شکستن قلنج کمر خطرناک است؟ روغن‌کاری دیسک!

 دلایل زیادی برای بروز درد در این ناحیه وجود دارد اما ممکن است درد به دلیل مشکلات فتق یا به عبارتی بیرون زدگی دیسک کمر ایجاد شود. از آن‌جایی که درد در ناحیه کمر، زندگی افراد را مختل می‌کند، همه به دنبال سریع‌ترین راه ممکن برای خلاص شدن از شر آن می‌گردند. البته نباید از یاد برد که همیشه سریع‌ترین راه، نمی‌تواند بهترین راه باشد. با این حال برخی افراد غیر متخصص با سوء استفاده از سادگی بیماران، در حال تبلیغ روش‌های درمانی غیر اصولی در شبکه‌های مجازی برای این منظور هستند. دخالت در امر درمان، می‌تواند نتایج جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد. «دکتر وحید جهانمیری‌نژاد» پزشک خانواده، به این مسئله می‌پردازد و موارد مهمی را درباره فتق دیسک کمر به شما می‌گوید.

قصه از کجا شروع شد؟!

ستون فقرات از استخوان‌های که به آن‌ها مهره گفته می‌شود، ساخته شده است. در بین این مهره‌ها، دیسک‌هایی از جنس غضروف وجود دارند که همانند ضربه‌گیر عمل می‌کنند. علاوه بر این، تسهیل حرکت ستون فقرات، از دیگر نقش‌های دیسک‌ها به حساب می‌آید. به طور کلی، این دیسک‌ها از یک لایه بیرونی سخت (حلقه فیبری) و یک هسته ژله‌ای نرم (هسته پالپوس)، تشکیل شده‌اند. اگر بنا بر هر دلیل قسمت بیرونی دیسک دچار آسیب شود یا به عبارتی پارگی و ضعف در این ناحیه به وجود بیاید، قسمت ژله‌ای بیرون خواهد زد. چنین حالتی با عنوان بیرون زدگی دیسک یا فتق دیسک کمر شناخته می‌شود که مشکلاتی را برای افراد ممکن است ایجاد کند. فتق دیسک کمر در هر سنی می‌تواند به وجود بیاید اما به طور کلی در سنین 30 تا 50 سال شایع‌تر است. با افزایش سن، احتمال بروز فتق دیسک کمر نیز بیشتر خواهد شد.

عواملی که نباید نادیده گرفت

افزایش سن، تنها دلیل برای ابتلا به فتق دیسک کمر محسوب نمی‌شود عوامل دیگری نیز در این میان وجود دارند. برای مثال، آسیب‎‌های ناگهانی مانند افتادن، فشار و ضربه به کمر در اثر حوادث و تصادفات، از عواملی دیگری است که در بروز فتق دیسک کمر می‌توانند نقش داشته باشند. آن دسته از افرادی که از دخانیات (سیگار و قلیان) استفاده می‌کنند بیش از سایر افراد مستعد ابتلا به فتق دیسک کمر هستند و یکی از دلایل این مسئله، کاهش خون‌رسانی به دیسک‌ها است. سابقه خانوادگی و ژنتیک نیز می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا شود. آن دسته از افرادی که مشاغل آن‎‌ها به گونه‌ای است که باید برای ساعات طولانی بنشینند هم، مستعد ابتلا به فتق دیسک کمر هستند. برای مثال، احتمال ابتلا به دیسک کمر در رانندگان بیشتر است.  بلند کردن اجسام سنگین یا خم شدن مکرر نیز ممکن است باعث بروز دیسک کمر شود.

رابطه بارداری با فتق

بارداری یکی دیگر از عواملی است که در بروز یا تشدید فتق دیسک کمر نقش دارد. تغییراتی که بدن خانم‌ها در زمان بارداری دچار آن می‌شود، احتمال بروز فتق دیسک کمر را افزایش خواهد داد. یکی از مهم‌ترین این تغییرات، افزایش وزن است که باعث بروز فشار روی ستون فقرات خواهد شد. هنگام بارداری، شکم بزرگ می‌شود که با بروز این مسئله، مرکز ثقل بدن نیز تغییر می‌کند. چنین حالتی با تغییر وضعیت بدنی همراه است که در نهایت فشار بیشتر روی ستون فقرات را ایجاد خواهد کرد. تغییرات هورمونی یکی دیگر از عواملی محسوب می‌شود که بدن خانم‌ها را در بارداری تحت تاثیر قرار می‌دهد و ممکن است احتمال آسیب به دیسک‌ها را افزایش دهد. آن دسته از خانم‌هایی که پیش از بارداری با مشکلاتی چون اضافه وزن و سابقه کمردرد مواجه هستند، بیش از سایر خانم‌ها در معرض بروز فتق دیسک کمر قرار می‌گیرند.

