کارآفرینی نقش بسزایی در توسعه و رونق اقتصادی کشورها ایجاد می‌کند.

اغلب کشورهای دنیا با آگاهی از این موضوع تلاش‌های گسترده‌ای جهت حمایت از افراد خلاق و ایده پرداز انجام می‌دهند. 

در ایران نیز چند سالی است که دولت تلاش‌های بسیاری برای گسترش فعالیت‌های کارآفرینانه و حمایت از کارآفرینان انجام می‌دهد.گنجاندن درس کارآفرینی در دانشگاه، برگزاری کلاس‌های آموزشی و رویدادهای کارآفرینانه، تجلیل از کارآفرینان برتر و تسهیل قوانین کسب‌وکار و فراهم کردن زیرساخت‌ها ازجمله اقدامات دولت برای ترویج فرهنگ کارآفرینی بوده است.

کارآفرینی مسیری سخت و پرتلاطم است و تنها افراد ریسک‌پذیر، هوشمند و صاحب ایده‌های نو می‌توانند در این مسیر گام بردارند. نوسانات اقتصادی، متغیر بودن قیمت مواد اولیه، بازاریابی محصولات، قوانین محدودکننده اداری، عدم وجود فرهنگ کارآفرینی، فقدان تجربه و مهارت کافی و امکان ربوده شدن ایده توسط دیگران و مخاطرات مالی ازجمله مشکلات کارآفرینی در ایران است.

در این راستا حمایت از ایده‌ها و بازاریابی مناسب می‌تواند به چرخه اقتصادی کشور کمک مؤثری کند اما گاها کارآفرینی با کسب‌وکار اشتباه گرفته و تصور می‌شود این فعالیت باید منجر به اشتغال‌زایی شود درحالی‌که لزوماً این‌گونه نیست و به دلیل ماهیت کارآفرینی و استفاده از نوآوری و تکنولوژی در این فعالیت می‌تواند منجر به از دست رفتن تعدادی از مشاغل گردد.

موانع کارآفرینی در ایران

دکتر مسلم خانی، استاد دانشگاه و مشاور کسب‌وکار و کارآفرینی نیز در مصاحبه با دنیای اقتصاد، سه عامل را به‌عنوان موانع مهم محیطی در حوزه محیط کسب‌وکار و کارآفرینی در کشور نام‌برده‌ است: اول، نهادسازی در حوزه کارآفرینی. اتفاق‌هایی که تاکنون افتاده بیشتر ایجاد ساختارهایی در حوزه حاکمیت بوده است. مثلاً در سال 84 دولت وقت مصوبه‌ای را گذراند که کلیه وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها یک دفتر کارآفرینی زیر نظر بالاترین مقام آن دستگاه داشته باشند. این موضوع کم‌کم در حد داشتن یک معاونت اشتغال ارتقا پیدا کرد و بعد نهایتاً قرار شد یک معاونت کارآفرینی و اشتغال در کلیه دستگاه‌ها ایجاد شود؛ اما این سیاست به شکست منجر شد و عملاً بخش بزرگی از وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها این کار را انجام ندادند. بعدازاین، بیشتر از طریق کارگروه‌ها و کمیسیون‌ها و کمیته‌های نهادی که به خود دولت برمی‌گشت، تلاش می‌شد این خلأ نهادسازی در کارآفرینی جبران شود که بیشتر فرآیند گرا شد؛ یعنی در این جلسات مباحث خوبی مطرح می‌شد، مصوبات خوبی هم ارائه می‌شد، اما برونداد و خروجی قابل دفاعی نداشت.

نکته دوم، موضوع باور کارآفرینی است که هنوز این ایمان و اعتقاد به اینکه گره اشتغال کشور از مسیر کارآفرینی حل می‌شود به وجود نیامده و بنابراین کارآفرینی را به‌عنوان امری زینت‌المجلس در برنامه‌ریزی‌ها می‌نگرند. 

