جای خالی نسل جدید در مدیریت اقتصادی کشور مشهود است جوان ایرانی؛ طلای زیر خاکستر

-مرتضی فاخری

 بیکاری و کمبود فرصت‌های شغلی

بیکاری جوانان یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اقتصادی در بسیاری از کشورهاست. براساس آمارهای سازمان بین‌المللی کار (ILO)، میلیون‌ها جوان در سراسر جهان یا بیکار هستند یا در مشاغل کم‌درآمد و غیررسمی کار می‌کنند. این وضعیت نه تنها رشد اقتصادی را کند می‌کند، بلکه می‌تواند باعث ناآرامی‌های اجتماعی و کاهش مشارکت جوانان در توسعه کشور شود. یکی از دلایل اصلی بیکاری جوانان، کمبود مهارت‌های لازم برای مشاغل امروزی است. بسیاری از جوانان مهارت‌های پایه‌ای مانند سواد دیجیتال، حل مسئله، و تفکر انتقادی را ندارند. همچنین، سیستم‌های آموزشی در بسیاری از کشورها از جمله کشورخودمان با نیازهای بازار کار هماهنگ نیستند، که این باعث می‌شود جوانان پس از فارغ‌التحصیلی نتوانند شغل مناسبی پیدا کنند.
برای حل مشکل بیکاری و کم‌مهارتی جوانان، نیاز به یک رویکرد چندجانبه است. این شامل بهبود سیستم‌های آموزشی، ارائه برنامه‌های آموزشی فنی و حرفه‌ای، و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار می‌شود. همچنین، تشویق جوانان به کارآفرینی و ارائه حمایت‌های مالی و آموزشی به آن‌ها می‌تواند به ایجاد مشاغل جدید و کاهش بیکاری کمک کند. کارآفرینی می‌تواند به عنوان یک راه‌حل قدرتمند برای کاهش بیکاری جوانان و افزایش مشارکت آن‌ها در اقتصاد مطرح شود. برای این منظور با حمایت مالی از جمله ایجاد صندوق‌های حمایتی و اعطای وام‌های کم‌بهره به جوانان برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک یا آموزش کارآفرینی وارائه دوره‌های آموزشی در زمینه مدیریت کسب‌وکار، بازاریابی، و نوآوری) و همچنین تسهیلات قانونی شامل کاهش بروکراسی و قوانین دست‌وپاگیر برای ثبت و راه‌اندازی کسب‌وکارهای جدید، می‌توان گام‌های مؤثری در این زمینه برداشت.
جوانان باید در فرآیندهای تصمیم‌گیری اقتصادی کشور مشارکت داده شوند. این کار می‌تواند از طریق ایجاد شوراهای مشورتی متشکل از جوانان برای ارائه نظرات و پیشنهادات به سیاست‌گذاران، حضور در نهادهای مدیریتی و افزایش سهم جوانان در هیئت‌های مدیره شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی و خصوصی و گفت‌وگوی بین‌نسلی صورت گیرد. موضوعی که در دولت چهاردهم علی رغم شعارها و وعده‌ها کمتر توجه شد و در حال حاضر این دولت پیرترین دولت ادوار است. این انتظار می‌رود که در انتصاب مدیران میانی و استانی این رویکرد تغییر کرده و فضای فعالیت برای جوانان باز شود.

