ناعدالتی جنسیتی حتی ژاپن

این تصویری که می‌بینید از یک نشست خبری است که مسئولین یک دانشگاه پزشکی به اینکه نسبت به متقاضیان زن، تبعیض قائل بوده‌اند اعتراف می‌کنند.

مجله علمی siencemag در تاریخ 8 اوت 2018 گزارشی منتشر کرد از یک داستان بزرگ تبعیض جنسیتی در شهر توکیو.

یک دانشگاه برجسته پزشکی در کشور ژاپن اعلام کرد که مدرسانو مقامات مدرسه به‌صورت عمدی، نمرات ورودی دانشجویان را دست‌کاری می‌کردند تا زنان را به‌صورت محدود پذیرفته کنند. این اعترافات این مسئله را روشن کرد که چرا فارغ‌التحصیلان دانشگاه پزشکی توکیو یعنی (TMU) ازلحاظ جنسیتی یکسان هستند. یعنی تعداد مردان وزنان برابر است. درواقع آنان تعداد زنان را کم می‌کردند تا به توزیع نسبتاً یکسانی دست بیابند

این مسئله خود سؤال‌های بزرگ‌تری را به وجود آورده است که آیا شیوه‌های مشابه در سایر دانشکده‌های پزشکی ژاپن اعمال‌شده است ؟ وضعیت دیگر دانشگاه‌های این کشور چطور است ؟

تبعیض جنسیتی در این ابعاد صدای تمامی فعالین حقوق زنان را درآورده

 است.

 زیرا به‌طور قوی دنیا به این مسئله تکیه داشت که حداقل در کشورهای پیشرفته شاهد این‌گونه تبعیض‌های جنسیتی کمتر باشیم.

اما هدف مسئولین دانشگاه پزشکی توکیو از این کار چه بوده است ؟

در این کنفرانس مطبوعاتی که در تصویر می‌بینید، یک هیئت تحقیقاتی خارجی تائید کرد که مدیران TMU به‌طور مرتب تعداد نمرات تمام متقاضیان زن را پایین می‌آورد. آن‌ها دلیل این امر را این‌گونه گزارش دادند که: این سیاست ناشی از نگرانی‌هایی است که زنان پس از داشتن فرزندان، کار خود را ترک می‌کنند. مقامات این بیمارستان‌ها و دانشگاهان می‌ترسیدند چنین خروجی موجب مشکلاتی در بخش کارکنان بیمارستان‌های وابسته به این دانشگاه پزشکی شود و این دانشگاه که به‌شدت به فارغ‌التحصیلان دانشگاه خود وابسته است.

اما برعکس ادعای آنان، این سیاست‌ها کلاً تأثیر منفی بر روی دانشگاه داشته است و تعادل جنسیتی را در سیستم دانشگاه به هم زده است. زیرا محققان گزارش داده‌اند که 8.8٪ از متقاضیان مرد و تنها 2.9٪ از متقاضیان زن در این سال پذیرفته شدند. در سال جاری حدود 1596 مرد و 1018 زن امتحان را امتحان کردند و درنتیجه 141 مرد و 30 زن وارد شدند.

برخی از محققان این دانشگاه بر این باورند که پزشکی شغلی است که به‌صورت 24 ساعت شبانه‌روز پزشک را موظف به انجام تعهدات کاری خود می‌کند ولی زنان به دلیل تعهد مادری و همسری نمی‌توانند 24 ساعت شبانه در اختیار بیمارستان باشند.

 حال شاید بسیاری از خوانندگان ما نیز، همانند مقامات دانشگاهی پیش خود بگویند کنند که این برای خودزنان هم بهتر است که پزشکی را رها کرده و در آرامش خانه بمانند. معمولاً این‌گونه تفکرات برای دلسوزی زنان زیاد است.

نظریه‌های زیادی دراین‌باره بررسی شد و محققان بسیاری به این دسته از مقامات دانشگاهی پیشنهاد کردند که به‌جای آنکه ظرفیت پزشکی زنان را از بین ببرید، سیستم اشتباه بیمارستانی خود را اصلاح کنید. چون به‌هیچ‌وجه کار کشیدن 24 ساعت از انسان‌ها روش رایج و درستی نیست، چه زن باشد چه مرد.

اما تبعیض جنسیتی به چه دلیل حتی در پیشرفته‌ترین کشورها نیز به‌وفور یافت می‌شود ؟ چرا حتی برخی از روشنفکران نیز با آن همراهی می‌کنند ؟

این روزها در سراسر دنیا و حتی در خود کشورهای ضد حقوق زن، موضوع جنسیت زدگی (sexism) بحثی بسیار داغ و پرحاشیه‌ شده است، از مقاله‌ای که مونیکا لوینسکی پس از ده سال سکوت نوشت تا مستند ‌خبرگزاری‌های مختلف درباره گسترش نگاه و ادبیات جنسیتی در اینترنت و طنز، یا خبرهایی چون دست‌کاری نمرات دانشجویان پزشکی ژاپن

این روزها همه‌جا دراین‌باره کنفرانس‌ها و سمینارهای متعددی در حال برگزاری است و دوره‌ها و کلاس‌های آموزشی درباره پرهیز از نگاه جنسیتی برای سیاستمداران، روزنامه‌نگاران و مجری‌های برنامه‌های رادیوتلویزیونی برگزار می‌شود تا از لحن و بیان یا رفتار جنسیت زده خودداری کنند. درواقع می توان گفت :جنسیت زدگی یک بیماری اجتماعی است.