اغلب برنامه‌هایی که توسط نهادهای حاکمیتی برای توسعه اشتغال داده می‌شود، با رویکرد کارآفرینی و از مسیر کارآفرینی نیست چون مسیر کارآفرینی یک مسیر بطئی و البته پایدار است. مشکل اشتغال یک مشکل حاد است و تقریباً همه دولت‌ها در مقابل مشکل اشتغال اولین راهکاری که به ذهنشان رسیده راهکارهای زودبازده بوده تا بتوانند نرخ بیکاری را اندکی کاهش دهند و تاب‌آوری را در مقابل مجلس و افکار عمومی افزایش دهند اما رویکرد کارآفرینی رویکردی است که به‌سرعت پاسخ نمی‌دهد. نکته سوم این است که ما الآن فرماندهی مشخصی در حوزه کارآفرینی نداریم. بارها گفته‌شده کارآفرینی در کشور ما یتیم است.

عدم‌حمایت مسئولان استان از کارآفرینان

استان هرمزگان از سال‌های دور و نزدیک دارای کارآفرینان موفق بسیاری بوده است که برخی از آن‌ها دارای افتخارات بین‌المللی نیز می‌باشند. جوانانی خلاق که با تکیه‌بر توان خود و بدون حمایت مسئولانی مسیر سخت و پرتلاطم را طی می‌کنند که همواره با تشکیل جلسات و کارگروه‌های متعدد بر لزوم حمایت از کارآفرینان و ارتباط صنعت و دانشگاه تأکید می‌کنند اما آنچه در عمل مشاهده می‌شود عدم‌حمایت از کارآفرینان دانشگاهی در هرمزگان و گلایه‌های پردرد آنان است. گلایه‌ها و مشکلاتی که حکایت از عدم شکل گرفتن فرهنگ و باور کارآفرینی میان مسئولان استان دارد.

فاطمه عیدی قلعه قاضی کارآفرین زن استان با افتخارات بین‌المللی است و طرح او با عنوان شناسایی جلبک‌های جزیره قشم به‌عنوان طرح برگزیده جشنواره خوارزمی در سال 82 انتخاب شد. 

همچنین اختراع نانو ماسک جلبک دریایی او در سال گذشته به‌عنوان طرح برگزیده جشنواره شیخ بهایی و ده محصول برتر ملی کشور در نمایشگاه بین‌المللی رونمایی شد. اختراعی که بنا بر گفته‌های عیدی حتی استاندار هرمزگان نیز از آن آگاه نیست.

وی با گلایه از عدم‌حمایت مسئولان استان به «صبح ساحل» گفت: به‌جز پارک علم و فناوری که در حد توان خود نهایت همکاری را با ما انجام داد هیچ‌گونه همکاری از سایر مسئولان استان صورت نگرفت و تنها از موفقیت و نام ما برای نمایش تبلیغاتی خود استفاده کردند.

حمایت باید در عمل باشد نه در کلام. این محصول هرمزگان که با سرمایه‌گذاری اعضای گروه سازنده آن تولید می‌شود به‌عنوان محصول برتر کشور به همایش بهداشت و سلامت برلین آلمان رفت.

این محقق و کارآفرین هرمزگانی گفت: در سال 78 کار تحقیقاتی خود را بر روی جلبک‌های دریایی خلیج‌فارس آغاز کردم و جلبک‌هایی که امکان کشت و تجاری‌سازی آن‌ها در هرمزگان وجود داشت جدا و در محیط‌های مشخص پرورش داده شد و موفق به تولید انبوه برخی از انواع جلبک‌ها شدیم. 

در طول این سال‌ها تحقیقات بسیاری بر روی جلبک‌ها انجام شد. اختراع اول استخراج ترکیباتی از جلبک دریایی بنام آگار برون محلی خلیج‌فارس بود که یک محصول با تکنولوژی بالا است که پایه محیط کشت آزمایشگاه میکروبیولوژی لحاظ و در حال حاضر از اسپانیا و آلمان وارد کشور می‌شود که این محصول ثبت اختراع شد.

