پای دیابتی و میدان نبرد خاموش!

از بی‌حسی تا قطع عضو!

به طور کلی، همه افراد ممکن است با مشکلات مختلف در ناحیه پا مواجه شوند ولی بروز برخی مشکلات در پای افراد دیابتی، می‌تواند با عفونت و عوارض جدی همراه باشد و در برخی موارد به دلیل عدم توجه، به قطع عضو منجر شود. دیابت کنترل نشده می‌تواند به اعصاب آسیب برساند. اگر اعصاب پا آسیب ببینند، فرد ممکن است گرما، سرما یا درد را احساس نکند. این عدم احساس را نوروپاتی حسی دیابتی می‌نامند. افراد مبتلا به نوروپاتی، ممکن است متوجه بریدگی یا زخم روی پای خود نشوند و بردیدگی و زخم شدت می‌یابد در نتیجه عفونت ایجاد خواهد شد. چنانچه اعصابی که به ماهیچه‌ها می‌روند دچار آسیب شوند، ماهیچه‌ها به درستی کار نخواهند کرد، در چنین شرایطی مشکلاتی برای پا ایجاد خواهد شد چون فشار زیادی بر یک قسمت پا وارد می‌شود. علاوه بر این، دیابت بر جریان خون نیز تاثیر می‌گذارد. در شرایطی که جریان خون کافی وجود نداشته باشد، زمان بیشتری طول می‌کشد تا زخم یا بریدگی بهبود پیدا کند. جریان خون ضعیف در دست‌ها و پاها را بیماری عروق محیطی می‌نامند. اگر به دلیل جریان خون ضعیف عفونتی وجود داشته باشد که بهبود نیابد، فرد در معرض خطر ابتلا به زخم (اولسر) یا قانقاریا (مرگ بافت به دلیل کمبود خون) قرار خواهد گرفت.

قارچ، دشمن پای دیابتی‌ها

پای ورزشکار، به یک عفونت قارچی گفته می‌شود که بیشتر در ورزشکاران به دلیل پوشیدن طولانی مدت کفش ورزشی اتفاق می‌افتد. عفونت قارچی باعث خارش، قرمزی و ترک خوردگی می‌شود، این مسئله راه نفوذ میکروب‌ها از طریق ترک‌های پوستی را تسهیل می‌کند و احتمال بروز عفونت وجود دارد. افراد دیابتی بیش از سایر افراد مستعد ابتلا به پای ورزشکار هستند و چنانچه به این نوع عفونت مبتلا شوند، با مشکلات جدی مواجه خواهند شد به ویژه در شرایطی که پس از ابتلا، اقدام فوری برای درمان نکنند. از دیگر مواردی که افراد مبتلا به دیابت مستعد آن هستند، عفونت قارچی ناخن است. ناخن‌هایی که به قارچ آلوده می‌شوند، معمولا تغییر رنگ می‌دهند و ظاهری کدر با رنگ زرد مایل به قهوه‌ای خواهند داشت. علاوه بر این، شکنندگی و ضخیم شدن نیز در چنین ناخن‌هایی بروز می‌کند. گاهی ناخن‌ها در اثر ابتلا به قارچ، از بستر خود خارج می‌شوند. احتمال خرد شدن ناخن‌ها نیز در شرایط ابتلا به قارچ وجود دارد. محیط تاریک، مرطوب و گرم کفش، در ابتلا به عفونت قارچی نقش دارد. درمان عفونت‎‌های قارچی ناخن دشوار و معمولا طولانی مدت است به ویژه در شرایطی که فرد به دیابت نیز مبتلا باشد به همین دلیل مبتلایان به دیابت تا جای ممکن باید از ابتلا به عفونت قارچی ناخن پیشگیری کنند.

وقتی پینه کار دست‌تان می‌دهد

پینه، توده‌ای از پوست سفت و ضخیم است که معمولا در قسمت زیرین پا ایجاد می‌شود. پینه‌ها در اثر توزیع نامتوازن وزن به وجود می‌آیند. از دلایل دیگر ابتلا به پینه، پوشیدن کفش‌های نامناسب است. در برخی موارد نیز به دلیل ابتلا به یک مشکل پوستی، پینه ایجاد خواهد شد. البته وجود مقدار کمی پینه طبیعی است و چندان جای نگرانی ندارد با این حال بیماران مبتلا به دیابت هر مقداری از پینه را باید جدی بگیرند و آن را به پزشک نشان بدهند.

