شعارهای کلان، دغدغه های خُرد

دیروز انتخابات چهارمین دوره شوراهای شهر و روستا در سراسر کشور همزمان با انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری درسراسر کشور برگزار شد، دیروز رای شهروندان کشورعلاوه بر تعیین سیاستهای عمدة اقتصادی و سیاسی برای ریاست جمهوری، سرنوشت زندگی روزمره شهرهایشان را نیز تعیین کرد.

ده روز تبلیغات کاندیداهای شورای شهر که دولت سعی داشت با ترفندهایی تا حد ممکن فرصت تبلیغی را از افراد مستقل بگیرد باتنوع دیدگاه  و شعار به پایان رسید.در این دوره که پرتعدادترین کاندیدهای ثبت نامی را داشت تنوع گروه ها  و اقشار مختلف هم بیشتر به چشم می آمد. از عده‌ای که خود را کاندیدای قشر هنرمندان می خوانند تا معلمان وبالاخص مهندسان و حقوقدانان و... (گرچه باید تذکر دادکه بسیار فرق است بین تحصیلکرده حقوق وحقوقدان وتحصیلکرده اقتصاد و اقتصاددان) جوان بودن کاندیداها ویژگی بازر دیگر این تبلیغات بود. جوان بودن تجربه شوراها نیاز بحث درخصوص شوراها را بیش از پیش  ضروری کرده و اینکه افرادی که کاندید این دوره هستند تا چه حد به قوانین وکارکرد شورا آشنا هستند وشناخت آنها تا چه اندازه واقعی است یکی از معیارهای سنجش جدیت جامعه وکاندیداها درانجام  وظایف شوراهاست. برای فهم این مهم تعدادی از کاندیداهای این دوره در پاسخ به خبرنگار ما مهمترین وظایف شورای شهر را از دیدگاه خود در قالب موضوعات متعدد ومتنوعی مطرح کردند.کاندیدایی که پس از به گفته خود 30سال خدمت صادقانه پا  به عرصه انتخابات شورای شهر گذاشته با ذکر اینکه شورا پارلمان محلی است وظیفه عمدة شورای شهر را ساماندهی وبرنامه ریزی شهر بندرعباس برای تامین رفاه و زندگی آبرومند شهروندان می داند.نمی دانیم آیا قرار گرفتن درفضای تبلیغاتی انتخاباتی بود یا علت دیگری دارد که اکثر کاندیداها بیش تر از آنکه به کارکردی واقعی از شورا اشاره کنند به کلیاتی می پرداختندکه در شرح وظایف کاندیداها مصداقی عینی نمی یافت.همچون شخصب دیگر که در تبلیغات خود را نماینده گروه های متعدد جامعه از جمله جوانان برشمرده بود که درمصاحبه اظهار داشت مهمترین وظیفه شورا قانون گذاری درست برای حمایت از همه شهروندان است. وی که البته مشخص نکرد قانون گذاری برای شهروند چه مصادیقی می یابد به نظرمی رسد بیش از حد تلاش داشته  مفهوم پارلمان شهری را با مفهوم شورای شهر ادغام کند. وگرنه آنچه در قانون  وظایف شورای شهر آمده بیشتر ازآنکه قانونگذاری برای شهروند باشد، بر قانونگذاری برای شهردار است تا نتواندبه هر نحوکه خواست در برابر  اموال عمومی شهر و شهرداری ویا شهروندان رفتار کند.

که اتفاقاً باتوجه به تجربیات سالهای اخیر بیشتر انتظار می رفت که کاندیداها درخصوص نظارت بیشتر بر شهردار و جلوگیری از ادامه بی قانونی ها وهرج ومرج در شیوه اداره شهر و حفاظت از دارایی های شهر که به موجب قانون شوراها از وظایف  این نهاد است اظهارنظر وچاره اندیشی کنند. اما غالباً هیچ گونه اشاره ای به این مقولات که مهمترین بحثهای دوره های گذشته بود نداشتند.

اما به هر حال خوشبختانه دربین کاندیداها اشخاصی هم بودندکه بر برنامه محوری تاکید داشتند چنانکه محمد خارا در این باره با اشاره به ضعف عمده شهرداری در برنامه ریزی و اجرای برنامه ها گفت: مهمترین وظیفه شورای شهر را هدایت فعالیت شهرداری به سوی برنامه محوری می داند. برنامه محوری اگر به حقیقت اجرا شود شاید ابزاری قوی برای مقابله با خود محوری شهرداران باشد.

درتلاشی که خبرنگاران صبح ساحل برای گفتگو با کاندیداها  داشتند مشخص شد برخی از بانوان و آقایان کاندیدای شورای شهر هنوز خود را برای مواجهه با رسانه‌ها و پرسشهای آنها آماده نکرده بودند. باتوجه به اینکه طبیعتاً یکی از ابزارهای نظارتی جوامع مبتنی بر دمکراسی وفضای آزاد ابراز نظر و اعمال کنترل مردمی رسانه هاو بالاخص مطبوعات هستند اکنون این پرسش مطرح است که درصورت انتخاب شدن این کاندیداها آیا هیچ وظیفه ای برای پاسخگو بودن به  رسانه ها متصور هستند؟!

درواقع این گونه برخوردها نشان دادکه در شهر چند صدهزار نفری بندرعباس برخی کاندیداها هنوز از تجربیات اجتماعی مبتنی براقتضائات جامعه امروز بی بهره اند وعصر اطلاعات را به رسمیت نشناخته اند.