الکل دشمن ستون فقرات

نوشیدنی‌های الکلی می‌توانند به شکل غیر مستقیم، تهدیدی برای دیسک‌ها و ستون فقرات باشند و احتمال بروز فتق دیسک کمر را افزایش دهند. مصرف زیاد الکل با کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان همراه است. این مسئله، باعث ضعف مهره‌ها خواهد شد. مهره‌ها در چنین شرایطی آسیب‌پذیر و شکننده می‌شوند و در نهایت دیسک‌ها نیز تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. الکل یکی از عواملی است که جذب مواد مغذی مهم مانند کلسیم و ویتامین دی (D) را مختل می‌کند و در نهایت استخوان‌ها ضعیف‌تر خواهند شد و احتمال فتق دیسک کمر، افزایش پیدا می‌کند. کاهش ترمیم بافت در اثر مصرف مداوم الکل دور از انتظار نیست و در بهبود دیسک‌های آسیب دیده اختلال ایجاد خواهد کرد.

شمشیر دو لبه ورزش

اگرچه نقش مثبت ورزش را در کاهش احتمال بروز فتق دیسک کمر نمی‌توان نادیده گرفت ولی باید توجه داشت که ورزش در برخی موارد نه تنها نقش پیشگیری کننده ندارد، بلکه خود به عنوان یک عامل تشدید کننده است. به عبارت روشن‌تر، در ورزش حرفه‌ای و سنگین، به دلیل حرکات تکراری، ضربات و فشارهای زیادی که در طولانی مدت به ستون فقرات وارد می‌شود، احتمال ابتلا به فتق دیسک کمر نیز افزایش خواهد یافت. ورزش‌هایی چون وزنه‌برداری، ژیمناستیک، کشتی، تنیس، فوتبال، بسکتبال و...، در طولانی مدت بیش از سایر ورزش‌ها ممکن است به ستون فقرات فشار وارد کنند. ورزشکاران حرفه‌ای برای پیشگیری از این مسئله، علاوه بر داشتن تغذیه مناسب باید به مواردی چون استفاده از تجهیزات لازم در حین ورزش، استراحت کافی، تمرینات تقویتی، گرم کردن و سرد کردن توجه کافی داشته باشند. انجام صحیح حرکات ورزشی برای تمامی افراد ضروری است و نباید بیش از ظرفیت بدن به شکل غیر اصولی به آن فشار وارد کرد.

علائم به ما چه می‌گویند؟

علائم فتق دیسک کمر با توجه به شدت و محل به وجود آمدن آن، می‌تواند گسترده باشد. باید توجه داشت که فتق دیسک کمر در برخی از افراد بدون علامت است و به صورت کاملا اتفاقی در تصویربرداری متوجه آن خواهند شد. بروز فتق دیسک کمر بدون علامت، یک مشکل شایع محسوب می‌شود. با این حال در صورت بروز علائم، مشکلاتی چون کمر درد، درد سیاتیک، بی‌حسی یا گزگز (در پاها یا انگشتان پا)، ضعف عضلانی به ویژه در پاها، درد در هنگام ایستادن ، درد در زمان نشستن طولانی، عطسه یا سرفه به وجود خواهد آمد. در موارد شدید، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع نیز ممکن است ایجاد شود که البته با توجه به مراجعه زودهنگام بسیاری از افراد، احتمال این مسئله کم است مگر در مواردی که آسیب شدیدی در اثر ضربات یا فشارهای ناگهانی ایجاد شده باشد.

حال ستون فقرات خوب است؟

تشخیص فتق دیسک کمر کاری حساس است و پزشک برای تشخیص آن از روش‌های مختلفی کمک می‌گیرد تا احتمال تشخیص نادرست به حداقل برسد. شرح حال از بیمار و معاینه، اولین گام برای تشخیص فتق دیسک کمر است. چنانچه احتمال فتق دیسک کمر وجود داشته باشد، از روش‌های تصویربرداری مختلف مثل رادیوگرافی، سی تی اسکن (CT scan) یا ام آر آی (MRI) کمک گرفته می‌شود. گاهی بنا بر تشخیص پزشک، نوار عصب و عضله نیز لازم است.

