زندگی لاکچری آقازادهها و ریختوپاشهای بیحسابوکتاب در فضای عمومی جامعه بازتاب زیادی داشت. سبک زندگی و نوع مصرف پول و دارایی این افراد را میتوان نمونهای از نوکیسگی دانست. افرادی که با استفاده از رانت، خلأهای قانونی، موقعیت سیاسی، نابسامانی سیستم اقتصادی و غیره ثروت هنگفتی کسب کرده و به عبارتی ره صدساله را یکشبه طی میکنند.
شاید جولان آقازادهها در هرمزگان کمتر باشد اما در هرمزگان کم نیستند نوکیسهها یا بهاصطلاح تازه به دوران رسیدههایی که با فعالیتهای غیرمولدی چون قاچاق مواد مخدر و سوخت، دلالی و رانت به ثروت کلانی رسیدهاند و با بریزوبپاش بسیار نوعی از تضاد طبقاتی و بیعدالتی اجتماعی را ایجاد کردهاند.
نوکیسگی اقتصادی به حالتی گفته میشود که درآمدهای بادآورده باعث تغییر وضعیت اقتصادی یک فرد میشود درحالیکه ممکن است از لحاظ سطح فرهنگی و اجتماعی تغییر چندانی نکرده باشد و رفتار وی همچنان به طبقهای که قبلاً به آن تعلق داشته شباهت دارد.
در اصطلاح عامیانه به آنها تازه به دوران رسیده نیز گفته میشود. این افراد تلاش بسیاری میکنند تا خود را متمایز از دیگران نشان دهند و با پوشیدن لباسهای متفاوت و خریدهای گرانقیمت، حتی آتش زدن پول و درواقع افراط و اسراف زیاد تلاش میکنند دارایی خود را به رخ دیگران بکشند. نوکیسهها تمایل چندانی به فرهنگ گذشته خود ندارند و سعی میکنند از آن فاصله بگیرند و از طرفی پس از رسیدن به موقعیت اقتصادی جدید فرهنگ آنها به یک فرهنگ مصرفی مبتذل تبدیل میشود که میتواند بهصورت یک ویروس آثار مخرب اجتماعی را به همراه داشته باشد.
حسین راغفر اقتصاددان در گفتگو با اعتماد گفته است اینها كسانی هستند كه نوعاً در اثر ارتباطات و موقعیتهای سیاسی یا قوموخویشی یا حزبی میتوانند در اثر تغییرات سیاسی بهیکباره به موقعیتها و امتیازهای اقتصادی، دسترسی به انحصار، دسترسی به اعتبارات بانكی یا قدرت تأثیرگذاری بر قیمتگذاری و قیمتها در مورد برخی كالاها، دسترسی به اطلاعات درون سیستمی و... پیدا كنند و این میتواند موقعیت آنها را یکشبه یا در یك فرصت بسیار كوتاه بهشدت دگرگون كند.
اخلاقی پور جامعهشناس درباره تعریف نوکیسهها گفت: این افراد کسانی هستند که بدون زحمت و تلاش و در کمترین زمان به بیشترین منافع اقتصادی دست پیدا میکنند که معمولاً با بهرهگیری از رانت است. این افراد معمولاً مشخصات طبقات اقتصادی بالای جامعه که مبتنی بر یک فرایند اقتصادی است را طی نکردهاند.
وی تصریح کرد: یکی از خروجیهای نوکیسگی در نظام سیاسی اجتماعی ایران پدیده آقازادگی است که موضوعی دوطرفه است یعنی نوکیسگی منجر به بروز آقازادگی میشود و برعکس آن نیز امکانپذیر است. فرزندان نوکیسهها نیز ممکن است برچسب آقازادگی پیدا کنند. از طرفی آقازادگی در گفتمان سیاسی کشور بیشتر متوجه آقازادههای سیاسی است یعنی کسانی که دارای رانتهای سیاسی و اطلاعاتی بوده و از مناسبات پشت پرده آگاه هستند.اخلاقی پور با اشاره به کارکردهای پنهان اقتصاد هرمزگان گفت: یکی از این کارکردهای پنهان، پولشویی است یعنی پولها در هرمزگان تصفیه میشود به عبارتی پولشویی یکی از مکانیسمهای تسریع و تسهیلکننده شکلگیری نوکیسههایی است که فاقد تحصیلات بالا و مهارت هستند اما ماشین یا املاک گرانقیمت خریداری میکنند.این جامعهشناس افزود: این افراد درامدهای حاصل از قاچاق مواد مخدر و پول کثیف را به استان هرمزگان آورده و در فرایندهای تجاری پولشویی میکنند. بیشترین مبحث مربوط با نوکیسگی در هرمزگان مرتبط با پولشویی است. این نوکیسگی در هرمزگان بیشتر در خرید ملک و زندگی لاکچری نشان داده میشود. وی به یکی از مشکلات کمتر دیدهشده استان اشاره کرد و بیان داشت: اقتصاد هرمزگان قادر به جذب منابع برای سرمایهگذاری مجدد نیست و سرمایهگذاریها عمدتاً در تجارت، خریدوفروش و واسطهگری است و معمولاً در جاهایی سرمایهگذاری صورت میگیرد که سود آنی را به دنبال داشته باشد. این سرمایه بعد از پولشویی و پاکسازی برای سرمایهگذاری به استانهای دیگری مانند تهران، یزد، کرمان، شیراز و حتی کشورهای حاشیه خلیجفارس میرود که از کیفیت زندگی بالاتری برخوردار هستند.
اخلاقی پور اظهار داشت: ازآنجاییکه پولشویی بهعنوان یک رفتار اقتصادی پنهان است، جرم محسوب میشود بنابراین به لحاظ آماری و اقتصادی نمیتوان برآورد دقیقی از آن داشت اما تمامی شواهد و قرائن گویای این موضوع است. بهطور مثال رشد ساخت و سازی که در بندرعباس وجود دارد با اقتصاد بندرعباس قابلتحلیل نیست.
وی معتقد است نوکیسگی در طول 40 سال گذشته از دهه 70 به بعد در ایران شکلگرفته است. در شهر بندرعباس نیز شاهد شکلگیری رانت بودیم اما بالطبع نسبت به کلانشهرها کمتر شاهد این موضوع هستیم.
اخلاقی پور درباره اثرات نوکیسگی در هرمزگان گفت: نوکیسگی میتواند فاصله طبقاتی ایجاد کند. هرمزگان جزء 5 استانی است که دارای بالاترین درامد است اما سومین استان دارای فقر مزمن است. این فقر به خاطر شکاف عمیق طبقاتی است که جامعه دچار آن است. وقتی نوکیسگی اتفاق میافتد شهروندان به مقایسه اجتماعی میپردازند و در این میان احساس محرومیت شکل میگیرد که نتیجه آن پرخاشگری، خودکشی و غیره است زیرا جوانان به مقایسه شرایط اقتصادی با همسالان خود میپردازند که منجر به افزایش آسیبهای جسمی و روانی، اختلاس، اعتیاد، طلاق و بسیاری از مسائل در جامعه میشود. همچنین این پدیده اقتصادی بیانگیزگی و ناامیدی اجتماعی را نیز به دنبال دارد.