. این کتاب به خوانندگان خود کمک می‌کند تا دید تازه‌یی نسبت به سالمندان، وضعیت زندگی آنان، امورات شناختی و جایگاه اجتماعی‌شان پیدا کرده و راهکارهای تازه‌یی برای مواجهه با مشکلات این دوره بیابند. به طور کلی با توجه به اینکه لازاروس و همسرش این کتاب را در دوران سالمندی خود به رشته‌ تحریر درآورده‌اند، می‌توان گفت که نکات کتاب از دل تجربه زیسته‌ی نویسنده برآمده و همین مساله راهکارها و مطالب کتاب را کاربردی و مفید می‌کند.
   
 سالمندی موفق: کاوش‌های یک عصب‌شناس 
کتاب سالمندی موفق با ترکیب علوم اعصاب و روانشناسی، نوشته‌ی دنیل لویتین عصب‌شناس و روانشناس، رویکرد تازه‌ای دربارۀ نگاه ما به دهه‌های پایانی عمرمان ارائه می‌دهد. این کتاب با الهام از رشته‌های علمی گوناگون، ثابت می‌کند که پیری صرفاً دورۀ زوال نیست بلکه مرحلۀ رشد منحصربه‌فردی است که مانند شیرخوارگی یا بلوغ، الزامات و مزیت‌های خودش را دارد. این کتاب نشان می‌دهد که چگونه پیرشدن ما به دو جریان موازی بستگی دارد:  اول تلاقی چند عامل که به دوران کودکی‌مان برمی‌گردد  و دوم رفتار ما و تغییر دادن عادت‌های فردی‌مان. این موضوع بحث‌برانگیز می‌تواند نحوۀ برنامه‌ریزی ما را برای پیری به عنوان یک فرد، عضوی از خانواده و شهروند جامعه‌ای صنعتی که میانگین امید به زندگی‌اش در حال بالا رفتن است متحول کند. این بحث انتخاب‌هایی به ما می‌دهد که با آنها می‌توانیم تا سنین هشتاد، نود و شاید بیشتر، خودمان را از نظر ذهنی چابک نگه داریم. حتماً که نباید لنگ‌لنگان و پشت خمیده و وارفته پا به دیار باقی بگذاریم، می‌توانیم زندگی را پرشور و حال به پایان برسانیم. در این کتاب می‌خوانیم: « روانشناسی تفاوت‌های فردی به دنبال این است که هزاران نوع تقاوت انسان‌ها با یکدیگر را مشخص و ارزیابی کند. 
این روانشناسی از ابزارهای ریاضی-آماری نسبتا پیچیده‌ای استفاده می‌کند و نه تنها به دنبال درک نوع تفاوت ما از یکدیگر است بلکه می‌خواهد ریشه‌های آن تفاوت‌ها را نیز درک کند. 
همیشه هدف این کار، پیش‌بینی رفتارهای بعدی دیگران بوده است؛ مثلا اگر بدانم شما آدم وظیفه‌شناسی هستید آیا شانس بیشتری ندارم که بدانم به یک موقعیت خاص چطور واکنش نشان خواهید داد؟ حالا چه کار می‌توانیم بکنیم تا وقتی با مشکلاتی روبرو می‌شویم که محدودیت‌های پیری برای ما ایجاد می‌کنند، قوای جسمی، ذهنی و روحی خودمان را حفظ کنیم؟ از آن‌هایی که شاد و سرزنده پیر می‌شوند و تا سنین هشتاد و نود و فراتر از آن پرشور و بانشاط باقی می‌مانند چه چیزهایی می‌توانیم یادبگیریم؟ چطور می‌توانیم فرهنگ خود را برای خدمت‌رسانی به نیازهای نسل سالمند سازگار کنیم و در عین حال از مزایای بسیار زیاد خرد، تجربه و انگیزه مشارکت‌ آن‌ها در اجتماع نیز بهره‌مند شویم؟». 
همه‌ی ما ترجیح می‌دهیم که در دوران پیری، تا حد امکان سلامت و ایستاده و شاد باشیم، اساس فرض لویتین در این کتاب این است که اگر تغییرات مهمی را در نحوه رویکرد خود به پیری ایجاد کنیم، برای برگرداندن کفه ترازو به نفع افزایش عمر سلامتی‌مان هیچ وقت دیر نیست. 
  
 سالمندی و شکوفایی
لوسی پوموک کتاب سالمندی و شکوفایی را برای افراد مسنی نوشته که دیدی منفی نسبت به کهنسالی دارند.
 او در این کتاب برای مخاطب خود روشن می‌سازد که پیری و سالمندی صرفا با از کارافتادگی و عزلت معنا نمی‌شود، بلکه می‌توان آن را به عنوان دوره‌یی از رشد که حاوی شکوفایی و رشد خاص خود است، تعبیر نمود و از آن نهایت استفاده را برد. در پی تغییرات اجتماعی و گسترش خانواده‌‌های هسته‌‌ای و افزایش درصد افراد مسن در جوامع، سالمندان، اغلب با رفتن فرزندان از خانه، به‌‌یکباره احساس بی‌‌کسی می‌‌کنند و به جای معاشرت با همسالان و حضور در فعالیت‌‌های گروهیِ نشاط بخش، کنجِ عزلت می‌‌گزینند و راه انزوا در پیش می‌‌گیرند. به بیان دیگر، بسیاری از سالمندان زمانۀ ما، خود را تنها و مطرود می‌‌انگارند و بروز ناتوانی‌‌های جسمی، حرکتی و انواع بیماری‌‌ها، به این حس ناخوشایند و تلقی نادرست، دامن می‌‌زند. کتاب سالمندی و شکوفایی، به سالمندان کمک می‌کند تا از کلیشه‌های منفی جامعه در مورد سالمندی  و ناتوانی گذر کنند و به توانایی های بالقوه‌ی خود در سنین بالا پی‌ ببرند. چنین دیدگاهی در صورت گسترش می‌تواند به عموم جامعه کمک کند تا افراد بیشتری با غلبه بر دیدگاه‌های القایی منفی، به خودشکوفایی برسند. 

دیدگاه ها (0)
img