توجه به مناطق محروم

در بسیاری از کشورها، جوانان ساکن در مناطق محروم با چالش‌های بیشتری مواجه هستند. برای رفع این مشکل می‌توان به توسعه زیرساخت‌ها؛ بهبود دسترسی به اینترنت، آموزش، و خدمات بهداشتی در مناطق محروم، ایجاد فرصت‌های شغلی محلی؛ حمایت از پروژه‌های اقتصادی در مناطق محروم برای ایجاد اشتغال پایدار و برنامه‌های آموزشی ویژه از جمله ارائه دوره‌های آموزشی رایگان یا کم‌هزینه به جوانان مناطق محروم کمک مناسب و مطلوبی انجام داد. برنامه‌های توسعه‌ای سواحل مکران مثال ملموسی در این زمینه است از این جهت که اگر ما در این مناطق به دنبال توسعه پایدار و اجتناب از شکاف‌های طبقاتی هستیم باید برای آموزش پایه، مهارتی و عالی برنامه‌ای مشخص را طراحی و پیش ببریم. یکی از چالش‌های اصلی مناطق محروم نبود نیروی ماندگار است لذا جوانان بومی که رنج محرومیت این مناطق را به دوش کشیده و نیروهای ماندگاری آن هستند می‌توانند اثرگذاری‌های بزرگ داشته باشند.

تشویق به نوآوری و خلاقیت

خلا نوآوری در جامعه ما مشهود است و تشویق نسل جدید برای خلق ایده و ابتکارعمل در زمینه‌های اقتصادی مبحثی است که جای خالی آن در مدارس و مراکز آموزشی کشور دیده می‌شود. پر واضح است که نوآوری و خلاقیت از عوامل کلیدی در رشد اقتصادی هستند. از همین روی برای تشویق جوانان به نوآوری می توان از راهکارهایی همچون برگزاری مسابقات نوآوری و استارت‌آپ‌ها برای شناسایی ایده‌های برتر و حمایت از آن‌ها، جذب سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بزرگ صنعتی حاضر در استان برای حمایت از پروژه‌های نوآورانه جوانان؛ فضاهای کار اشتراکی و مراکز نوآوری برای حمایت از کارآفرینان جوان استفاده کرد.

توسعه بخش‌های نوظهور اقتصادی

ارزش‌گذاری بیش از حد بر روی برخی از شغل‌ها از جمله اشتغال در حوزه پزشکی و ارائه تصویری جذاب بدون در نظر گرفتن دشواری‌های این رسته و از همه این‌ها مهم‌تر آینده شغلی نشان داده شده از آن؛ موجب شده ما با سیلی از دانش آموزان علاقه‌مند به پزشکی رو به رو شویم. در صورتی که می‌توانیم با معرفی بخش‌های نوظهور اقتصادی که از قضا کشور نیاز به نیروی ماهر در این حوزه دارد آینده نسل جدید را تضمین کنیم. برخی بخش‌های اقتصادی مانند انرژی‌های تجدیدپذیر، فناوری‌های سبز، و اقتصاد چرخشی (Circular Economy) می‌توانند فرصت‌های شغلی جدیدی برای جوانان ایجاد کنند. برای این منظور باید به آموزش تخصصی، ارائه دوره‌های آموزشی در زمینه‌های نوظهور مانند انرژی خورشیدی، بازیافت، و فناوری‌های پاک، حمایت از پروژه‌ها و ارائه تسهیلات مالی و فنی به جوانان برای راه‌اندازی پروژه‌های مرتبط با این بخش‌ها و تشویق شرکت‌ها به مشارکت در پروژه‌های جوانان بهای بیشتری داده شود.همچنین شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به عنوان ابزاری قدرتمند برای توانمندسازی جوانان مورد استفاده قرار گیرند. این کار می‌تواند شامل آموزش آنلاین، ارائه دوره‌های آموزشی رایگان یا کم‌هزینه از طریق پلتفرم‌های دیجیتال، تبلیغ فرصت‌ها (اطلاع‌رسانی درباره فرصت‌های شغلی، بورسیه‌ها، و برنامه‌های آموزشی از طریق شبکه‌های اجتماعی و ایجاد شبکه‌های حرفه‌ای (تشویق جوانان به ایجاد شبکه‌های حرفه‌ای برای تبادل تجربیات و فرصت‌ها باشد.گردشگری نیز می‌تواند به عنوان یک بخش اقتصادی پویا، فرصت‌های شغلی زیادی برای جوانان ایجاد کند. در چند سال اخیر اقدامات و فعالیت‌های خوبی در این حوزه پیرامون آموزش لیدرهای گردشگری و توسعه اقامتگاه صورت گرفته است که البته کافی نیست و باید مداومت بیشتری داشته باشد. گردشگری به تنهایی می‌تواند آینده اقتصادی متفاوتی برای یک جزیره و یک شهر رقم  بزند. از همین رو لازم است جذابیت‌ها و فرصت‌های شغلی این حوزه را برای جوان تشریح کرد.
اقتصاد محلی می‌تواند فرصت‌های شغلی زیادی برای جوانان ایجاد کند. لذا باید به حمایت از کسب‌وکارهای کوچک یعنی ارائه وام‌های کم‌بهره و مشاوره‌های رایگان به جوانان برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای محلی، توسعه صنایع دستی، حمایت از تولید و فروش صنایع دستی محلی به عنوان یک منبع درآمد برای جوانان و ایجاد بازارهای محلی بیش از اینها پرداخته شود.
همچنین ما برای اطمینان از اثربخشی برنامه‌های توانمندسازی جوانان، نیاز به ارزیابی مستمر و بهبود این برنامه‌ها داریم. سیستم‌های آموزشی باید با نیازهای روز بازار کار هماهنگ شوند و برای این منظور باید به بروزرسانی محتوای آموزشی، تطبیق دروس دانشگاهی و مدارس با مهارت‌های مورد نیاز در صنایع مدرن، آموزش‌های ترکیبی، ترکیب آموزش‌های تئوری با کارآموزی و تجربه عملی در محیط کار و ایجاد مشارکت بین دانشگاه‌ها و صنایع برای طراحی دوره‌های آموزشی مرتبط با نیازهای بازار کار توجه شود.

