سیل کرونا به سمت هرمزگان/ مسئولان با کرونا کری نخوانید

برای نوشتن از تحلیل بحران این روزهای  کرونا و قرنطینه و پویش "در خانه بمانید"، تصمیم گرفتم از مبحث قانون و فرهنگ برای توضیح این امر استفاده کنم.سال‌ها پیش زمانی که کودک بودیم وقتی به همراه والدین خود به بانک می‌رفتیم جز شلوغی و ازدحام و بی‌نظمی چیزی را مشاهده نمی‌کردیم. البته بانک یکی از این موارد بود، نانوایی و چهارراه‌های بدون چراغ راهنمایی و رانندگی، میوه‌فروشی ها و غیره هم بودند.

سال‌ها پیش سیستم نوبت‌دهی آنلاین و غیر آنلاین اپیدمی شد. در بانک‌ها که قطعاً به صف ها نظم چشم‌گیری بخشید. به همین سادگی اجرای یک قانون به همراه تکنولوژی باعث شد که بی‌نظمی تا حد زیادی برطرف شود.

اما هنوز در بسیاری از اماکن عمومی و اداره ها که چیزی تحت عنوان نوبت‌دهی سیستمی نیست، همچنان شاهد بی‌نظمی بالا هستیم و سریعاً بلبشو می‌شود. چه شد که بانک به ما نظم آموخت ولی نانوایی و یا یک صف بلیت‌فروشی ساده این‌چنین نکرد؟ ورود فرهنگ یا قانون؟ 

حالا فرض کنید که بخواهیم کشور را با فرهنگ اداره و مدیریت کنیم. از مردم بخواهیم که به" پویش کمربندهای خود را هنگام رانندگی ببندید" (فرض کنید هیچ قانون و جریمه‌ای نیست) و یا در بانک‌ها، صف را خودتان رعایت کنید؛ بپیوندند. این امر از نظر شما امکان‌پذیر است؟ چهارراه‌های شلوغ شهرهای بزرگ را چگونه می‌توان بافرهنگ سازی، منظم کرد؟ 

اگر بخواهیم بافرهنگ کشور را مدیریت کنیم که قطعاً با بحران‌های جدی‌تری چون فساد و ریا و لابی و غیره بیشتری مواجه می‌شویم. چون فرهنگ یک قوه اختیاری است وتنها انسان‌ها را به دودسته بافرهنگ و بی‌فرهنگ تقسیم می‌کند و بس.

حتی ضریب شکست مدیریت کشور بافرهنگ بسیار بالاست. چه‌بسا احتمال شکست مدیریت یک بحران را قطعی می‌کند.اما قانون در این میان چه‌کاره است؟ قانون یک امر الزامی است و افراد را به دودسته قانون‌مدار و قانون‌گریز تقسیم می‌کند.

فرد قانون‌گریز اگر تخلف کند که قطعاً مجازات خواهد شد و شخص قانون‌مند هم چه‌بسا قانون‌گریز بوده ولی از ترس مجازات، رعایت قانون را برای خود و اطرافیانش الزامی کرده است.  کسی که در صف بانک برگه نوبت‌دهی را می‌گیرد و منتظر شماره خود می‌نشیند الزاماً بافرهنگ نیست، شاید از ترس عدم خدمات و مجازات از سوی کارمندان است که  نوبت را رعایت می‌کند.

کری خواندن برای کرونا بی‌فایده است

حال این را تعمیم می‌دهیم به بحران کرونا و مسافران نوروزی این ایام. ما این روزها شدیداً با بحران کرونا دست به یقه‌ایم. تمامی کسب‌وکارها به زمین چسبیده‌اند. بسیاری از خانواده‌ها داغدار و یا دچار این ویروس و بیمارستان‌ها و ترس‌های ناشی از آن هستند. تقریباً اکثر کشورهای دنیا، دولت‌ها و اختیارات دولتی را گسترده‌تر کرده‌اند تا بتوانند بحران را دقیق‌تر کنترل کنند. دولت‌ها از تمامی منابع و قوانین برای عبور از بحران استفاده می‌کنند. کره جنوبی و تایوان و ژاپن با استفاده از قوانین بسیار سخت‌گیرانه و مجازات سنگین و استفاده دقیق و به‌موقع از تکنولوژی، نرم‌افزارها، ربات‌ها و ردیابی آنلاین دقیق بیماران تقریباً این بحران را کنترل می‌کنند. فرانسه و هلند و سوئیس مثال‌های خوبی هستند که با منع و زندانی کردن خاطیان به خاطر شکستن" قانون قرنطینه اجباری" به مقابله با بحران کرونا رفته‌اند. هر کشوری به‌نوبه خود سعی در کنترل بحران دارد. تقریباً تمامی کشورها و دولت‌ها با عذرخواهی تماماً مسئولیت این بحران را به عهده گرفته‌اند.

حال بازگردیم به ایران. در اینجا برخلاف ژاپن و یا چین برای مدیریت بحران از فرهنگ استفاده می‌شود.  پویش‌هایی ناکارآمد که با ابزاری چون صداوسیما و هنرمندان و افراد سرشناس به مردم منتقل می‌شوند. این ابزارها از مردم می‌خواهند که در خانه بمانند و یا به مسافرت نروند. حال که قرنطینه نکردن قم یک مسئله حل‌نشده باقی ماند و وزیر بهداشت می‌گوید که ما خود دیر فهمیدیم که کرونا به کشور سرایت کرده و یا ماهان را باید مجازات کنیم که در تمامی مدت شیوع کرونا سفرهایش را به چین قطع نکرده بود، توپ را به سمت مردم می‌اندازند و از مردم می‌خواهند که خودشان رعایت کنند. آن‌هم در چنین شرایط بحرانی. چرا مسئولان سعی می‌کنند که بحران را بدون ابزار قانون حل کنند؟ یا حل نشدنش را به بی‌فرهنگی مردم نسبت دهند؟ این سوالی است که جواب آن را نیافتیم.