وی تصریح کرد: در سال 93 یک شرکت دانش‌بنیان با نام فناوران زیست سبز دریا راه‌اندازی شد که رسالت ما راه‌اندازی خط تولید انبوه محصول دانش‌بنیان آگار بود تا بتوان از واردات آن جلوگیری کرد. حدوداً 3 سال پیگیر راه‌اندازی خط تولید انبوه آگار بودیم اما به دلیل مشکلاتی از قبیل مافیای آگار، هزینه بالای راه‌اندازی خط تولید صنعتی و کمبود منابع مالی این پروژه با شکست مواجه شد.

مافیای آگار سنگ‌اندازی می‌کنند

 عیدی درباره آگار گفت: آگار یک فراورده است که از جلبک استخراج می‌شود. ما دو نوع آگار خوراکی و بهداشتی و دارویی داریم که نوع خوراکی آن از هند و فیلیپین وارد می‌شود و یکی از محصولات اصلی قنادی‌ها است و در استان هرمزگان نیز به‌عنوان دسر محبوب ماه رمضان استفاده می‌شود اما می‌توان آن را در کشور تولید کرد. آگار بهداشتی نیز در آزمایشگاه‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد و یک محصول با تکنولوژی بالا است که دانش آن بسیار سخت‌تر از آگار خوراکی است و ارزش آن برای کشور خیلی بالا می‌باشد چراکه همه آگار خوراکی و بهداشتی دارویی کشور وارداتی است. تولید اولیه کشت را انجام دادیم اما در خط تولید فراوری آن دچار مشکل شدیم.

همچنین مافیای آگار که واردکننده این محصول در کشور هستند با سنگ‌اندازی مانع ورود دیگران به این صنعت می‌شوند.

لزوم توجه به کشاورزی دریایی

ازآنجایی‌که کارآفرینان واقعی پس از شکست تسلیم نمی‌شوند این کارآفرین موفق هرمزگانی در سال 95 محصول دیگری بنام نانو ماسک جلبک خلیج‌فارس مکمل تغذیه پوست را ثبت اختراع کرد و با کمک بخش تحقیق و توسعه و حمایت پارک علم و فناوری و کمک نسبی دانشگاه‌ها این محصول را به‌صورت تجاری وارد بازار کرده است. این بانوی موفق استان تأکید کرد: توانایی تولید انبوه را داریم. هزینه دستگاه‌ها برای تولید انبوه این محصول طبق تعرفه سال 94 بالغ‌بر یک میلیارد و چهارصدمیلیون بود. استانداری باید از این صنعت بومی حمایت کند تا در کنار آن بتوانیم محصول اول یعنی آگار را نیز دوباره تولید کنیم و در صورت حمایت همه دستگاه‌های مختلف امکان راه‌اندازی این صنعت در استان وجود خواهد داشت.اگرچه در جلسات مختلفی در مورد اشتغال‌زایی این صنعت با مسئولان صحبت کرده‌ایم اما به دلیل مشکلات مالی حتی توانایی دریافت زمین در شهرک صنعتی نداشته و کارگاه خود را در روستای قلعه قاضی ایجاد کردم و اکنون فارغ‌التحصیلان دانشگاهی این روستا در کارگاه مشغول به فعالیت هستند. اگر کشاورزی دریایی به‌عنوان یک صنعت در خطه جنوبی کشور و هرمزگان توجه شود، اشتغال زیادی برای زنان ایجاد خواهد کرد.

کیفیت بی‌نظیر جلبک‌های هرمزگان

عیدی درباره محصولات مشابه محصول خود گفت: دو نمونه تجاری دیگر در کل دنیا مشابه این محصول وجود دارد که یکی محصول فرانسه و دیگری محصول آمریکا است اما تفاوت کار ما با آن‌ها در استفاده از جلبک‌های خلیج فارس است چراکه جلبک‌های هرمزگان به دلیل اقلیم و اکوسیستم خلیج‌فارس دارای کیفیت مناسب‌تری است اگرچه ممکن است مشابه آن در بوشهر نیز وجود داشته باشد اما کیفیت و ترکیبات آن به‌خوبی جلبک‌های این استان نیست و این‌یک موهبت الهی است.