گامی در راستای احقاق حقوق بانوان

زنان نیمی از انسان های جهانند که به دلایل مختلف، سال ها و بلکه قرن ها از حقوق انسانی خود بی بهره بوده اند و این بی بهرگی کم و بیش در همه جای دنیا وجود داشته و دارد . البته در دوران معاصر زنان با پیگیری احقاق حقوق خود توانسته اند به موفقیت هایی دست یابند تا جایی که امروزه وضعیت زنان یکی از معیارهای توسعه هر کشور به شمار می آید و این شاخص سالانه بررسی می شود و نتایج بررسی به اطلاع مردم می رسد به عنوان مثال طی گزارشی که شرکت رده بندی معتبر  یو.اس نیوز اند ورلد ریپورت منتشر کرده، در سال گذشته میلادی کشور دانمارک بهترین وضعیت را در حوزه زنان داشته است. در ایران هم زنان تلاش هایی برای احقاق حقوق و بهبود وضعیت خود داشته اند و پیشرفت هایی هم حاصل شده است. آخرین نمود  تلاش های انجام شده که این روزها محل بحث فراوان بوده، لایحه صیانت، کرامت و تأمین امنیت بانوان است، لایحه ای 77 ماده ای که به  مسائل مختلف حوزه زنان شامل پژوهش و آموزش، خدمات مربوط به سلامت، پیشگیری از وقوع جرم ،حمایت از زنان بزه دیده، مجازات مجرمین علیه زنان و مواردی از این دست می‌پردازد و  موضوع این گزارش است .

آشنایی با لایحه صیانت،کرامت و امنیت بانوان و اهداف آن

 این لایحه در قالب ۷۷ ماده قانونی تنظیم  شده و در ماده اول آن و در توضیح اهدافش ۷ مورد بدین شکل بیان شده است: تأمین امنیت و صیانت از کرامت بانوان، تحکیم مبانی خانواده و حفاظت از کیان آن، افزایش سطح آگاهی عمومی و آموزش‌های اختصاصی در زمینه مقابله با بزه موضوع این قانون، توسعه دانش و فن آوری در زمینه عدالت اجتماعی و صیانت از کرامت بانوان و حفظ نظام خانواده، ارتقاء شاخص‌های دادرسی اسلامی و عادلانه در خصوص بانوان موضوع این قانون، پیشگیری از جرایم خشونت آمیز علیه بانوان و حمایت از بانوان بزه دیده یا در معرض بزه دیدگی. موارد یاد شده اهداف نیکویی ست  که رسیدن به آنها در بهبود وضعیت زنان تاثیر به سزایی دارد. در صورت تصویب این لایحه کمیته ای متشکل از حدود 25 نفر مسئولیت پیگیری اجرای  قوانین آن را بر عهده دارند.

مسیری که لایحه صیانت،کرامت و امنیت بانوان  طی کرده است

بعد از آشنایی اجمالی با این لایحه بد نیست بدانیم که لایحه، چه مسیری را پشت سر گذاشته است . به گفته سخنگوی قوه قضاییه،  این لایحه ابتدا توسط دولت تدوین شده بود اما بعد از بحث در کمیسیون لوایح دولت ، به این نتیجه رسیدند که  با توجه موارد متعدد در حوزه جرایم، یک لایحه قضایی است و قوه‌قضاییه باید درباره آن اظهارنظر کند، که به همین دلیل به قوه‌قضاییه ارسال شد. اهتمام جدی در این زمینه انجام شد و متن پیشنهادی در معاونت‌های مربوطه بررسی شد که در این زمینه کارگروه‌های مشترک دولت و قوه‌قضاییه نیز به صورت تخصصی مشغول بررسی بودند. براساس وعده زمان‌بندی شده آیت الله رئیسی ، خوشبختانه  وعده محقق، و متن نهایی مورد‌‌‌‌نظر قوه‌قضاییه به دولت ارسال شد و این طور که از سخنان ایشان بر می آید، این لایحه هنوز در انتظار صحن مجلس شورای اسلامی و تبدیل شدن به قانون است.