با شروع سال نو وضعیت برای مردم و مسئولین روشن‌تر شد. تصاویر نشان می‌داد که بازارها در شهرهای بزرگ همچنان شلوغ و کسب‌وکارها فعال هستند. تهران بااینکه بحران کرونا را داشت و کانون بود، اما شب عید بازارش همچنان شلوغ و پرازدحام بود. تقریبا از زمان ورود کرونا تا شب عید، 40 روزی گذشته بود و این تعجب کارشناسان را بیشتر برانگیخت.

تصاویر دیگری که از بزرگ‌راه‌های خروجی تهران و قم منتشر می‌شد، وضعیت را نگران‌کننده‌تر کرد. برخی از مردم تصمیم گرفتند به مسافرت بروند و عمده این مسافران مقصدشان به دلیل آب‌وهوا و سیلاب‌های بهاری به‌احتمال‌زیاد شمال نیست، جنوب است.

دراین‌بین مسئولان هرمزگانی و نمایندگان با علم به اینکه مسافران زیادی به هرمزگان می آیند، تنها به غربالگری ساده اکتفا کردند. آنها ضمن تشکر مادام از همدیگر، دست به هیچ‌گونه قرنطینه سازی قانون‌مند نزدند. بازارها و اصناف بسیار دیر تعطیل شد، شب عید!

 همین امروز هم شهر کیش به دلیل ورود مسافران از نقاط آلوده کشور، تبدیل به کانون کرونا در هرمزگان شده است. آن ماهی  که در کیش از آب گرفتند تازه نبود و مسدود کردن پروازها ومسیرهای ورودی به کیش، بسیار دیر صورت گرفت.

قرنطینه بی قرنطینه

حتی روزهای پایانی سال رئیس‌جمهور با تکذیب شایعات در مورد "قرنطینه شدن پایتخت" گفته بود که" ما چیزی به نام قرنطینه نداریم. اینکه شایع شده در تهران یا بعضی شهرها فروشگاه‌ها و برخی مشاغل قرنطینه هستند، اصلاً چنین چیزی وجود ندارد. نه امروز قرنطینه است، نه ایام نوروز... همه در کسب‌وکار و فعالیت خود آزادند".

حال که دولت از قرنطینه سازی کامل و اجباری سر باز زد، مردم خود مجبور به خود قرنطینگی شدند. برخی شهرها با زدوخورد با مسافران به این بحران دامن زدند؛ یعنی از بحران کرونا رسیدیم به بحران قومیت‌ها؛ مردم به جان همدیگر افتادند. هرمزگان هم از این مسئله بی‌نصیب نماند و بین مسافران و بومیان جسته‌وگریخته برخوردهای لفظی و فیزیکی درگرفت. خیلی از شهرهای هرمزگان توسط خود بومیان خود قرنطینه شد. هنوز ویدئوهایی در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود که نشان می‌دهد مسافران و حتی بومیان در اماکن عمومی هرمزگان به‌راحتی به گشت‌وگذار مشغول هستند، بندرعباس یکی از مثال های خوب است. حال اگر مسئولان منتظرند با چند پوستر "در خانه بمانید" و "کرونا را شکست می دهیم" و تنها استفاده مسئولان از تکنولوژی،  صدای رامبد جوانی شود که از پشت خط های خاموش می‌گوید در خانه بمانید، پس قطعا کرونا این مهمان ناخوانده  تا پاییز مهمان ما خواهد بود. ایتالیا با داشتن شاخص‌های سلامت مناسب و داشتن یک سیستم بهداشتی برتر نسبت به برخی از کشورهای قاره اروپا، تا حدودی یک کشور ایده ال بود( البته نقدهای فراوانی به سیستم بهداشتی دولتی آن وارد است) ولی تنها ورود  چند گردشگر چینی از شهر ووهان، باعث رخ دادن چنین بحران تاریخی در این کشور شده است.

حال نماینده‌های هرمزگان هم  به‌جای ژست گرفتن و درخواست مکرر و بیهوده برای انسداد ورودی‌های هرمزگان، باید پاسخگو باشند که چرا تا به امروز ورودی‌های هرمزگان همچنان باز است و تمام همت شان برای مقابله با ناقلان کرونا یک تب‌سنج ساده است؟ آنگونه که ما می دانیم تب سنج اصلا ابزار دقیقی نیست و بسیاری از ناقلان اصلا تب ندارند یا علائم بیماری کرونا در آنها اصلا به شکل تب بروز نمی کند.

8.5 میلیون نفر از 19 استان کشور خارج‌شده‌اند و معلوم نیست چه تعداد فرد آلوده هم‌اکنون در سطح هرمزگان در حال گردش است و حتی نمی‌دانیم چه بحرانی و با چه ابعادی پیش روی ماست اما قطعاً همگان خوب میدانیم که ابزارش برای تمام اقشار جامعه فرهنگ و فرهنگ‌سازی نیست، قانون و اعمال قانون است و بس. مسئولان! شهرهای هرمزگان را ووهان و میلان و قم نکنید. جلوی ضرر را هر موقع بگیرید در این مورد منفعت نیست و در پایان کرونا شوخی ندارد.

در ادامه تصاویری از تعطیلی بازار بندرعباس در شب عید