«هـــــرمــزگان» قطب پـــــرورش شتر پرنده در کشور

صبح ساحل ، اجتماعی - بیش از ۱۰ هزار شتر پرنده یا جمازه در هرمزگان زندگی می‌کنند.شتر جمازه یا پرنده سریع‌ترین شتر در کشور است که در مسابقات شترسورای و گشت‌های کویری و بیابانی استفاده می‌شود.

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خلیج فارس؛ وجود عرصه‌های بیابانی، هوای گرم و خشک و شن زار، این استان را به مکانی مناسب برای پرورش و زندگی شتر تبدیل کرده است.

از 150هزار نفر شتر در کشور ۲۱ هزار نفر در هرمزگان زندگی می‌کنند.۲۱هرمزگان قطب پرورش شتر پرنده در کشور درصد از مساحت یک میلیون و ۵۶۵ هزار هکتاری هرمزگان بیابان است.

این ظرفیت موجب علاقه مردم به پرورش شتر و زنده نگهداشتن شغل اجدادیشان شده است.حدود ۳ هزار نفر در استان به پرورش شتر مشغول اند.شترداری در هرمزگان با فرهنگ مردم هرمزگان عجین است.

حاج احمد شتردار قشمی می‌گوید: در هر خانه‌ای باید ۵ شتر باشد. ما نگهداری از شتر را سنت پیامبر (ص) می‌دانیم.

شترداری در این استان به جز تولید گوشت و شیر در مراسم عروسی، سوارکاری، گردشگری، تهیه کیف، کفش و زین هم کاربرد دارد.محسن یک جوان ۲۰ ساله است که کارش شترچرانی است، کمربند قهوه‌ای‌رنگی که بر کمرش بسته را مادر بزرگش از پشم شتر دوخته است.

خانم جعفری نیا ۹ پسر دارد و گرم و سرد روزگار را چشیده است، او قدیمی‌ترین فرد این روستا بوده و ۷۰ سال سن دارد. کارش هنرآفرینی است از پشم شتر شال، سجاده، دست‌کش و سیاه‌چادر می‌دوزد.

شترداری در هرمزگان به علت شرایط آب و هوایی در این منطقه از ۵۰۰ سال پیش تاکنون رواج داشته است.شتر افزون بر کاربرد‌های باری و مسافری، فرآورده‌های باخاصیت دارویی نیز دارد.

کامبیز امجدی معاون سلامت اداره کل دامپزشکی هرمزگان می‌گوید: فراورده‌های شتر به علت تغذیه این حیوان از بیابان و استفاده نکردن از مکمل‌های غذایی کاملا ارگانیک و دارای آثار دارویی و درمانی است.

زهرا علیزاده کارشناس تغذیه نیز می‌گوید: گوشت شتر منبع بسیارخوبی از مواد غذایی مهم و مورد نیاز بدن است، این گوشت دارای پروتئین‌هایی با ارزش غذایی بالا و حاوی ویتامین هـای مفیـد و مورد نیـاز بـدن مانند ویتامیـن ب. کمپلکـس و برخـی از عناصـر معدنی مهم مانند آهن، فسفر و کلسیم است.

آخرین مطالعات علمی نشان می‌دهد استفاده از شیر شتر دروعده‌های غذای روزانه شیـوه درمان مفیـد برای مداوای زخم اثنی عشر، زخم معده و بیماری‌های سرطانی است؛ در شیر شتر، پروتئین ویـژه‌ای وجود دارد که نقشی مشابه هورمون انسولین دارد که در هر لیتر شیر ۴۰ واحد ازآن یافت می‌شــود.

سالانه بیش از ۲۵۰ تن گوشت و شیر شتر در هرمزگان تولید می‌شود که بخشی از آن به استان‌های یزد و اصفهان و کرمان فرستاده می‌شود.

جمازه شتر بومی هرمزگان

نژاد اصلی شتر در هرمزگان جمازه است که ۵۰ درصد جمعیت شتر‌های هرمزگان را تشکیل می‌دهد.شتر جمازه پا‌های بلند تری از دیگر گونه‌ها دارد.

اصلاحی کارشناس دام می‌گوید:شتر جمازه بدنی کشیده دارد و سبک، تندرو و سرعتی است و می‌تواند در یک ساعت بدون توقف مسیر ۴۰ کیلومتری را بپیماید.

این درحالی است که شتر‌های دیگر مناطق کشور در این مدت ۲۵ کیلومتر مسافت را طی می‌کنند.

شتر جمازه علاوه بر باربری و نفربری به علت داشتن سرعت زیاد به شتر پرنده معروف است و به همین علت برای سوارکاری در کشور‌های حاشیه خلیج فارس طرفداران زیادی دارد.

هرمزگان قطب پرورش شتر پرنده در کشوریکی از صادرکنندگان شتر می‌گوید: شتر جمازه سواری هرمزگان شهرت جهانی دارد و گاه به قیمت ۲۰۰ میلیون تومان هم فروخته می‌شود.

برهم می‌افزاید: شتر جمازه در کشور‌های عربی برای مسابقات شتر سورای و تور‌های گردشگری در بیابان استفاده می‌شود.در سال‌های گذشته به برگزاری مسابقات شتر سواری در هرمزگان نیز توجه شده است.

اکنون ۵ پیست شتر سواری در شهر‌های بندرعباس، سیریک، قشم و جاسک فعال هستند.