کار را به کاردان آن بسپار!

فضای مجازی همان‌قدر که برای آموزش افراد می‌تواند مفید و موثر باشد، به همان میزان نیز ممکن است آسیب‌هایی را به دنبال داشته باشد، به همین دلیل افزایش آگاهی مخاطبان آن ضروری است. در فضای مجازی، برخی از افراد در امر درمان دخالت می‌کنند و ضمن تجویز داروهای ناشناس و غیر استاندارد، درمان‎‌های دیگری نیز ارائه می‌دهند. برای مثال، شکستن قولنج کمر، طب سوزنی، طب فشاری و ...، مواردی است که این افراد غیر متخصص انجام می‌دهند. درمان همه بیماری‌ها به ویژه فتق دیسک کمر، باید توسط پزشک متخصص که در این حوزه آموزش دیده است، انجام شود. افراد غیر متخصص با درمان‌های غیر اصولی می‌توانند باعث آسیب به ستون فقرات (به ویژه در زمان پوکی استخوان) و حتی در برخی موارد قطع نخاع و فلج افراد شوند.

این آسیب درمان خواهد شد؟

درمان فتق دیسک کمر با توجه به شدت و علائمی که ایجاد کرده، از هر فرد به فرد دیگر متفاوت است. در بسیاری از موارد، فتق دیسک کمر را با روش‌های غیر جراحی می‌توان بهبود بخشید. اصلاح سبک زندگی یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید به آن توجه کافی داشت. استراحت و پرهیز از کارهای سنگین در زمان بروز درد، ضروری محسوب می‌شود البته استراحت طولانی مدت و عدم تحرک سبک، باعث ضعف ضلانی و تشدید آسیب و مشکل خواهد شد. افرادی که دچار کمردرد می‌شوند باید برای بررسی علت، به پزشک مراجعه کنند وکارهایی چون بستن کمر در زمان بروز درد بدون مشورت پزشک به ویژه به صورت طولانی مدت، با ضعف عضلانی و تشدید مشکل همراه است. استفاده از داروها باید زیر نظر پزشک باشد و مصرف خودسرانه دارو، شرایط را پیچیده خواهد کرد. مصرف مسکن‌های بدون نسخه (OTC) با هدف تسکین موقت درد، منعی ندارد ولی افراد را از مراجعه به پزشک بی‌نیاز نمی‌کند. پزشک متخصص ممکن است برای بهبود بیمار، فیزیوتراپی را توصیه کند. در شرایطی که کارهای یاد شده باعث بهبود نشوند، پزشک ممکن است از روش‌های مداخله‌ای و تخصصی مثل انواع تزریق کمک بگیرد. اگر شدت فتق دیسک کمر زیاد باشد یا محل بروز آن باعث مشکلاتی چون بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع شود، پزشک ممکن است روش جراحی را با توجه به شرایط بیمار توصیه کند. تکنیک جراحی در هر بیمار متفاوت با دیگری است.

کایروپراکتیک برویم؟

یکی از درمان‌هایی که شاید اسم آن کمتر به گوش افراد خورده باشد، کایروپراکتیک است، کایروپراکتیک در واقع نوعی توانبخشی محسوب می‌شود که در آن با روشی خاص به بهبود وضعیت ستون فقرات کمک می‌کنند. این روش برای همه افراد مناسب نیست و تنها برای برخی از افراد کاربرد دارد که تشخیص آن بر عهده پزشک است. افرادی که می‌خواهند مشکل ستون فقرات خود را با کایروپراکتیک بهبود ببخشند باید توجه داشته باشند که حتما این کار را باید نزد پزشکی که مجوزهای لازم را برای این منظور کسب کرده است انجام بدهند. برای اطمینان، می‌توان نام پزشک را در سامانه استعلام پزشک سازمان نظام پزشکی جست‌وجو کرد. به غیر از مورد یاد شده، پزشکان متخصص جراحی مغز و اعصاب، ارتوپد یا طب فیزیکی نیز ممکن است در صورت صلاح دید، درمان‌های توانبخشی خاصی را برای بیمار در نظر بگیرند. 
 

رزونامه صبح ساحل