746هزار هکتار کشور؛ مورد هجوم ملخ‌های صحرایی

گزارش کمیسیون کشاورزی درباره عملکرد دستگاه‌های اجرایی برای مقابله با مخاطرات ناشی از هجوم ملخ‌های صحرایی تصریح داشته است که سطح مبارزه با هجوم این ملخ‌ها تا تیر 98 در جنوب کشور 746 هزار هکتار برآورد شده است.

به گزارش صبح ساحل، به نقل از فارس، گزارش کمیسیون کشاورزی آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی درباره عملکرد دستگاه‌های اجرایی برای مقابله با مخاطرات ناشی از هجوم ملخ‌های صحرایی به عرصه‌های طبیعی و اراضی کشاورزی کشور در  جلسه علنی عصر امروز (یکشنبه اول دی) پارلمان قرائت شد.

برخی محورهای این گزارش به شرح ذیل است:

ـ هجوم ملخ صحرایی به کشور از نظر سطح آلودگی و تعداد استان‌های درگیر از سال 1342 تا کنون بی‌سابقه بوده است.

ـ اولین گزارش تهاجم ملخ به خاک کشورمان در این باره مربوط به استان هرمزگان (منطقه نخیلو) در 7 بهمن 97 بوده است.

ـ استان‌های مورد هجوم در موج اول ورود ملخ‌ها هرمزگان، سیستان و بلوچستان،‌کرمان، بوشهر، فارس و خوزستان و در ادامه استان‌های خراسان جنوبی،‌کهگیلویه و بویراحمد و ایلام بوده است.

ـ سطح مبارزه با هجوم ملخ صحرایی تا تیر 98 در جنوب کشور 746هزار هکتار برآورد شده است.

 ـ مجموعاً 175 ریزش ملخ صحرایی (در جمعیت‌های 50 میلیونی) در کشور اتفاق افتاد.

ـ وسعت عرصه‌های مورد تهاجم ملخ صحرایی عبارت است از: 26 درصد سطح زیرکشت محصولات زراعی و واقعی، 32 درصد مراتع متراکم و نیمه متراکم و 56 درصد جنگ‌ها و بیشه‌زارهای کشور است.

ـ در مجموع 39 درصد محصولات زراعی و باغی در عرصه‌های مورد تهاجم ملخ صحرایی تولید می‌شوند.

ـ بررسی سطح مبارزه با این آفت در کشورهای عربستان سعودی، قطر، عمان و یمن نشان می‌دهد این کشورها در مبارزه با ملخ صحرایی کوتاهی کرده‌اند که مراتب اعتراض ایران در این خصوص به سازمان فائو ادامه دارد.

علی ابراهیمی سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس هنگام قرائت این گزارش گفت: براساس مستندات موجود و اطلاعات واصله به این کمیسیون درخصوص اعتبارات مورد نیاز برای مبارزه با هجوم ملخ صحرائی، وزیر جهاد کشاورزی در مکاتبه شماره  4429/  020/ م مورخ  9/  11/ 1397 تهاجم ملخ به عرصه‌های طبیعی کشور را به وزارت کشور اعلام و (پس از 10 روز از شروع حادثه) طی مکاتبه  22751/ 020 مورخ  17/  11/ 1397 تقاضای تأمین 120 میلیارد ریال اعتبار را به منظور پشتیبانی از عملیات مبارزه با ملخ صحرائی به رئیس شورای عالی مدیریت بحران کشور ارائه می کند.

ابراهیمی ادامه داد: همچنین وزارت کشور پس از بررسی موضوع با تأخیر یک ماهه، طی مکاتبه شماره 230466 مورخ  11/  12/ 1397 با عنوان رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، تخصیص100میلیارد ریال اعتبار هزینه‌ای برای این منظور درخواست می کند.

سخنگوی کمیسیون کشاورزی در ادامه با بیان اینکه علیرغم پیگیری‌های متعدد سازمان حفظ نباتات و وزارت جهاد کشاورزی از سازمان برنامه و بودجه کشور تا پایان سال 1397، هیچ اعتباری به این موضوع اختصاص داده نمی‌شود، اظهار داشت: در ابتدای سال 1398 با توجه به وقوع سیلاب گسترده در مناطق مختلف کشور، موضوع هجوم ملخ در حاشیه قرار می‌گیرد. در نهایت مطابق تصویب‌نامه شماره  13298/ ت5606 مورخ  10/  2/ 1398 هیأت‌وزیران و ابلاغیه شماره 70934 مورخ  18/  2/ 1398 سازمان برنامه و بودجه کشور، مبلغ 100میلیارد ریال اعتبار هزینه‌ای به این موضوع تخصیص می‌یابد (یعنی سه ماه پس از اولین حمله ملخ به کشور).

وی افزود: براساس آخرین اخبار و علیرغم گسترش سطح مورد هجوم ملخ در کشور، تا تاریخ  1/  5/ 1398 مجموعاً مبلغی معادل 150 میلیارد ریال اعتبار هزینه‌ای برای این منظور به وزارت جهاد کشاورزی تخصیص داده شده، در حالیکه براساس اظهارات مسئولین سازمان حفظ نباتات کشور برای عملیات مبارزه تاکنون، معادل 320 میلیارد ریال هزینه انجام شده است.

