چرا حمله قلبی ایجاد می‌شود؟ غافل‌گیری قلب!

 به طور کلی، قلب یکی از اندام‌های بدن است که بی‌وقفه فعالیت می‌کند و تا زمانی که دچار مشکل نشود، کمتر کسی به آن توجه می‌کند. بسیاری از افراد نسبت به وضعیت قلب خود آگاهی ندارند و زمانی به این اندام مهم رسیدگی می‌کنند که کار از کار گذشته است و حمله قلبی اتفاق می‌افتد. این متن به شما کمک می‌کند که درباره حمله قلبی بیشتر بدانید و از اقداماتی که در زمان وقوع آن باید انجام بدهید، آگاه شوید.

قلب در معرض حمله

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که حمله قلبی (Heart attack) ، همان ایست قلبی ((Cardiac arrest است در حالی‌که بین این دو تفاوت وجود دارد. حمله قلبی، زمانی اتفاق می‌افتد که عاملی جریان خون به قلب را مسدود کند که بدین شکل اکسیژن مورد نیاز به قلب نمی‌رسد. این مسئله به عنوان یک اورژانس پزشکی شناخته می‌شود و با مشاهده اولین علائم، باید با فوریت‌های پزشکی (115) تماس گرفت. حملات قلبی با عنوان انفارکتوس میوکارد شناخته می‌شوند و در چنین شرایطی مرگ بافت ماهیچه قلب ایجاد خواهد شد. ایست قلبی که برخی از افراد آن را به اشتباه حمله قلبی می‌نامند، در واقع توقف ناگهانی و کامل عملکرد قلب به حساب می‌آید. ایست قلبی، اغلب به دلیل اختلالات الکتریکی قلب رخ می‌دهد و ادامه پمپاژ قلب متوقف خواهد شد.

علائمی که شوخی ندارند

ناراحتی، فشار، سنگینی، فشردگی یا به عبارتی احساس فشار در قفسه سینه، درد قفسه سینه یا زیر استخوان سینه، برخی از علائم حمله قلبی محسوب می‌شوند. درد و ناراحتی گاهی در پشت فرد (در محدوده قفسه سینه یا زیر آن) نیز ممکن است بروز کند. این احتمال وجود دارد که درد در فک، گلو یا بازو نیز احساس شود. در برخی موارد، بروز علائمی فرد را به اشتباه می‌اندازد برای مثال، احساس پری، سوء هاضمه یا احساس سوزش سر دل ممکن است ناشی از حمله قلبی باشد ولی فرد با تصور اینکه در ناحیه معده یا دستگاه گوارش مشکلی وجود دارد، زمان طلایی برای مراجعه به بیمارستان را از دست می‌دهد. تعریق به ویژه تعریق شدید، استفراغ، سرگیجه، ضعف جدی، اضطراب، خستگی، تنگی نفس و ضربان قلب تند (تپش قلب) برخی دیگر از علائم ناشی از حمله قلبی می‌توانند باشند. علائم حمله قلبی از فردی به فرد دیگر ممکن است متفاوت باشد. گاهی علائم حمله قلبی در زنان متفاوت است. برای مثال، خستگی غیر معمول، تنگی نفس، حالت تهوع یا استفراغ، سرگیجه یا سبکی سر، ناراحتی در گردن، شانه یا قسمت‌ بالای کمر، مشکل در خواب و احساس ناراحتی در روده (مانند سوء هاضمه) به عنوان علائم حمله قلبی در زنان شناخته می‌شود. در برخی موارد حمله قلبی هیچ علائمی ایجاد نمی‌کند و فرد متوجه آن نمی‌شود که به این شرایط آنفارکتوس میوکارد خاموش گفته می‌شود. این مسئله بیشتر در افراد مبتلا به دیابت بروز می‌کند.

حمله قلبی از چه نوع؟

حمله قلبی انواع مختلفی دارد. برای مثال، حمله قلبی ممکن است ناشی از بسته شدن کامل شریان کرونر باشد. در نوع دیگر حمله قلبی، شریان کرونر بسیار باریک می‌شود و جریان خون تا حد زیادی کاهش می‌یابد ولی کاملا مسدود نخواهد شد. یکی دیگر از انوع حمله قلبی، بدون انسداد است بدین معنی که هیچ انسدادی در عروق کرونر اصلی دیده نمی‌شود.