استفاده از فناوری‌های پیشرفته

فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا (IoT)، و بلاکچین می‌توانند فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد کنند. برای این منظور لازم است با استفاده از آموزش فناوری‌های نوین (ارائه دوره‌های آموزشی در زمینه فناوری‌های پیشرفته به جوانان)، حمایت از استارت‌آپ‌های فناوری (ارائه تسهیلات مالی و فنی به استارت‌آپ‌های فعال در حوزه‌های نوین) و ایجاد مراکز تحقیق و توسعه (تأسیس مراکز تحقیق و توسعه برای تشویق جوانان به نوآوری در فناوری) راه‌های استفاده از فناوری‌های یشرفته را فراهم نمایند.

ایجاد "بانک ایده‌های جوانان"

با ایجاد یک پلتفرم دیجیتال یا فیزیکی برای جمع‌آوری و حمایت از ایده‌های جوانان در حوزه‌های مختلف اقتصادی، می‌توان به  ثبت ایده‌های آن‌ها و ارزیابی ایده‌ها با حضور تیمی از بهترین متخصصان و همچنین حمایت مالی و فنی از ایده‌های برتر از طریق سرمایه‌گذاری، مشاوره، و آموزش، حمایت لازم انجام شود. بستر این اقدام در پارک‌های علم و فناوری فراهم است. با آموزش کارآفرینی اجتماعی و حمایت از پروژه‌ها و در نهایت تشویق مشارکت با ایجاد شبکه‌هایی برای ارتباط بین کارآفرینان اجتماعی و سازمان‌های غیردولتی، به راه‌اندازی کسب‌وکارهایی که علاوه بر سودآوری، به حل مشکلات اجتماعی کمک می‌کنند، کمک شایانی انجام شود.
با ایجاد بازی‌های شبیه‌سازی اقتصادی که جوانان را با مفاهیم اقتصادی مانند مدیریت منابع، سرمایه‌گذاری، و بازاریابی آشنا می‌کنند و فراهم کردن مسابقات بازی‌های جدی و برگزاری مسابقاتی که در آن جوانان با استفاده از بازی‌ها به حل مسائل اقتصادی می‌پردازند و حضور پر رنگ استفاده از آن‌ها در مدارس و دانشگاه‌ها در جهت ادغام بازی‌های جدی در برنامه‌های آموزشی، می‌توان از این بازی ها به به عنوان ابزاری برای آموزش مهارت‌های اقتصادی و مدیریتی به جوانان مورد استفاده قرار داد.

