زندگی دوباره لاک پشت‌های پوزه عقابی در سواحل خلیج فارس

صبح ساحل ، اجتماعی - روستای شیب دراز؛ درچهل وهفت کیلومتری جنوب شهر قشم سال هاست که به محل تخم گذاری و تولد لاک پشت‌های پوزه عقابی تبدیل شده است.

 لاک پشت‌های پوزه عقابی که بازماندگان دوران دایناسور‌ها هستند واکنون در وضعیت قرمزخود دارند.اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) این لاک پشت‌ها را در لیست جانوران به شدت در معرض انقراض گذاشته است.لاک پشت‌ها که بیش از دویست میلیون سال است ساکن کره زمین هستند انقراض هم نسل‌های خود یعنی دایناسور‌ها را دیده اند، ولی همچنان پابرجا مانده بودند، اما در چند دهه اخیر خود گرفتار نابودی شده اند.گرچه آماری از تعداد لاک پشت‌ها در جهان وجود ندارد، اما گفته می‌شود جمعیت آن‌ها در طول صد سال گذشته تا ۸۰ درصد کاهش یافته است.طبق آمار سازمان جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN)، پنج نوع از هشت نوع لاک پشت دریایی که در جهان وجود دارد در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان زندگی می‌کنند.

لاک پشت پوزه عقابی یکی از دو گونه لاک‌پشت دریایی است که در سواحل استان هرمزگان تخم‌گذاری می‌کند.

پوزه این لاک پشت‌ها برای بیرون کشیدن غذای اصلی آن یعنی اسفنج دریایی از لا به لای مرجان‌ها به شکل منقار عقاب درآمده و از همین رو به لاک پشت پوزه عقابی یا منقار کوتاه معروف است.

به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان، آلودگی نفتی، صید، ریختن زباله دردریا، ساخت و ساز در سواحل، ورودفاضلاب‌های شهری و شکارچیان طبیعی حیات لاک پشت‌های پوزه عقابی را به خطر انداخته است.مجید وفادار، تردد شناور‌ها، تخریب آبسنگ‌های مرجانی و فرسایش سواحل را ازعوامل دیگر انقراض لاک پشت‌ها می‌داند.گزارش مکتوب؛ زندگی دوباره لاک پشت‌های پوزه عقابی در سواحل خلیج فارسپژوهشگر وفعال محیط زیست هم می‌گوید: عوامل انسانی، شدت آلاینده‌ها، افزایش نور در روستا‌های نزدیک به ساحل اطراف جزایر، بلوم جلبکی و کشند قرمز و انواع آلاینده‌های صنعتی و نفتی تنگه هرمز و خلیج فارس، لاک پشت‌ها را با مشکلات فراوانی درگیر کرده است.اسماعیل کهرم می‌افزاید: نورانی شدن روستا‌های نزدیک ساحل از عواملی است که بچه لاک پشت‌ها را فریب می‌دهد، چرا که لاک پشت‌ها به نور حساس هستند و در جستجوی افق به سوی آب روانه و طعمه شکارچیان طبیعی می‌شوند.

 از ۱۶ سال پیش تا کنون لاک پشت‌های پوزه عقابی مورد توجه و حمایت جامعه محلی و گروه‌های مردمی قرار گرفته است.یکی از شناخته شده‌ترین سایت‌های حفاظت از این لاک پشت‌ها هنگام تخم گذاری که سالانه گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند، روستای شیب دراز است.گزارش مکتوب؛ زندگی دوباره لاک پشت‌های پوزه عقابی در سواحل خلیج فارسگرچه لاک پشت‌ها برای تخم گذاری به سواحل جزایر هندرابی، هنگام، ابوموسی وشیدور هم می‌روند، اما حمایت گروه‌های دوستدار محیط زیست در روستای شیب دراز اسم این روستا را بر سر زبان‌ها انداخته است.

کارشناس محیط زیست دریایی منطقه آزاد قشم می‌گوید: ۲۵ کیلومتر از سواحل جزیره قشم به مساحت ۸۲۰ هکتار با احتساب بخش دریا در روستای شیب دراز منطقه حفاظت شده برای نگهداری و حفاظت از این خزندگان است.محمد غواصی می‌افزاید:با فرهنگ سازی و آموزش، مردم این روستا از این لاک پشت‌ها حفاظت می‌کنند.این درحالیست که در گذشته مردم بومی تخم لاک پشت را به علت داشتن خواص دارویی و غذایی می‌خوردند.وی می‌گوید:لاک پشت‌های پوزه عقابی نقش مهمی در اکوسیستم دریایی دارند و انقراض نسل این گونه از جانوران لطمه‌ای جبران ناپذیری به چرخه پویای این اکوسیستم می‌زند.شش نفر از افراد بومی روستای شیب دراز از لاک پشت‌ها و تخم‌های آن‌ها در برابر خطرات محافظت می‌کنند. گروهی موسوم به ناتوران خمیس یا حافظان لاک پشت.سواحل شیب دراز بهمن ماه سال ۱۳۹۰ با شماره ۱۷۶ به اسم منطقه تخم گذاری لاک پشت‌ها به عنوان اثر طبیعی ثبت ملی شد.