گرچه قابل پیش بینی اما ناامیدکننده این بود که غیر از معدودی از کسانی که به فعالیتهای شهرداری مشغول ویا از دانش حقوقی برخوردار بودند سایرین تسلط بسیار کمتری بر وظایف و اهمیت شورای شهر داشتند. به طوری که شخصی که از تحصیلات حقوقی برخوردار بود تنها کسی بودکه تلاش برای افزایش مشارکت مردم درامور شهری را به عنوان یکی از ظرفیتهای این نهاد، به عنوان یکی از مهمترین  وظایف برشمرده  و اظهار داشت که با توجه به تحصیلات خویش برای این بخش تلاش خواهم کرد.خانم علیزاده درعین حال از احقاق حقوق شهروندان به عنوان یکی از زمینه های تاثیرگذاری خود نام برد.برخی دیگر بیش از آنکه سعی داشته باشند با در نظرگرفتن مشکلات شهر به آنچه توانایی ها و ظرفیت شوراهاست نزدیک شوند، گویی همچنان برنامه های اداری و دفتری خود را سرلوحه وظایف خود در شورا می دانند و از مواردی همچون راه اندازی اتوماسیون اداری ونشریه داخلی یاد می کنند.برای شناخت یک جامعه از انتخاب و نیازهای آن بهترین معیار مردم آنند، به همین منظور و برای آگاهی از میزان دوری یا نزدیکی نظرات مردم با شعارهای کاندیداها به سراغ مردمی رفتیم که قرار است کاندیدای مورد نظر خود را انتخاب کنند.پاسخهای مردم مشخص کرد که علی رغم آنچه نسبت به بی تفاوتی مردم در برخی محافل گفته می شود نسبت به موضوع انتخابات حساس و آگاهی آنها به وظایف شورای شهر البته با درنظرگرفتن جوان بودن این نهاد وتجربة شکل گیری آن درسطح نسبتا خوبی قرار داشت. به طوری که اغلب آنها مهمترین وظیفه شورا را انتخاب شهردار عنوان کرده و معتقد بودند اگر شورایی مستقل عمل کند نمی گذارد شهرداری ضعیف برسرکار بماند و دست کم شهردار را مهار می کند.

مردمی که درگفتگوبا صبح ساحل مشارکت کردند کسانی بودند  که مشکلات روزمره شهر دغدغة آنها شده وموکداً نظافت شهری و رفع مشکل حمل ونقل عمومی را در اولویت می دانستند. گرچه محمدرضا دانشجوی کارشناسی ارشد که 23 ساله است معیار انتخاب کاندیدای شورای شهرش را وعده یکی ازکاندیداها برای تاسیس یک مکان هنری عنوان می کند اما اکثرقریب به اتفاق خانم ها که درساعات خلوت شهر برای حفظ امنیت شان نگرانی دارند کمبود وسایل نقلیه عمومی و وضعیت ایستگاه های اتوبوس را مهمترین خواسته ومطالبه خود ذکر کردند. آنها گفتند ایستگاه هایی که با مبالغی کلان خریداری شده بود ماه ها بلاتکلیف در بلوارهای اصلی شهر پوسیده و از آنها استفاده لازم نشده است.

در واقع آنچه درمیان کاندیداها عناوین کلی مثل نظارت برعملکرد شهردار می یابد، برای شهروندان مشکلات حمل و نقل است و بهبود و ساماندهی نظافت شهری و... 

عملکرد شورای گذشته به آنجا رسیده که شهروندان را آنقدر با معضلات محله ای درگیر کرده که آنها قادر به بیان مطالبات شهروندیشان نیستند. همان طورکه غم نان مطالبه آزادی را به دور می اندازد، معضلات روزمره شهری هم مطالبه فضای سبز و گسترش امکانات تفریحی وفرصت سازی برای مشارکت عمومی  ودرخواست گزارش عملکرد مالی شهرداری که از وظایف شورای شهر است را به پس زمینه کمرنگ مطالبات شهروندی می فرستد و حتی از کمترین حق خود هم بی خبر می مانند.همین عملکرد است که برخی را دلسرد کرده وخانمی 22 ساله در پاسخ به پرسش ما درباره شورای شهر می گوید:من به شورای شهر اعتقادی ندارم چون اقدام مثبتی از سوی آنها ندیده ام. او بخشی از جامعه ایست که مدتها در تاکسی و اتوبوس شکایات خود را آهسته نجوا می کند.نظرات این دست افراد چه کم، چه زیاد  هشداری است برای نمایندگان منتخب دوره چهارم که برای به کمال رساندن جایگاه شورا، تا خواسته های فردی و حتی مطالبات قشری را فراموش کنند و برای حفظ اعتبار خود ونهادی نوپا به نام شورای شهر به عملکرد مستقل خود از ابتدا تا انتها تکیه کنند.

اینکه مردم درگفتگو با خبرنگار ما مهمترین خواسته هایشان را خدمات جاری شهرداری عنوان می کنند نتیجه همان شورایی است که اجازه داد عملکرد ضعیف شهردرای  تا به این حد مردم را دچار معضلات روزمره وجای کندوعلاوه برآن تجربه شورای سه دوره گذشته هنوز نتوانسته مردم را به عمق کارکرد شورا نزدیک کند.