ایجاد "شهرهای هوشمند جوانان"

شهرهای هوشمند می‌توانند به عنوان آزمایشگاه‌هایی برای نوآوری‌های جوانان عمل کنند. در این راستا می‌توان با ایجاد پروژه‌های آزمایشی، جوانان می‌توانند ایده‌های خود را در بخش‌هایی مانند حمل و نقل، انرژی، و مدیریت پسماند آزمایش کنند، حمایت از استارت‌آپ‌ها و همکاری با شوراهای محلی به ایجاد بستر لازم در این زمینه کمک کرد.

برنامه‌های "کار در خانه"

 
با توجه به رشد فناوری‌های ارتباطی، کار در خانه می‌تواند فرصت‌های شغلی زیادی برای جوانان ایجاد کند. برای بهبود این برنامه باید به آموزش مهارت‌های دورکاری، ایجاد پلتفرم‌های کاری و حمایت از کسب‌وکارهای دورکاری توجه ویژه ای شود. اقتصاد خلاق شامل حوزه‌هایی مانند هنر، طراحی، رسانه، و فناوری‌های خلاقانه است که با آموزش مهارت‌های خلاقانه (ارائه دوره‌های آموزشی در زمینه‌هایی مانند طراحی گرافیک، تولید محتوا، و انیمیشن)، حمایت از کسب‌وکارهای خلاق (ارائه تسهیلات مالی و فنی به جوانان برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای خلاق) و ایجاد مراکز خلاقیت قابلیت توسعه و گسترش را خواهد داشت. توانمندسازی دیجیتال جوانان می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا در اقتصاد دیجیتال موفق شوند. ارائه دوره‌های آموزشی در زمینه‌هایی مانند برنامه‌نویسی، بازاریابی دیجیتال، و تحلیل داده باید توجه ویژه‌ای شود. همچنین نیاز مبرم به یک صندوق اختصاصی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها و ایده‌های جوانان جهت جذب سرمایه؛ جذب سرمایه از دولت، بخش خصوصی و سازمان‌های بین‌المللی، ارائه سرمایه و مشاوره به پروژه‌های جوانان، و نظارت مستمر بر عملکرد پروژه‌ها و ارائه بازخورد بیش از پیش احساس می‌شود.

لزوم سرمایه‌گذاری بلندمدت در آموزش

جوانان نیروی محرکه توسعه اقتصادی در زمان حال محسوب می‌شوند. برای بهره‌برداری از این پتانسیل بزرگ، نیازمند سرمایه‌گذاری بلندمدت در آموزش، مهارت‌آموزی و ایجاد فرصت‌های شغلی هستیم. علاوه بر این مشارکت جوانان در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و حمایت از ایده‌ها و ابتکارات آن‌ها می‌تواند به ایجاد یک اقتصاد پویا و پایدار کمک کند. بدون مشارکت فعال جوانان، دستیابی به رشد اقتصادی پایدار و مدیریت مؤثر منابع کشور دشوار خواهد بود. بنابراین، سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان اقتصادی باید جوانان را به عنوان یک دارایی استراتژیک ببینند و برنامه‌هایی برای توانمندسازی آن‌ها طراحی و اجرا کنند. اگر این اقدامات به‌درستی اجرا شوند، جوانان دیگر "حلقه مفقوده" نخواهند بود، بلکه به عنوان "حلقه طلایی" در مدیریت اقتصادی کشور ظاهر خواهند شد.