ابراهیمی ادامه داد: اعتبارات استفاده شده برای مبارزه با آفت ملخ صحرائی به دو صورت ملی و استانی تخصیص داده شده است و بیشترین همکاری با دستگاه‌های اجرائی کشور را استان های خوزستان و بوشهر جهت مبارزه با این آفت داشتند.

این نماینده مردم در مجلس دهم همچنین تصریح کرد: وزارت جهاد کشاورزی با همکاری وزارت کشور (سازمان مدیریت بحران، استانداری‌های استان‌های درگیر با این مسئله)، نیروهای نظامی و کشاورزان محلی، اقدامات گسترده‌ای برای مبارزه با این آفت انجام داده است.

وی در ادامه با اشاره به مهمترین مشکلات عملیاتی در جریان مبارزه براساس اظهارات مسئولین، گفت: خدمات هواپیمایی برای سم‌پاشی (به‌خصوص در عرصه‌های طبیعی) یکی از این مشکلات بوده که تاکنون از 7 فروند هواپیما برای سم‌پاشی استفاده شده که تأمین هزینه‌های سوخت و خلبان، از مشکلات اصلی بوده است. البته شرکت خدمات ویژه هوایی وزارت جهاد کشاورزی که در سال 1391 و در قالب اصل 44 واگذار شده بود با مصوبه هیأت دولت در سال 1393 بدون ردیف مشخص بودجه‌ای، به شرکت مادر تخصصی وزارت جهاد کشاورزی مسترد می‌شود و به همین دلیل نیز از توانائی لازم برای پشتیبانی عملیات مبارزه با آفات برخوردار نبوده است.

ابراهیمی در ادامه با اشاره به تأمین سم مورد نیاز، افزود: تاکنون 450 تن آفت کش در جریان عملیات مبارزه با ملخ صحرائی استفاده شده که به‌دلیل مشکلات ناشی از تحریم و عدم تخصیص اعتبارات لازم، تأمین سم مورد نیاز جزء مشکلات اصلی بوده است. براساس نظر مسئولین سازمان حفظ نباتات کشور، ماده مؤثره (تکنیکال) لازم برای تولید سم باید از خارج از کشور تهیه شود.

این عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی، همچنین تصریح کرد: خدمات بخش خصوصی (برای عرضه سم و تجهیزات عملیاتی) یکی از اقدامات است که بخش خصوصی فعال و همکار با دستگاه‌های اجرائی جهت مبارزه با هجوم ملخ صحرائی به‌دلیل عدم پرداخت مطالباتشان (تاکنون) از تمایل و توانائی کافی برای ادامه همکاری برخوردار نیست. درصورت ادامه این وضعیت و طغیان مجدد این آفت، دولت قادر به استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و عکس‌العمل سریع و مناسب برای مبارزه نخواهد بود.

وی در ادامه با اشاره به تخصیص اعتبارات به این موضوع ابراز داشت: مبلغ اختصاص داده شده تاکنون (150 میلیارد ریال) برای مبارزه با این آفت جهت پرداخت هزینه‌های قبلی و آمادگی برای مرحله بعدی هجوم ملخ کافی نیست. براساس نظر کارشناسان اگر بخشی از این مبلغ به موقع و در اواخر سال1397 تأمین شده بود کشور با این حجم از خسارات مواجه نبود.

ابراهیمی اضافه کرد: تنها آمادگاه کشوری مبارزه با ملخ (واقع در کرج و متعلق به سازمان حفظ نباتات کشور) که جهت ساماندهی و توزیع فوری سم و تجهیزات مورد نیاز برای مبارزه با آفات در مواقع بحرانی راه اندازی شده بود، طی سال‌های گذشته در جریان واگذاری در معرض فروش قرار گرفت. اخیراً مجوز فروش این آمادگاه در هیأت وزیران ابطال شد و دادگاه نیز رأی به عدم انجام معامله داده ولیکن با اعتراض خریدار، پرونده در مرحله تجدید نظر است.

نماینده مردم شازند در مجلس ادامه داد: مطابق هشدار اخیر وزیر جهاد کشاورزی (مکاتبه  1505/  020/ م مورخ  5/  4/ 1398) و براساس نظرات کارشناسی، درصورت ادامه ریزش ملخ به خاک کشور، با تشدید ازدیاد نسل برجامانده از ریزش‌های گذشته مواجه خواهیم شد که اثرات تخریبی مضاعفی دربردارد؛ در نتیجه مبارزه و کنترل این حجم از آفت نیازمند آمادگی بیشتری نسبت به مرحله اول هجوم ملخ‌ها است. به‌علاوه با توجه به روند تغییرات اقلیمی و امکان وقوع بارندگی‌های شدید طی سال‌های آینده، احتمال طغیان آفت‌هایی مانند ملخ، بیش از گذشته خواهد بود؛ در نتیجه برنامه‌ریزی بلندمدت برای آمادگی لازم در این خصوص اهمیت و ضرورت بیشتری نسبت به سال‌های قبل دارد.

