صبح ساحل ، اجتماعی - شهناز حاجی قاسمی//صنعت لنج‌سازی در گذشته به عنوان یکی از صنایع فعال جنوب کشور بوده است که علاوه بر اشتغالزایی، به رونق و پویایی مناطق جنوب کشور نیز کمک شایانی نموده است.

اما به مرور زمان این صنعت از رونق افتاد و کارشناسان و مسئولان دیدگاه‌های متفاوتی درباره علل کم رونق شدن این صنعت تاریخی بیان می‌کنند. 

لنج‌سازان و لنج‌داران از یک طرف و مسئولان از طرف دیگر هر کدام از دیدگاهی متفاوت به این صنعت نگاه کرده و دلایل و مشکلات این صنعت را بیان می‌کنند. مشکلات پیش روی لنج‌سازان و گلایه‌های آنان بهانه‌ای شد تا گفتگویی با سید مهدی طباطبایی فرد، رئیس اداره مرکزی بازرسی و ثبت شناورهای اداره کل بنادر و دریانوردی هرمزگان داشته باشیم.

1- با توجه به آمار منتشرشده در سایت سازمان بنادر و دریانوردی تعداد شرکت‌ها و کارگاههای ساخت شناورهای چوبی 8 شرکت است و از این تعداد، 3 شرکت غیرفعال هستند و همچنین تمامی شرکت‌ها در استان هرمزگان قرار دارند. آیا از وضعیت سایر شرکت‌ها و کارگاههای سازنده شناورهای چوبی اطلاعاتی در دست دارید؟

تعداد شناورسازیهای چوبی مجموعا 15 شناورسازی است که تنها در 3 شناورسازی پروژه نیمه کار وجود دارد و سایر شناورسازی‌ها به لحاظ عدم دریافت سفارش غیرفعال هستند.

2-کاربرد این شناورهای چوبی بیشتر برای چه چیزی می‌باشد؟ عمده کاربری لنج‌های چوبی صیادی- باربری می‌باشد.

3- چند درصد از شناورهای چوبی کشور در هرمزگان تولید می‌شوند یا در گذشته در این استان تولید می‌شدند؟ به نظر می‌رسد 60 درصد ساخت این قبیل شناورها در هرمزگان صورت گیرد.

4- میزان حمایت سازمان بنادر و دریانوردی از سازندگان شناورهای چوبی به چه صورت  است؟ سازمان بنادر و دریانوردی در راستای تقویت تولیدات داخلی با اتخاذ دستورالعمل‌های سختگیرانه ورود لنج‌های چوبی را در یک مرحله محدود و در حال حاضر ممنوع نموده است.

5- مشکلات موجود در حوزه ساخت لنج های چوبی را توضیح دهید. 

مشکلات ساخت و بهره‌برداری لنج‌های چوبی را می‌توان موارد زیر بیان کرد:

الف- قیمت بالای مواد اولیه ساخت، چوبهای وارداتی از خارج از کشور نظیر آفریقا، برمه و ...

ب- عدم وجود استادکاران ساخت (گلاف‌کاران ماهر) نظیر گلاف کاران پاکستانی

ج- زمان‌بر بودن فرایند ساخت این قبیل شناورها در مقابل لنج‌های فایبرگلاس ( لنج چوبی بین 5/1 تا 2 سال ساخته می‌شود درحالی‌که بدنه لنج فایبرگلاس ظرف 3 ماه ساخته می‌شود).د- مشکلات تعمیرات، سرویس و نگهداری بدنه بعد از هر سفر (نظیر سیفه‌کاری، کلفت‌کاری، شمع‌کاری، نوره‌کاری و ...)

ح- به لحاظ نوع بدنه (چوبی) بعد از مرور زمان وزن بدنه با تماس با آب سنگین‌تر می‌شود لذا در میزان بارگیری و سرعت شناور تأثیرگذار است.

و- نفوذپذیری آب به داخل بدنه و قسمت‌های انبار کالا نسبت به لنج‌های فایبرگلاس، به‌خصوص در شناورهای صیادی. وجود انبار از جنس فایبرگلاس شرایط بهتری را برای نگهداری آبزیان فراهم می‌آورد.

6- حق عبور و تردد دریایی شناورهای چوبی به چه صورت است؟ در محدوده دریانوردی لنج‌های صیادی چوبی توسط اداره کل شیلات هرمزگان تعیین می‌گردد و آبهای داخلی و سرزمینی می‌باشد و در مورد لنج‌های چوبی باری همانند لنج‌های باری فایبرگلاس محدوده دریانوردی آبهای خلیج فارس و دریای عمان است.