تفاوت آنژین صدری و حمله قلبی

یکی دیگر از مواردی که افراد آن را با حمله قلبی اشتباه می‌گیرند، آنژین صدری است. آنژین، حمله قلبی محسوب نمی‌شود و به عنوان یک علامت آن را می‌شناسند که گاهی می‌تواند ناشی از حمله قلبی باشد. افراد مبتلا به آنژین صدری، فشار و درد را در قفسه سینه، بازو، شانه، پشت ، گردن یا فک احساس می‌کنند. این درد بیشتر با انجام فعالیت‎‌های عادی یا ورزشی بروز می‌کند و در زمان استراحت یا مصرف داروهای تجویزی توسط پزشک از بین می‌رود. تشخیص اینکه آنژین صدری با حمله قلبی همراه شده یا دلایل دیگری دارد، توسط پزشک امکان‌پذیر است و افراد عادی نمی‌توانند علت اصلی بروز آنژین صدری را تشخیص بدهند. پس از اینکه پزشک علت آنژین صدری را برای اولین بار تشخیص داد و درمان و مصرف دارو شروع شد، نگرانی چندانی در زمان بروز درد وجود نخواهد داشت. با این حال پزشک، بیمار را آگاه می‌کند که در چه شرایطی درد غیرعادی است و احتمال بروز حمله قلبی وجود دارد و بیمار باید به بیمارستان مراجعه کند. برای مثال، در شرایطی که علائم و درد بیمار شدید باشد و با استراحت و مصرف دارو بهبود حاصل نشود، تماس با اورژانس (115) و مراجعه به بیمارستان ضروری است.

چرا حمله قلبی رخ می‌دهد؟

ماهیچه قلب، به یک منبع دائمی خون غنی از اکسیژن نیاز دارد. عروق کرونری، خون را به قلب می‌رسانند چنانچه فردی مبتلا به بیماری عروق کرونر باشد، احتمال بروز حمله قلبی وجود دارد. چربی، کلسیم، پروتئین‌ها و سلول‌های التهابی در شریان‌ها جمع می‌شوند و پلاک‌هایی را تشکیل می‌دهند. این رسوبات پلاک، از بیرون سخت و از داخل نرم و لطیف است. هنگامی که پلاک سفت می‌شود، پوسته بیرونی ترک می‌خورد و پارگی ایجاد خواهد شد. در چنین شرایطی پلاکت‌ها (سلول‌های دیسکی شکل در خون که به لخته شدن خون کمک می‌کنند) به آن ناحیه می‌آیند و لخته‌های خون در اطراف پلاک ایجاد می‌شود. چنانچه یک لخته خون شریان را مسدود کند، ماهیچه قلب با کمبود اکسیژن مواجه خواهد شد. در چنین شرایطی سلول‌های ماهیچه قلب می‌میرند و دچار آسیب دائمی خواهند شد. البته باید توجه داشت که در برخی موارد، اسپاسم در شریان کرونر نیز ممکن است باعث بروز حمله قلبی شود که این مسئله به ندرت اتفاق می‌افتد. در صورت بروز اسپاسم کرونری، شریان‌ها محدود خواهند شد و جریان خون به عضله قلب را قطع می‌کنند که به چنین حالتی ایسکمی گفته می‌شود. ایسکمی حتی در افرادی که بیماری جدی عروق کرونر ندارند یا حتی در حالت استراحت نیز ممکن است اتفاق بیفتد و در اثر آن، فرد دچار حمله قلبی شود. دلایل بروز حمله قلبی به موارد یاد شده محدود نمی‌شود و موارد زیاد دیگری در این رابطه وجود دارد. برای مثال، برخی بیماری‌های قلبی و عروقی که با انسداد عروق همراه نیستند نیز ممکن است باعث حمله قلبی شوند. گاهی بنا بر دلایلی، پارگی در داخل رگ‌های خونی که قلب را تامین می‌کنند، اتفاق می‌افتد که این پارگی با مسدود کردن شریان، حمله قلبی را ایجاد می‌کند. مشکل پارگی داخل رگ‌ها را بیشتر در زنان جوان می‌توان دید. علاوه بر این، عواملی چون استرس، ورزش شدید یا بارداری ممکن است در بروز این مسئله نقش داشته باشند. همچنین آن دسته از افرادی که به بیماری سندرم مارفان مبتلا هستند، بیش از سایرین ممکن است به این نوع حمله قلبی دچار شوند.