همچنین طرح حفاظت از لاک پشت‌های پوزه عقابی در قشم با کمک مردم روستای شیب دراز از سال ۸۴ به عنوان یکی از موفق‌ترین طرح‌های حفاظتی کشور و در سال ۸۸ به عنوان یکی از ۱۰ طرح برتر بنیاد توسعه و محیط زیست آسیای اقیانوسیه در ژاپن شناخته شده است.

خشابی یکی از اهالی روستای شیب دراز می‌گوید: ورود این لاک پشت‌ها موجب برکت و معرفی این روستا شده است تا جایی که هرسال گردشگران زیادی از سراسر کشور برای بازدید از سایت تخم گذاری این لاک پشت‌ها به این روستا سفر می‌کنند.لاک پشت‌ها امسال هم برای تخم گذاری به این منطقه آمده اند.هر ساله اسفند تا اواخر اردیبهشت لاک پشت‌های پوزه عقابی در سواحل خلیج فارس تخم گذاری می‌کنند.بچه لاک پشت‌ها سه ماه پس از تخم گذاری متولد می‌شوند و به سمت دریا حرکت می‌کنند.

لاک پشت‌های پوزه عقابی هر سه تا چهار سال یک بار به شرایط تخم گذاری می‌رسند و در دو مرحله، به فاصله دو هفته برای تخم گذاری به زادگاه خود باز می‌گردند ودر هر مرحله ۴۰ تا ۱۵۰ تخم می‌گذارد.

کارشناس محیط زیست دریایی منطقه آزاد قشم می‌گوید: از آغاز فصل تخم گذاری لاک پشت‌ها تاکنون ۱۷ لاک پشت بیش از هزار و ۱۵۰ تخم در سواحل شیب دراز قشم گذاشتند.محمد غواصی می‌افزاید:پارسال بیش از ۹۳ لاک پشت ۶ هزار و ۵۰۰ تخم در سواحل شیب دراز قشم گذاشتند.معاون محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست هرمزگان می‌گوید: از ۷ سال پیش در جزیره هنگام ۷ هکتار از سواحل برای تخم گذاری لاک پشت‌های پوزه عقابی حفاظت می‌شود.عسکری می‌افزاید: در روستای شیب دراز تخم لاک پشت‌ها را گروه ناتوران خمیس به محل فنس کشی منتقل می‌کنند تا از شکار حیوانات دیگر در امان بمانند.گزارش مکتوب؛ زندگی دوباره لاک پشت‌های پوزه عقابی در سواحل خلیج فارسمعاون محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست هرمزگان از تلاش جهانی حفاظت از این لاک پشت‌ها می‌گوید:برای جلوگیری از نابودی لاک پشت دریایی پوزه عقابی این گونه جزء ضمیمه یک کنوانسیون «سایتیس» قرار گرفته است.عسکری می‌افزاید:در این کنوانسیون اسامى جانوران براساس میزان احتمال انقراض در دو ضمیمه یک و دو قرار دارند که در فهرست شماره یک گونه هایى هستند که در معرض انقراض جدى بوده و باید براساس راهکارهاى علمى و جامع کنوانسیون براى حفاظت از آن‌ها اقدام شود.وی می‌گوید:با توجه به قوانین مطرح در زمینه حفاظت گونه هاى ثبت شده، کشورهاى عضو موظف به جلوگیرى از شکار و تجارت جانوران هستند و در این زمینه با یکدیگر همکاری می‌کنند.طول متوسط لاک پشت‌های پوزه عقابی بین ۷۰ تا ۸۰ سانتیمتر، پهنای آن ۶۰ تا ۷۰ سانتیمتر و با وزن متوسط ۴۰ کیلوگرم است.هرمزگان ۲۷ گونه جانوری حفاظت شده دارد که دو گونه جانوری خرس سیاه ولاک پشت پوزه عقابی ازگونه‌های به شدت درمعرض انقراض اند.//صداوسیما