مراقبت از پینه در بیماران مبتلا به دیابت از اهمیت بالایی برخوردار است. پینه‌ها در حمام باید به آرامی با یک سنگ پای تمیز برداشته شوند. البته نباید این مسئله را از یاد برد که برداشتن پینه با اجسام تیز یا برش دادن پینه، خطرات جدی و احتمال بروز عفونت را به همراه دارد. استفاده از پدهای نرم و کفی‌های طبی در کفش‌ها، احتمال بروز پینه را کاهش می‌دهد. در شرایطی که پینه شدید باشد، باید از داروهایی که پزشک برای نرم کردن تجویز می‌کند، استفاده کرد.

دیابت در لباس تاول!

تاول یکی دیگر از مشکلاتی است که پا را درگیر می‌کند و معمولا به دلیل ساییدگی پا در یک نقطه خاص به وسیله کفش ایجاد می‌شود. پوشیدن کفش نامناسب یا کفشی که اندازه درستی ندارد، در بروز تاول نقش دارد. علاوه بر این، پوشیدن کفش بدون جوراب نیز می‌تواند منجر به بروز تاول شود. تاول در بیماران مبتلا به دیابت، مستعد بروز عفونت است. همیشه دلیل بروز تاول به کفش مربوط نمی‌شود برای مثال، بیماران مبتلا به دیابت دچار نوع خاصی از تاول‌های دیابتی روی پاها یا قسمت‌های مختلف بدن خود می‌شوند. چنین تاول‌هایی به نام بولوز دیابتی ( Bullosis diabeticorum) شناخته می‌شوند.

این تاول‌ها دردناک نیستند و تغییر رنگ نمی‌دهند. علاوه بر پاها، ممکن است روی دست‌ها، ساق پا و ساعد نیز ظاهر شوند. این تاول‌ها در بسیاری از موارد پس از چند هفته خود به خود بهبود می‌یابند.

بهترین کاری که برای از بین بردن این تاول‌ها می‌توان انجام داد، کنترل قند خون است. تاول از هر نوعی که باشد، از دستکاری کردن آن‌ها باید پرهیز کرد.

این زخم شوخی‌بردار نیست

زخم پا (اولسر پا) ، به بریدگی یا شکافی عمیق در پوست گفته می‌شود که می‌تواند عفونی شود. این زخم‌ها ممکن است در اثر خراشیدگی‌های کوچک، بریدگی‌هایی که دیر بهبود می‌یابند یا حتی در اثر ساییدگی ناشی از کفش‌های نامناسب ایجاد شوند. به محض مشاهده هر نوع زخم در پا به ویژه در موارد شدید، باید درمان فوری شروع شود. بروز این زخم‌ها در مبتلایان به دیابت نسبتا شایع است و حدود 10 درصد از افراد دیابتی، به آن دچار می‌شوند در نتیجه مراقبت از‌ زخم‌های دیابتی حائز اهمیت است.

ناخن‌های بی‌قرار و دردسرهای بسیار

فرو رفتن ناخن در گوشت پا یکی دیگر از مواردی است که مبتلایان به دیابت باید به آن توجه کافی داشته باشند. شایع‌ترین علت فرو رفتن ناخن در گوشت پا، فشار ناشی از کفش محسوب می‌شود. همچنین فشردگی انگشتان پا، ضربه‌های مکرر به انگشتان پاها از دیگر عواملی است که می‌تواند فرو رفتن ناخن در گوشت را ایجاد کند. چنانچه ناخن در گوشت پا فرو برود، احتمال بروز عفونت وجود دارد که این مسئله برای افراد مبتلا به دیابت می‎‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند به همین دلیل مراجعه به پزشک در چنین شرایطی اهمیت دارد.

چند نکته مهم دیگر

موارد دیگری چون میخچه پا، زگیل کف پا، خشکی و ترک در پاها، ورم و درد در پاها باید توسط افراد مبتلا به دیابت مورد توجه قرار بگیرد. علاوه بر این، آن دسته از افرادی که به انگشت چکشی (خمیدگی انگشت، به دلیل ضعف عضله که منجر به تاول، پینه و زخم خواهد شد) مبتلا هستند نیز باید تحت نظر پزشک باشند و در صورت لزوم درمان شوند. مشکلات پا معمولا با علائمی چون تغییر رنگ پوست و تغییر دمای پوست، درد ساق در پاها و تورم مچ پاها همراه است. آن دسته از زخم‌های باز که روی پا ایجاد می‌شوند و دیر بهبود می‌یابند یا دارای ترشح هستند نیز اهمیت بالایی دارند. همچنین در صورت بوی غیر عادی در پاها نیز نباید نسبت به این مسئله بی توجه بود.

روزنامه صبح ساحل