عوامل دیگری هم وجود دارد

یکی دیگر از عواملی که می‌تواند منجر به حمله قلبی شود، آمبولی عروق کرونر است. در چنین شرایطی یک لخته خون از طریق جریان خون عبور می‌کند و در شریان کرونر قرار می‌گیرد. این لخته، در جریان طبیعی خون از طریق شریان آسیب دیده اختلال ایجاد می‌کند که در نتیجه آن حمله قلبی اتفاق می‌افتد. یکی از مواردی که در بروز حمله قلبی نقش دارد، سبک زندگی است. مصرف دخانیات (سیگار و قلیان)، نوشیدن الکل، مصرف مواد مخدر، عدم تحرک و نداشتن برنامه ورزشی، خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش می‌دهد. یکی دیگر از مواردی که در بروز حمله قلبی نقش دارد، جنسیت و سن است. به طور کلی، با افزایش سن، احتمال حمله قلبی نیز زیاد خواهد شد و از حدود سن 45 سالگی احتمال بروز حمله قلبی بیشتر وجود دارد. شانس حمله قلبی معمولا در مردان بیش از زنان است. مواردی چون فشار خون بالا، عادات غذایی ناسالم، دیابت، چربی خون بالا و چاقی می‌توانند شانس بروز حمله قلبی را افزایش دهند. سابقه خانوادگی یکی دیگر از مواردی است که در بروز حمله قلبی ممکن است نقش داشته باشد. برای مثال آن دسته از افرادی که والدین، خواهر یا برادرشان به ویژه در سنین پایین‌تر دچار حمله قلبی شدند، بیش از سایر افراد مستعد بروز حمله قلبی هستند. چنانچه پدر یا بردار در سن 55 سالگی یا کمتر و مادر یا خواهر در سن 65 سالگی یا کمتر دچار حمله قلبی شوند، شانس حمله قلبی در فرد بیشتر خواهد شد.

دلایل دیگری برای حمله قلبی

یکی از مواردی که در بروز حمله قلبی نقش دارد، قومیت است به طوری‌که حمله قلبی در افرد با نژاد آسیای جنوبی بیشتر از سایر افراد دیده می‌شود. بارداری یکی از مواردی است که می‌تواند منجر به حمله قلبی شود این مسئله هم در دوران بارداری و هم بعد از زایمان نیز می‌تواند اتفاق بیفتد البته باید توجه داشت که احتمال بروز حمله قلبی ناشی از بارداری کم است مگر در شرایطی که چاقی و سایر شرایط سلامتی نیز وجود داشته باشد. ضمن اینکه سن نیز در این مسئله نقش دارد. بروز استرس با آزاد شدن هورمونی به نام کورتیزول همراه است. استرس به مرور زمان باعث افزایش قند خون و فشار خون خواهد شد و سطح کلسترول خوب (HDL) را کاهش می‌دهد. استرس مداوم می‌تواند باعث باریک شدن شریان‌ها و لخته شدن خون شود و در نهایت منجر به حمله قلبی شود. بسیاری از افرادی که استرس دارند اغلب نمی‌توانند به خوبی بخوابند، کمتر ورزش می‌کنند و غذاهای ناسالم می‌خورند. این دسته از افراد معمولا بیش از سایرین از دخانیات و الکل استفاده می‌کنند در نتیجه احتمال بروز حمله قلبی در آن‌ها بیشتر است.

زمان طلایی را از دست ندهید

پس از مواجهه با علائم حمله قلبی باید سریعا با فوریت‌های پزشکی (اورژانس) تماس گرفت و با آمبولانس فرد را به بیمارستان منتقل کرد. متخصصین اورژانس راهنمایی‌های لازم را تا زمان رسیدن به آدرس مورد نظر انجام خواهند داد. هر چه مراجعه به بیمارستان و اقدامات درمانی سریع‌تر باشد، آسیب‌های ناشی از حمله قلبی نیز کمتر است. حداکثر یک تا 2 ساعت پس از شروع علائم قلبی زمان طلایی به حساب می‌آید و مراجعه دیرتر با مشکلات جدی و حتی احتمال مرگ همراه است.

نیم نگاهی به درمان

حمله قلبی یک اورژانس پزشکی است که برای جلوگیری از آسیب دائمی به قلب یا پیشگیری از مرگ، نیاز به مراقبت فوری دارد. درمان حمله قلبی با توجه به علل به وجود آورنده آن و محل آسیب متفاوت است ولی به طور کلی در شرایطی که گرفتگی عروق مطرح باشد، اغلب آنژیوپلاستی با بالون انجام خواهد شد تا شریان مسدود شده بدین شکل باز شود. انجام این کار ممکن است با استنت گذاری یا بدون آن باشد که تشخیص این مسئله با پزشک است. پس از اقدامات اورژانسی و اولیه، بیمار به سی سی یو (CCU) منتقل خواهد شد و تحت نظر قرار می‌گیرد و دارو مصرف می‌کند. سپس بنا بر تشخیص پزشک معالج مرخص خواهد شد و داروهای تجویزی را باید مصرف کند. مصرف داروها و اصلاح سبک زندگی، داشتن یک رژیم غذایی سالم، ترک دخانیات (سیگار و قلین)، الکل و فعالیت جسمی با مشورت پزشک، مواردی هستند که به بهبود فرد کمک خواهند کرد و احتمال بروز حمله قلبی مجدد را کاهش خواهد داد.

روزنامه صبح ساحل