مدرن‌ترین پیست شترسواری خاورمیانه نیز در روستای گورزین قشم در حال ساخت است.این پیست در ۵۰۰ هکتار زمین شامل ایجاد سکوی تماشگران، پیست اسب سواری، پرورش شتر، ایجاد گلخانه و بخش ویژه و مراکز خدماتی ساخته می‌شود که اکنون ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی منطقه آزاد نیز برای حمایت از نژاد جمازه، ثبت ملی شتر داری بومی خلیج فارس را در دستور کار دارد.

کشتی صحرا، ساربانی می‌خواهد

در سال‌های اخیر با توجه به خشکسالی‌های گسترده و کاهش علوفه پرورش جمعیت شتر را به کمتر از یک سوم نسبت به دهه گذشته کاهش یافته است.

یاسر ترابی پرورش دهنده شتر می‌گوید: کاهش جمعیت شتر به علت تغییر کارکرد باربری و کهولت سن شترداران سنتی است.اقتصاد روستا‌های قشم و دیگر شهر‌های ساحلی به پرورش و نگهداری شتر وابسته است و هر گونه بی توجهی و فراهم نشدن زیرساخت‌ها، بیکاری و افزایش مهاجرت از روستا‌ها را به همراه دارد.

پروش شتـر به رغم پیشینه کهن همچنان سنتی و کم رونق است این صنعت زود بازده و اشتغالزا به علت فراهم نشدن زیرساخت ها، صنایـع تبدیلی و پرورش سنتی اکنون چندان مورد توجه نیست.

رحیمی شتردار می‌گوید: تسهیلات بانکی برای پرورش شتر با بهره بالا است صرفه اقتصادی ندارد.این ساربان می‌افزاید: نگهداری و هزینه‌های درمان شتر آزاد است که هزینه زیادی را روی دوش پرورش دهندگان گذاشته است.

سند جامع شترداری در هرمزگان

کارشناسان بیشتر مشکلات فعلی صنعت شترداری در هرمزگان را به علت پرورش سنتی می‌دانند.بر اساس سند جامع شتر داری در دوره ۱۰ ساله پرورش سنتی شتر در استان باید به روش نیمه صنعتی و هرمزگان قطب پرورش شتر پرنده در کشورصنعتی تغییر کند.

معاون دام سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان می‌گوید:در فاز نخست این سند در سال نخست ۵ هزار نفر شتر و در سال‌های بعد به ازای هر سال هزار و ۵۰۰ شتر در واحد‌های نیمه صنعتی ساماندهی می‌شوند.سند جامع شتر داری از امسال اجرا شده است.

غلامپور می‌افزاید:به ازای هر شتر ۷ میلیون تومان تسهیلات با کارمزد ۴ و ۱۴ درصد پرداخت می‌شود.وی می‌گوید: در این راستا از ابتدای امسال ۴۶ پروانه راه اندازی واحد‌های پرواربندی با ظرفیت ۴ هزار و ۷۰۰ نفر شتر صادر شده است.

با صنعتی شدن شتر‌ها میزان شیر و گوشت این دام‌ها ۳۰ درصد افزایش می‌یابد.اصلاح نژاد شتر از دیگر محور‌های سند جامع شتر داری در هرمزگان است.برای اصلاح نژاد شتر برنامه واردات هزار نفر شتر شیری از کشور قطر و کویت در دستور کار است.

دو ایستگاه تحقیقاتی اصلاح نژاد در منطقه جاسک و بندرعباس راه اندازی می‌شود.

کارشناس دام استان نیز می‌گوید: به علت نژاد خاص جمازه در هرمزگان هر گونه برنامه اصلاح نژادی با محور ترکیب این نژاد با گونه‌های دیگر است.

اصلاحی می‌گوید: میزان تولید شیر در یک شتر ماده اکنون ۲ و نیم کیلوگرم در روز است که در نقاط دیگر کشور به ۵ کیلوگرم می‌رسد.

در کنار اصلاح نژاد هشت ایستگاه خدمات شترداری با ظرفیت هزار و ۹۰۰ شتر و فعال است که در این ایستگاه‌ها خدماتی مانند سم پاشی، واکسیناسیون، آبشخور‌های مصنوعی و دریافت علوفه به دامداران ارائه می‌شود.

قرار است ۶ ایستگاه دیگر در شهر‌های سیریک، جاسک، خمیر و میناب و بندرعباس ساخته شود.هرمزگان به ۲۵ ایستگاه خدمات شترداری نیاز دارد.

بیشترین جمعیت شتر هرمزگان در شهرستان‌های جاسک و میناب و بندرعباس زندگی می‌کنند.اجرای موفق سند جامع شتر داری همراه با حفاظت از گونه‌های خاص ژنتیکی مانند شتر پرنده و جمازه زمینه رونق دامداری در کنار گردشگری را فراهم می‌کند.

۵۰ درصد جمعیت شتر هرمزگان در مناطق شرقی زندگی می‌کنند.بیش از ۲۱ هزار شتر سرگردان در هرمزگان نیازمند عرصه‌ای برای پرورش هستند.

هرمزگان با داشتن ۲۱ هزار نفر شتر ۱۳ درصد از جمعیت شتر کشور در رتبه سوم کشوری قرار دارد.در کشور ۱۵۰ هزار نفر شتر وجود دارد.