 وی همچنین با اشاره به جمع بندی و پیشنهادات در خصوص موضوع هجوم ملخ های صحرایی عنوان کرد: گسترش فوق‌العاده ملخ صحرائی در کشور به‌دلیل شرایط مطلوب بارندگی در سال جاری به قدری زیاد بوده که حداقل 9 استان کشور درگیر این مسئله هستند. عدم واکنش سریع در موقع شروع بحران و تأخیر در تصمیم‌گیری برخی مسئولین برای مبارزه مؤثر با این آفت، منجر به گسترش حجم خسارات وارده به محصولات زراعی و باغی کشاورزان و عرصه‌های طبیعی کشور شده است.

ابراهیمی ادامه داد: به ‌دلیل درگیری کشور با بحران سیلاب‌ها در روزهای نخست سال 1398 متأسفانه درخواست‌های کشاورزان و سازمان حفظ نباتات برای مبارزه با ملخ صحرائی و تأمین اعتبار لازم برای آن، در زمان مناسب مورد توجه قرار نگرفته است. عدم تأمین به موقع اعتبار لازم و پشتیبانی عملیاتی نامناسب از مبارزه با ملخ صحرائی (به‌خصوص به‌واسطه تجهیزات قدیمی و بعضاً مستعمل) مهمترین مشکلات دستگاه‌های اجرائی در این زمینه بودند.

وی افزود: امکان ادامه هجوم ملخ به اراضی کشاورزی و عرصه‌های طبیعی کشور در سال جاری و همچنین افزایش احتمال طغیان این آفت در سال‌های آینده، ضرورت توجه ویژه به موضوع را دو چندان می کند. آمادگی کامل مراکز عملیاتی و نهادهای پشتیبانی کشور برای مبارزه با هجوم ملخ صحرائی در آینده بسیار مهم است.

ابراهیمی همچنین با اشاره به راهکارهای پیشنهادی کمیسیون کشاورزی برای مقابله با هجوم ملخ ها، عنوان کرد: همه امکانات کشور در استان‌های درگیر این آفت، بسیج شده و با محوریت و مدیریت سازمان جهاد کشاورزی استان و دستگاه‌های تخصصی در عملیات کنترل و مبارزه بکار گرفته شود همچنین باید قصور یا تقصیر برخی مسئولین در مورد تأمین به موقع اعتبارات لازم جهت مبارزه با ملخ صحرائی بررسی و پیگیری شود.

این نماینده مردم در مجلس دهم ادامه داد: از سوی دیگر باید اعتبارات مورد نیاز جهت مبارزه با هجوم ملخ صحرائی در اسرع وقت از طرف سازمان برنامه و بودجه کشور در اختیار وزارت جهاد کشاورزی قرار بگیرد ضمن اینکه به منظور تقویت پتانسیل استفاده از خدمات بخش خصوصی جهت مبارزه با این آفت در آینده، ضرورت دارد پرداخت مطالبات بخش خصوصی در اولویت قرار بگیرد. همچنین با توجه به نقش حاکمیتی دولت در کنترل آفات عمومی، شرکت خدمات ویژه هوایی وزارت جهاد کشاورزی ضمن تبدیل به یک مرکز خدمات هوایی ذیل سازمان حفظ نباتات کشور با اختصاص ردیف بودجه مستقل و تأمین اعتبارات کافی، تقویت و تجهیز شود.

وی در ادامه تصریح کرد: با تعیین تکلیف نهایی وضعیت آمادگاه کشوری مبارزه با ملخ از طرف قوه قضائیه، این مجموعه برای پشتیبانی عملیات‌های بحرانی مبارزه با آفات احیاء شده و هرچه سریعتر مراکزی با همین هدف در نقاط حساس کشور (به تشخیص دستگاه تخصصی) راه اندازی شود.

ابراهیمی افزود: با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سایر مراکز تحقیقاتی و پژوهشی مرتبط، تولید داخلی عوامل بیولوژیک کنترل کننده گونه‌های مختلف ملخ‌ و همچنین تولید داخلی ماده موثره سموم شیمیایی (تحت عنوان ULV) مورد حمایت قرار بگیرد (به‌خصوص از طریق شرکت‌های دانش بنیان).

وی ادامه داد: نمایندگی ایران در سازمان خوار و بار جهانی ملل متحد (فائو) با همکاری وزارت امور خارجه، در مورد پیگیری قصور کشورهای همسایه ایران برای مبارزه با ملخ صحرائی فعالانه‌تر عمل نموده و گزارش اقدامات خود در این خصوص را به مجلس شورای اسلامی ارائه کند.

سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی در مجلس شورای اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: مسئولین استانی که بیشترین حمایت و عملکرد مناسبی در مورد مبارزه با این آفت داشته‌‌اند مورد تشویق قرار بگیرند.