جنسیت زدگی را به‌طور سنتی ضدیت با خودزنان توصیف کرده‌اند، اما بر اساس نظریه جنسیت زدگی دوگانه، نگاه جنسیتی دو نوع دارد، خصمانه و جنسیت زدگی خیرخواهانه.

دو استاد روانشناسی، پروفسور پیتر گلیک و پروفسور سوزان فیسک در مقاله‌ای که در سال ۱۹۹۶ منتشر کردند دوگانگی رویکرد جنسیتی هم خصمانه و هم خیرخواهانه را مطرح و سپس یک پرسش‌نامه با ۲۲ سؤال مطرح کردند که با ارزیابی آن می‌توان دریافت نگاه جنسیت زده یک فرد تا چه حد خصمانه و تا حد خیرخواهانه است.

در بین این سؤال‌ها دو نگاه کاملاً تفاوت وجود دارد، اما به نظر این دو پروفسور یعنی گلیک و فیسک هر دو یک هدف را دنبال می‌کنند، حفظ موقعیت برتر مردان در ساختار هرم قدرت اجتماعی.

بر اساس تعریف، جنسیت زدگی خصمانه به‌صورت سلطه‌جویی مردسالارانه و باورهای تحقیرآمیز خود را نشان می‌دهد و موضوع مرکزی آن صراحتاً این است که مرد جنس برتر است و باید قدرت را در اختیار داشته باشد. به‌عبارت‌دیگر همان نگاهی که زن را “ضعیف” می‌بیند.

اما جنسیت زدگی خیرخواهانه نگاهی ملایم‌تر دارد؛ زن را موجودی زیبا و شکننده می‌بیند که باید از او حمایت کرد، بااین‌حال زنان باید همان نقش‌های محدود و کلیشه‌ای را بپذیرند و دنباله‌رو باشند. به‌عبارت‌دیگر همان نگاهی که زن را “جنس لطیف” می‌بیند.

به نظر گلیک و فیسک، این دو نگاه را کاملاً نمی‌توان از هم جدا کرد چراکه هردو از سه جزء یکسان تشکیل‌شده‌اند: پدرسالاری (حمایتگری و تسلط)، تفاوت جنسیتی و گرایش به جنس مخالف (هتروسکچوآلیتی).

گلیک و فیسک معتقدند که فرد جنسیت زده می‌تواند دوگانگی خصمانه-خیرخواهانه را بدون هیچ تضاد و تناقضی داشته باشد چون او زنان را به دو گروه کلی تقسیم می‌کند: یا کدبانو و یا فمینیست.

اما آیا در داستان این بیمارستان و دانشگاه پزشکی، با محروم کردن زنان از عشق و علاقه خود به پزشکی، جامعه‌ی پزشکی به یک‌راه حل درست رسید ؟ خیر. تعادل را کلا از بین برد و باری به روی دوش مردان بیمارستان گذاشت.

برخی از محققان به این نتیجه رسیده‌اند کلیشه‌های جنسیتی حتی در مورد مردان منفی‌تر از این کلیشه‌ها در مورد زنان هستند.

چرا ؟

برای مثال برای اصلاح ساختار اشتباه بیمارستان و دانشگاه پزشکی، آن‌ها بار سخت را به دوش مردان گذاشتند و خدمت‌رسانی 24 ساعته را در توان آنان دیدند بدون اینکه به حقوق مردان نیز توجه کنند.

پس همیشه راه‌حل‌های جنسیتی، صرفاً نتیجه مطلوب نخواهد داشت. سعی جامعه باید بر این باشد که راه‌حل‌هایش انسانی و از روی اخلاق و توانمندی باشد.

همچنین دانشمندان معتقدند که این تبعیض جنسیتی که برای حفظ و دوام اجتماعی که زنان در آن، جنس آسیب‌پذیر باشند، در آن بی‌عدالتی و نابرابری بیشتر خواهد شد. حتی برخی از محققان این باور که هنگام وقوع فاجعه، اول باید زنان نجات داده شوند، ناشی از یک نگرش جنسیت زده است و ممکن است بسیاری از مردانی که بیشتر آسیب‌دیده‌اند زودتر از بین بروند.

بهر روی تا نگاه جنسیت زده در هرجایی، از استخدام گرفته تا پذیرش دانشگاه و یا حقوق اجتماعی و قضایی، از ایران گرفته تا عربستان و حتی ژاپن باشد، دیگر قابل‌پذیرش نیست زیرا علم برای هر مشکلی راه‌حل‌های خارج از نوع جنسیت خواهد یافت.

پس عدالت اجتماعی در گرو عدالت جنسیتی نیز می باشد.