تاثیری که لایحه صیانت،کرامت و امنیت بانوان می تواند بر وضعیت زنان بگذارد 

اما باید دید این لایحه در صورت  تصویب و اجرا چقدر می تواند در بهبود وضعیت زنان موثر باشد و آیا نکته ای هست که از دید نویسندگان لایحه دور مانده باشد؟ بررسی اجمالی این لایحه نشان می‌دهد که لایحه در زمینه پژوهش های مربوط به زنان ، فرهنگ سازی در ارتباط با کرامت انسانی زنان و دادن آموزش های لازم در مورد آنان عملکرد خوبی داشته و حمایت شایسته ای را از زنان آسیب دیده پیش بینی کرده است، اما در زمینه مجازات مجرمینی که مرتکب جرم علیه زنان شده اند بسیار سهل انگاری کرده و اکثر این جرائم را مستحق مجازات درجه شش یا هفت دانسته است . معصومه ابتکار معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور در این خصوص می گوید: در این لایحه جرم انگاری در نظر گرفته شده و زمانی که جرائم اتفاق می‌افتد حتماً باید مجازات متناسبی نسبت به آن دیده شود که جنبه بازدارندگی داشته باشد تا با آسیب‌ها مقابله شود. موضوعی که به نظر می‌رسد در لایحه به‌قدر کفایت به آن توجه نشده است.

این لایحه در برابر مساله مهمی مثل فرصت برابر اشتغال سکوت کرده و از جرائم خانوادگی حرفی به میان نیاورده است، و هیچ گامی برای تعدیل قوانین مریوط به ازدواج و ارث برنداشته و هیچ هتل و مسافرخانه ای در این لایحه موظف به ارائه خدمات به زنانی که تنها مسافرت کرده اند نشده است .

 چند مثال از نکات مثبت و منفی در متن لایحه صیانت،کرامت و امنیت بانوان

 در ماده ای از این لایحه، معاونت پیشگیری از جرم قوه قضاییه موظف شده است تدابیر لازم جهت حفظ کرامت بانوان در مراجعه به مراجع قضایی را اتخاذ کند که کلی بودن مباحث مطرح شده در این ماده، راه را برای برخورد سلیقه ای باز می کند. در ماده ای دیگر وزارت علوم تحقیقات و فناوری موظف شده است در طراحی رشته ها و گرایش های تحصیلی ملاحظلت جنسیتی بانوان را لحاظ کند ، ماده ای که به نظر نگارنده بسیار جنسیت زده است و می تواند موجب دورشدن بخشی از زنان از پرداختن به رشته های مورد علاقه شان شود . در ماده ای دیگر آموزش و پرورش موظف به تدوین و اجرای برنامه‌های درسی مناسب در دوره‌های مختلف تحصیلی و در دو حوزه شناختی و رفتاری دانش آموزان نسبت به چگونگی تأمین کرامت و امنیت بانوان در محیط خانواده و جامعه شده که به نظر نگارنده عالی ترین ماده این لایحه است چرا که  جامعه ما در حوزه زنان بیشتر از هر چیز دیگری نیازمند  آموزش احترام به شخصیت انسانی آنان و تبدیل این موضوع به فرهنگ است. موارد مثبت و منفی متعددی در این لایحه به چشم می خورد که فرصت پرداختن به آنها در این نوشته وجود ندارد. در پایان امید است با تصویب این لایحه که شروع خوبی برای بهبود وضهیت زنان ایران است در مجلس شورای اسلامی ، گام بلندی به سوی رسیدن زنان این مرزوبوم به حقوق حقه شان برداشته شود روندی که قطعا با اصلاح لایحه و گنجاندن موارد مغفول مانده ادامه خواهد یافت و منتهی به برداشتن گام هایی بلندتر خواهد شد.