قطر: از تحریم تا خودکفایی

خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی، از مهم‌ترین اهداف هر کشوری برای دستیابی به امنیت غذایی به شمار می‌آید که جهت تحقق آن سیاست‌های و برنامه‌های متنوعی را تدوین و اجرا می‌نمایند.
در کشورهایی که دچار تحریم و مشکلات دیپلماتیک هستند، این مسئله به  بیش‌ازپیش مهم بوده است.

کاهش وابستگی به دیگران، افزایش صادرات، رشد منافع اقتصادی کوتاه‌مدت و سودآوری بالا و از همه مهم‌تر امنیت غذایی ازجمله مزایایی اصلی خودکفایی در محصولات کشاورزی و صدالبته مواد غذایی استراتژیک است.
بحران روابط سیاسی ۲۰۱۷ قطر، با قطع روابط دیپلماتیک ۴ کشور عربی به محوریت عربستان سعودی با قطر به وقوع پیوست. در مقابل نیز کشورهای ایران و ترکیه به حمایت از قطر پرداختند.

ابتدا چهار کشور عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی، بحرین به محوریت عربستان سعودی با قطر قطع روابط نمودند، پس‌ازآن برخی کشورهای عربی از این اقدام عربستان سعودی پشتیبانی کرده و روابط خود را با قطر قطع کردند.
کشورهایی که به عربستان سعودی پیوستند عبارت بودند از لیبی، یمن، مالدیو، سنگال، موریتانی، چاد، کومور، نیجر و گابن که به کارزار عربستان سعودی علیه قطر پیوستند.بعد از اعلام خبر قطع روابط زمینی هوایی و دریایی 4 کشور عربی با قطر، تصاویری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که قفسه‌های خالی سوپرمارکت قطر وصف‌های طویل دریافت برخی اقلام را نشان می‌داد که  خریداران قطری از ترس کمبود مواد غذایی، در حال انبار و ذخیره‌سازی کالاهای مورد نیاز خود هستند.

قطر کشوری کوچک اما غنی از نفت است، ولی بیشتر بخش‌های آن را بیابان‌هایی تشکیل می‌دهند که مناسب کشاورزی نیستند. قطر 99 درصد از نیاز خود به مواد غذایی را از خارج تأمین می‌کند و به همین دلیل است که امروز قطری‌ها به مغازه‌ها هجوم برده‌اند.
امنیت غذایی همواره یکی از موضوعات کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بوده است و بسیاری از این کشورها 90 درصد از مواد غذایی موردنیاز خود را وارد می‌کنند. تعدادی از این کشورها نیز به دنبال توافق‌های زمینی با سایر کشورها بوده‌اند تا مواد غذایی خود را تأمین کنند.  ازجمله مزرعه‌های پیشرفته در بیابان‌های عربستان تا خرید صدها هزار هکتار زمین زراعی در آفریقا توسط امارات متحده عربی.

قطر یک دهه پیش،  با کنیا به توافق رسید تا 40 هزار هکتار از زمین‌های زراعی کشور کنیا را اجاره کند و در عوض یک وام 2.5 میلیارد دلار به کشور کنیا بدهد و بااین‌وجود، برآوردها نشان می‌دهد که اگر در آن زمان وضعیتی اضطراری برای قطر پیش می‌آمد، این کشور تنها ذخیره 3 روز مواد غذایی را در اختیار داشت و قطعاً بحران‌های پیش روی قطر را حل نخواهد کرد.

اما هفته گذشته خبری منتشر شد از خودکفایی صددرصدی قطر در تولید شیر که نشان از گام‌های بلند قطر برای امنیت غذایی کشورش است.
یک شرکت تولیدکنندهٔ شیر در قطر برای نخستین بار در این کشور صادرات این محصول را آغاز کرد. صادرات محصولات این شرکت دو سال پس‌ازآن آغاز شد که هزاران گاو با هواپیما به داخل قطر منتقل شدند تا به‌این‌ترتیب بزرگ‌ترین مزرعه لبنیات خلیج‌فارس تأسیس شود. نام این کارخانه بزرگ "به لاندا" است.

مدیر ارتباطات کارخانهٔ شیر به لاندا با اشاره به اینکه اکنون به خودکفایی کامل رسیده‌اند، می‌گوید: شرکت به لاندا به یکی از نمادهای آینده قطر تبدیل خواهد شد و ثابت می‌کند که تحریم‌ها علیه این کشور بیشتر یک برکت بوده است.
قطر تا سال ۲۰۱۷ میلادی به‌شدت به فعالیت‌های بازرگانی خود با دیگر کشورهای منطقه خلیج‌فارس وابسته بود؛ اما پس‌ازآنکه عربستان سعودی این کشور را به حمایت از گروه‌های تروریستی متهم کرد و مرزهای زمینی خود را به روی آن بست، مسیرهای حمل‌ونقل این کشور نیز مختل شد و قطر بر آن شد که استراتژی تأمین منابع غذایی خود را تغییر دهد و سیاست‌های اقتصادی خود را نیز بازنگری کند.

اگرچه قطر یکی از مهم‌ترین صادرکنندگان نفت و گاز در جهان است اما غیرازاین محصولات، تقریباً همه‌چیز را وارد می‌کند.
یکی از مهم‌ترین مشکلات قطر تأمین غذا در این سرزمین بیابانی است اما اکنون مقامات آن می‌گویند که توانسته‌اند مسیرهای تجاری جدیدی به وجود بیاورند و با تقویت تولیدکنندگان محلی به‌ویژه در بخش کشاورزی و با ساخت گلخانه‌های بزرگ و صنعتی مجهز و پروش میوه‌ها و سبزی‌ها در این گلخانه‌ها، آثار تحریم‌ها را کم کنند.دولت قطر مدعی است که تلاش‌هایی که برای توسعه بخش کشاورزی قطر انجام داده و به‌زودی از دیگر پروژه‌های خود رونمایی می‌کند.
اما به نظر می‌رسد برخلاف پیشرفت‌های قابل‌توجه در بخش کشاورزی، دیگر بخش‌ها همچنان از پیامدهای تحریم آسیب می‌بینند. در ماه مارس گذشته شرکت هواپیمایی قطر در گزارش جدید خود برای دومین سال پیاپی از کاهش سود خبر داد. بسیاری از مراکز خرید قطر نیز به شلوغی گذشته نیستند.