7-آیا آیین نامه جامعی برای ساماندهی و نوسازی شناورهای سنتی وجود دارد؟ 

در حال حاضر سازمان بنادر و دریانوردی پیگیر عقد تفاهم‌نامه‌ای با دانشگاه امیرکبیر در خصوص تهیه تیپ الگوی جایگزین لنج‌ها می‌باشد اما تغییرات الگوی شناور قطعا با چالش‌هایی به لحاظ عادات مردم به این تیپ شناورها مواجه است.

8- یکی از مشکلات موجود در این زمینه بازاریابی و تبلیغات فروش لنج های چوبی چه در داخل و چه خارج از کشور است. آیا  در این راستا اقداماتی صورت گرفته است؟ در حال حاضر امکان صادرات لنج‌های چوبی و فایبرگلاس ساخت داخل به خارج از کشور با توجه به بالا رفتن قیمت ارز وجود دارد و تاکنون شناورسازی‌ها چهار فروند سفارش از خارج دریافت کرده‌اند. اداره کل بنادر و دریانوردی از این امر حمایت کرده و خواهد نمود. جهت اطمینان متقاضیان خارجی نظارت بر امر استاندارد ساخت بر این قبیل شناورها نیز انجام می‌گیرد و جهت انتقال شناور به خارج از کشور نیز همکاری‌های لازم صورت می‌گیرد.

9- یکی دیگر از مشکلات لنج سازان عدم تخصیص ارز و عدم حمایت از سوی دولت است بطوری‌که لنج سازان به تنهایی تمامی ارز مایحتاج خود را تأمین می‌کنند و حتی برای خرید مواد اولیه شخصاً و با هزینه‌های شخصی به کشورهای دیگر سفر می‌کنند. چه راهکاری برای حل این مشکل لنج سازان در نظر گرفته شده است؟ 

در خصوص تأمین مواد اولیه و تجهیزات برای ساخت پیشنهاداتی به شرح ذیل بیان می‌گردد:

الف- حلقه گمشده فقدان شهرک‌های صنعتی دریایی و یا خوشه‌های صنعتی دریایی در استان می‌باشد. به نظر می‌رسد در استان هرمزگان هنوز هم شناورسازی‌ها بطور پراکنده در سواحل مجوز احداث می‌گیرند. برنامه اجرایی برای تمرکز شناورسازی‌ها در یک نقطه در سرزمین اصلی و مناطق آزاد مشاهده نمی‌شود. سازمان صنعت و معدن در این خصوص متولی امر می‌باشد. تأمین‌کنندگان نیز به همین‌صورت؛ با وجود این پراکندگی‌ها قطعا سازندگان از پتانسیل‌های داخلی آگاه نیستند و از طرفی نمی‌توان کمک‌های با تعیین مقررات ویژه برای آنها اتخاذ نمود، بطور مثال در صورت تمرکز، امکان وضع قوانین و مقررات گمرکی خاص برای این مناطق به نفع شرکت‌های سازنده شناور و تأمین‌کنندگان تجهیزات شناور وجود خواهد داشت.

ب- در مورد تجهیزاتی که در حال حاضر در کشور کمبود است و یا نیاز به واردات دارد از قبیل تجهیزات ناوبری و یا برخی از موتورهای شناورها و ...؛ بانک توسعه ملی می‌تواند در این خصوص از منابع ارزی خود به متقاضیان کمک نماید.

10- بطور کلی وضعیت شناورهای چوبی را به چه صورت می‌بینید.در درازمدت آینده روشنی برای صنعت حمل و نقل با شناورهای سنتی فعلی دیده نمی‌شود و هیچ‌گونه برنامه‌ریزی درازمدت را نمی‌توان با این الگوی شناورهای موجود تصور نمود. نباید فراموش گردد سمت دیگر تردد دریایی شناورهای باری سنتی ما کشوری دیگر با قوانین متفاوت و اهداف و برنامه‌های دیگر است. لذا باید مطابق با پیشرفت صنعت حمل و نقل پیش برویم. باید یک تناسب بین نوع کالای صادرات و واردات ما و شناورهای جابجا کننده آنها برقرار باشد. کشوری مانند قطر دیدگاه‌های متفاوتی در خصوص کالاهای وارداتی خود از لحاظ بسته‌بندی، نوع حمل و ..دارد. در نهایت برای اشتغال دریانوردان شناورهای سنتی اشتغال‌زایی‌هایی براساس فعالیت ساحلی گسترش یابد و تنها حرفه ملوانی نمی‌تواند پاسخگوی خیل متقاضیان اشتغال در استان باشد.